Γράφει ο Απόστολος Αποστόλου
Μετά τα μαθήματα που έγιναν από τις τηλεοπτικές οθόνες της δημοκρατίας από τον κ. Βορίδη με την κομπάζουσα ειρωνεία του, μετά τα μαθήματα της ελεύθερης αγοράς από τον κ. Γεωργιάδη με την ακραία υποκρισία/ψευδολογία και τη ρηχή ευκολία του, και τα μαθήματα της υγειονομικής πολιτικής από τον κ. Πλεύρη με την επιμελητική ωμότητα του, περάσαμε στο λουστράρισμα του κ. Μητσοτάκη από τα ΜΜΕ.
Ο Ζακ Ρανσιέρ τόνιζε «ότι η πολιτική δραστηριότητα νοείται ως αισθητική πρακτική της οπτικοποίησης και ως λειτουργία πολιτιστικών κωδίκων της δημόσιας σφαίρας». Με άλλα λόγια η επαφή μεταξύ πολίτη και πολιτικού είναι διαμεσολαβημένη από την αισθητική της οπτικοποίησης.
Εξάλλου η αισθητική σφαίρα ενυπάρχει και στα συστήματα της διοίκησης και της οικονομίας, μάλιστα ο Τεόντορ Αντόρνο έγραφε πως «όποιος μιλάει για αισθητική και πολιτισμό μιλάει για διοίκηση είτε το θέλει είτε δε το θέλει».
Η αισθητική εξελίχθηκε σε μια εικονοποιημένη γεωγραφία και η πολιτική δεν είχε άλλα περιθώρια από το να ενταχθεί στο παζάρι της μεγάλης πλανητικής οπτικής του θεάματος. Ο λόγος, η κίνηση, το στήσιμο του πολιτικού, εντάχθηκαν στον ορίζοντα της αισθητικής που προκύπτει ως θέαμα από την εικόνα μιας οθόνης και ξεδιπλώνεται στην ορατότητα του πολίτη ως μορφή εμπορεύματος.
Τα «φορεμένα» χαμόγελα, η προσποίηση της δύναμης του πολιτικού και ο επιμελημένος αυθορμητισμός, όλη αυτή η μίξη μπροστά στην οθόνη δημιουργούν συναισθήματα που καλύπτουν τη λεκτική αφήγηση του πολιτικού έτσι ώστε ο πολίτης παρασυρόμενος από τα παραπάνω «τεχνουργήματα» να εισέρχεται σε νέες χρήσεις του αισθητικού πεδίου που ανατρέπουν τα κριτήρια του και την αναλυτική του σκέψη. Με άλλα λόγια δημιουργείται μια αισθητική ή ένα νόημα που πάει πέρα από την εικόνα που παρουσιάζεται. Έτσι λοιπόν κτίζεται μια τη νέα μεταφυσική (εικονικής εμπνεύσεως) ή εμπεδώνεται μια κυκλοφορία των σημείων που απαλλάσσει τον εικονιζόμενο πολιτικό από την άσκηση μιας ρεαλιστικής κριτικής σκέψης προερχόμενη από τον πολίτη/ θεατή .
Όταν για παράδειγμα βλέπεις τον κ. Μητσοτάκη στην πρωινή τηλεοπτική ζώνη να συνεντευξιάζεται απέχοντας θέση από την πραγματική πολιτική, διαπιστώνεις ότι περατώνει την κωμωδία της εξουσίας στο διαχωρισμό των αιτίων και των αιτιατών.
Δεν εμφανίζεται ως υπερασπιστής των πολύμορφων συμφερόντων, ούτε ως εκπρόσωπος της καθεστωτικής αντίληψης, αλλά ως μέσος πολίτης αποστερημένος από όλα τα εξουσιαστικά πρόσημα με τις προσωπικές εκκρεμότητες του και με τις του καθημερινές ευαισθησίες. Εδώ η πανουργία της τηλεοπτικής εικόνας έχει κάνει καλή δουλειά γιατί σβήσει όλα τα εξουσιαστικά πλεονεκτήματα και τις κατεξουσιαστικότητες του, κτίζοντας μια ψευδή εικόνα. Μια εικόνα που προσθέτει ένα μάλλον κωμικό επεισόδιο με μια άλλη πραγματικότητα πυροδοτώντας έτσι μια νοηματική αποσταθεροποίηση στους θεατές- πολίτες.
Το αν ο πρωθυπουργός είναι υπέρ ή κατά των τατουάζ, ή αν ο πρωθυπουργός έχει παίξει τένις με αθλήτρια του τζετ σετ του συγκεκριμένου αθλήματος, ήταν ερωτήματα που τέθηκαν προς απάντηση στον κ. Μητσοτάκη. Ουσιαστικά επρόκειτο για ερωτήματα διογκωμένης παρωδίας που καθρεφτίζουν ένα σατιρικό προσανατολισμό.
Προσπαθούν οι δημοσιογράφοι να εμφανίσουν τις εξαρτημένες συμβάσεις του πρωθυπουργού από μια καθημερινότητα εξαιρώντας τους πολιτικούς Μεσαίωνες που επέβαλλε ο ίδιος στον ελληνικό λαό , προκρίνοντας έτσι την ανάσα της ρουτινιάρικης συνήθειας του, πέρα από το καθαυτό έργο του. Ποιος αλήθεια μπορεί να πει ότι η Λένι Ρίφενσταλ με τις ταινίες προπαγάνδας, δεν υπάρχει ακόμη και σήμερα; Είναι εδώ αλλά σε άλλο ρόλο και φυσικά με τις λάιτ διακριτικές προσαρμογές που απαιτεί η εποχή μας.
Ο Μακιαβέλι έγραφε ότι μπορούμε να εξαπατήσουμε τους πολλούς όταν εφευρίσκουμε υποχρεώσεις οι οποίες δεν απορρέουν από την ουσία της φύσης μας, ή της επιβεβλημένης καθημερινότητά μας και τις προβάλλουμε ως αναγκαίες ή επείγουσες με πρόθεση να πείσουμε.
Έτσι οι εξαιρέσεις από την καθημερινότητα του πρωθυπουργού που λειτουργούν ως απρόβλεπτες στιγμές και προβάλλονται από τα δημοσιογραφικά γραφεία έρχονται να καλύψουν τις εξουσιαστικές του πρακτικές. Και ουσιαστικά αποτελούν τεχνικές της δημοσιογραφικής αναγωγής οι οποίες στόχο έχουν την εξαπάτηση.
Αλλά το ζήτημα σήμερα είναι ότι οι υποψιασμένοι πολίτες είναι πολλοί και όλη αυτή η ψιμυθίωση εισπράττεται (από τους πολίοτες) ως εμπαιγμός που επιθυμεί να ακυρώσει τις αρνητικές κρίσεις τους προς το πρόσωπο του πρωθυπουργού.
Εν τέλει όμως όλο εκείνο καταλήγει να γίνει μια σατιρική υπερβολή μέσα από την αναντιστοιχία του προσώπου που συγχέονται οι ρόλοι του και δημιουργούν μια σατιρική ταυτότητα και ένα γκροτέσκο χάσμα. Ο Ανρί Μπεργκσόν έγραφε ότι η κωμωδία αποτελεί τη δημιουργία τύπων εν συγχύσει ή χαρακτήρων που ανατρέπονται από απρόβλεπτες καταστάσεις.
Ο κ. Μητσοτάκης έχει εισέλθει με τις παρεχόμενες συμβουλές των επικοινωνιολόγων του σε μια τροχιά ασύμφωνης και απροσδόκητης σαρκαστικής επιφάνειας.
Καθηγητής πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας
