Του Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη
Το ότι οι δημοσκόποι έπεσαν έξω (και) με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην Προεδρία των ΗΠΑ, ενδιαφέρει τελικά κυρίως το συμπαθές (ή μη) συνάφι τους. Το ότι ακόμη περισσότερο έπεσαν έξω στην – μην ξεγελιόμαστε – καθοδηγητική απόπειρά τους τα διάφορα think tanks και Ινστιτούτα και τα συναφή εργαλεία μελέτης και ανάλυσης, παρομοίως: άλλωστε, η κλειστότητα και η αυτοτροφοδότηση είναι χαρακτηριστικό και των πλέον εξωστρεφών από’ αυτούς – όπως και των πανεπιστημιακών ivory towers.
Το ότι η πολιτική τάξη στην Ευρώπη “μας” – με τις (δυσοίωνες) εξαιρέσεις Μαρίν ΛεΠεν ή Νάϊτζελ Φάρατζ, από δίπλα και ο δικός μας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ή ο παραπέρα Βλαντιμίρ Πούτιν, με “συνοδευτικό” τον καταδικό μας Πάνο Καμμένο – στάθηκε σε ψυχρή υποδοχή, αν μη σε … ex post προεκλογική εκστρατεία κατά του εκλεγμένου πλέον Τραμπ, θα μείνει για συζητήσεις και post mortem αναλύσεις.
Όμως, η ιστορία αυτή είχε/έχει και μια ιδιαίτερη διάσταση για το συνάφι μας, των δημοσιογράφων. Οι δημοσιογράφοι ανά τον κόσμο – κυρίως όμως στις ΗΠΑ, κι αυτό είναι που μετράει – επί μήνες και μήνες έβλεπαν το “φαινόμενο Τραμπ” , παρακολουθούσαν την προεκλογική εκστρατεία του, επεξεργάζονταν προβλέψεις και προοπτικές. Όμως, η ανάγκη τους να καταδικάσουν και να ξορκίσουν το φαινόμενο αυτό τους “υποχρέωσε” να μην το δουν σε όλη του την έκταση. Και να μην συνειδητοποιήσουν πού οδηγούσε: στην νίκη, στην επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ. Θα υποστηρίξουμε λοιπόν εδώ ότι το ναυάγιο στο οποίο οδηγήθηκαν οι τοποθετήσεις και προβλέψεις της μεγάλης πλειοψηφίας των ανθρώπων των Μέσων μπορεί και να λειτούργησε/να λειτουργεί ως σωσίβιο της δημοσιογραφίας.
Να εξηγηθούμε: Οι δικοί μας οι άνθρωποι του Τύπου, στην Ελλάδα όπου η διχαστικότητα και η αντιπαραθετικότητα αποδεικνύεται ότι φωλιάζει στο κύτταρο των πολιτών, δεν είχαν δει τίποτε απο την άνοδο – πριν κι από τα Μνημόνια – της αντισυστημικής, της αρνητικής, της αντιπαραθετικής ψήφου. Δεν είχαμε συνειδητοποιήσει τι σήμανε το 2010-2011 η στροφή της ΝΔ, πυλώνα του αττικού χώρου, στην “κάθετη” απορριπτικότητα. ύστερα, δεν είδαμε αληθινά ως πού θα έφτανε με το ίδιο εντέλει υλικό το κύμα του ΣΥΡΙΖΑ, ξεκινώντας από μια Αριστερά που δεν είχε γνωρίσει ποτέ της τους περιορισμούς της άσκησης εξουσίας (από κοντά και το ανθεκτικό στην κάλπη φαινόμενο ΑΝΕΛ/Καμμένου).
Προπαντός, δεν μετρήσαμε την σκοτεινή ελκυστικότητα του βίαιου λόγου, της έντασης, της κραυγής, της βρισιάς, της καταδίκης. Ε, λοιπόν, για πολύ περισσότερους Ελληνες του δημοσιογραφικού συναφιού, η περίπτωση Τραμπ πάει να λειτουργήσει ως σωσίβιο αν μη ως λύτρωση: “Εδώ στο κέντρο του κόσμου και δεν είδαν την τύφλα τους!” “Εμείς, πώς να μην παρασυρθούμε;”. Δεν είναι ένδοξο. Είναι όμως βολικό.
Πιστέψτε μας, αυτό ή πάντως τα ανάλογα μ’ αυτό, είναι και λειτουργούν όσα βρίσκονται εν εξελιξει και ανά την Ευρώπη. Στην Μεγ. Βρετανία, το mea culpa του μηντιακού κόσμου ξεκίνησε βέβαια με το Brexit. τώρα πήγαινε να ανακοπεί με την επικίνδυνη ετυμηγορία του High Court για το πώς θα πορευθούν, όμως μετά την κατάληξη της Προεδρικής εκλογής στις ΗΠΑ και οι Βρετανοί δημοσιογράφοι είδαν πώς η αυτοπαραπλάνηση δεν είναι δική τους ιδιομορφία.
Το πώς θα πορευθούν τώρα και οι Γάλλοι την ανηφόρα προς την αντιπαράθεση Μαρίν ΛεΠεν με την παραδοσιακή Δεξιά (με τους Σοσιαλιστές στον ρόλο του αμήχανου παρατηρητή) και πώς θα διασωθεί κάτι με το παλιοκαιρινό rassemblement republicain, τα δομημένα δημοκρατικά αντανακλαστικά, είναι η παραπέρα εκδοχή. Ακόμη πιο μπλεγμένη, δε, η Γερμανική: εκεί οι δαίμονες του παρελθόντος είναι πιο σκοτεινοί, άλλωστε, και η δημοσιογραφία/ο δημόσιος λογος γενικότερα έχει μια τάση αυτοπαρατήρησης που τείνει προς την αυτοψυχανάλυση…
Το ζήτημα, τώρα, πού είναι; Πέρα από τις αναλύσεις και τις αποτιμήσεις και τις ενδοσκοπήσεις, θα συνειδητοποιήσει ο κόσμος των media ότι άμα απορροφηθεί απο την ρουφήχτρα: στρατευμένη δημοσιογραφία – καθεστωτική δημοσιογραφία – κατεστημένη δημοσιογραφία, απλώς και μόνο θα πάψει να υπάρχει; Ότι θα γίνει εργαλείο, και μάλιστα φτηνιάρικο όπως τα μαλλιά ή το πορτοκαλί δέρμα του Ντόναλντ Τραμπ, μιας πολιτικής σκηνής σε απονομιμοποίηση; Ότι θα δικαιώσει ό,τι το πιο ρηχό και ακραίο της ζούγκλας του Διαδικτύου; Η δουλειά της παρατήρησης, της αναζήτησης, της ανακάλυψης, της αξιολόγησης, της επεξήγησης (άντε και της αποκάλυψης…) αυτή είναι η δουλειά του δημοσιογράφου. Όχι η εκφώνηση του σωστού, ούτε η στράτευση.
