Του Γιαννάκη Ομήρου
21 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1973
Η 21η Φεβρουαρίου 1973 αποτέλεσε σταθμό την πορεία του Ελληνικού Φοιτητικού Κινήματος κατά της χουντικής τυραννίας στην Ελλάδα. Ήταν η ημέρα κατάληψης της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών από διαμαρτυρόμενους φοιτητές για τις ανελεύθερες συνθήκες στα Πανεπιστήμια και τον ολοκληρωτισμό και την καταπίεση που επέβαλε η χούντα στον Ελληνικό λαό.
Στις αρχές του 1972 το Ελληνικό Φοιτητικό Κίνημα άρχισε να μορφοποιείται με τη δημιουργία των Φοιτητικών Επιτροπών Αγώνα (ΦΕΑ) με προβολή του αιτήματος για διενέργεια ελεύθερων, δημοκρατικών εκλογών. Τα διορισμένα διοικητικά συμβούλια των φοιτητικών συλλόγων, αμφισβητούνταν ανοικτά.
Το Νοέμβριο του 1972, η δικτατορία, προς αντιμετώπιση της ογκούμενης αντίδρασης του Φοιτητικού Κινήματος, προκήρυξε εκλογές στα Πανεπιστήμια. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για διαβλητές διαδικασίες πλήρως ελεγχόμενες από τη δικτατορία. Το αποτέλεσμα ήταν να βρεθούν και πάλι στις ηγεσίες των Φοιτητικών Συλλόγων φιλοχουντικοί. Ο Υπουργός της Χούντας Σιφναίος σε μια προσπάθεια να κατασιγάσει το μαζικοποιημένο πλέον φοιτητικό κίνημα, ανακοινώνει επαναχορήγηση της αναβολής στράτευσης σε όσους φοιτητές είχαν στρατευθεί λόγω της συμμετοχής τους σε κινητοποιήσεις κατά της δικτατορίας. Όμως οι φοιτητές δεν ικανοποιήθηκαν και επέμεναν στην ικανοποίηση όλων των αιτημάτων τους, που ήταν αδιάβλητες εκλογές στα Πανεπιστήμια, αύξηση των δαπανών για την Παιδεία και κατάργηση του Σπουδαστικού Τμήματος της Ασφάλειας. Έτσι οι συγκεντρώσεις στις Σχολές συνεχίζονταν και βαθμιαία πήραν σαφή αντιδικτατορικό χαρακτήρα.
Σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα ένας μικρός αριθμός Κυπρίων Φοιτητών στη Νομική συμμετείχαμε ενεργά στις κινητοποιήσεις. Η Ιωάννα Καρυστιάνη εκ των ηγετικών στελεχών της Οργάνωσης των συγκεντρώσεων στη Νομική αλλά και ο Γιώργος Βερνίκος, ο Γιάννης Μαντζουράνης και ο Στέφανος Τζουμάκας μας ενημέρωναν για τις ημέρες και τις ώρες των συγκεντρώσεων, που συνήθως πραγματοποιούνταν στις εσωτερικές σκάλες ή στον προαύλιο χώρο της Σχολής επί της Σόλωνος. Μόνιμα παρόντες ήταν μαζί μου, ο Γιώργος Τσαλακός, ο Τηλέμαχος Γεωργιάδης, η Ελίζα Σαββίδου, ο Ανδρέας Θεοδοσίου και ο Σπύρος Μιχαηλίδης. Ειδοποιούσαμε και άλλους Κύπριους φοιτητές με μεγάλη προσοχή, γιατί αρκετοί Κύπριοι ήταν τότε συνεργάτες της Ασφάλειας.
Το 1973 είναι η «άνοιξη» του Ελληνικού Φοιτητικού Κινήματος. Ο αγώνας γίνεται πλέον ουσιαστικά πολιτικός με την προβολή αντιχουντικών και αντιφασιστικών συνθημάτων.
Στις 21 Φεβρουαρίου του 1973 οι φοιτητές προχωρούν στην κατάληψη της Νομικής Σχολής.
Ολόκληρη τη μέρα βρισκόμαστε στην ταράτσα του κτιρίου της Νομικής, φωνάζοντας συνθήματα εναντίον της χούντας. Η κατάληψη έληξε την επομένη, μετά από μεσολάβηση της πρυτανείας, με την υπόσχεση ότι δεν θα υπήρχε επέμβαση της Αστυνομίας. Ωστόσο όταν βγήκαμε από το κτίριο της Νομικής και κατευθυνθήκαμε στην Ακαδημίας για να πάρουμε λεωφορεία για να πάμε στα σπίτια μας, μεγάλος αριθμός αστυνομικών με πολιτική περιβολή μας επιτέθηκαν με γροθιές και κλωτσιές. Τη δέσμευση προς την πρυτανεία, οι χουντικοί την είχαν γράψει στα «παλιά τους τα παπούτσια».
Η πρώτη όμως, μαζική και με διεθνή δημοσιότητα αντιδικτατορική εκδήλωση, ήταν γεγονός. Η αντίστροφη μέτρηση για την εξέγερση του Πολυτεχνείου είχε αρχίσει.
Όσο και αν, όπως ήταν φυσικό, η εξέγερση του Πολυτεχνείου θεωρείται το μείζον γεγονός της αντιδικτατορικής πάλης, εν τούτοις θα πρέπει για σκοπούς ορθής ιστορικής αποτύπωσης να υπογραμμιστεί ότι η Νομική Σχολή υπήρξε το κέντρο της ζύμωσης και του συντονισμού των διαφόρων ρευμάτων του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος, η δε κατάληψη της Νομικής στις 21 Φεβρουαρίου 1973 και η δεύτερη που ακολούθησε στις 20 Μαρτίου του 1973, αποτέλεσαν την ουσιαστική και αποφασιστική αφετηρία της πολιτικοποίησης των φοιτητών και κυρίως της συνειδητοποίησης ότι χωρίς την ανατροπή της δικτατορίας δεν ήταν δυνατή η ικανοποίηση των φοιτητικών αιτημάτων.
Της κατάληψης της Νομικής και της εξέγερσης του Πολυτεχνείου είναι επίσης αναγκαίο να αναφερθεί ότι, προηγήθηκαν κινήσεις και γεγονότα που οδήγησαν στο να ξεπεραστεί το αρχικό μούδιασμα που επικράτησε μετά την επιβολή της δικτατορίας. Το 1970 ιδρύθηκε η Ελληνοευρωπαϊκή Κίνηση Νέων, με βασικό οργανωτή τον αλησμόνητο Παναγιώτη Κανελλάκη, όπως και η Εταιρεία Μελέτης Ελληνικών Προβλημάτων. Ομιλίες και εκδηλώσεις αυτών των Κινήσεων έδιναν, έστω και έμμεσα, μηνύματα κατά της δικτατορίας και συνετέλεσαν σε μεγάλο βαθμό στην αλλαγή του κλίματος και τη δημιουργία αντιχουντικών συσπειρώσεων, κυρίως στο χώρο της διανόησης και των φοιτητών.
Ένας άλλος χώρος ο οποίος διαδραμάτισε ρόλο στη σταδιακή ωρίμανση, του φοιτητικού ιδιαίτερα κινήματος, κατά της δικτατορίας ήταν οι εκδόσεις βιβλίων, τα διάφορα θεατρικά σχήματα και οι μπουάτ της εποχής, με συνθέτες και τραγουδιστές που μέσα από τη μουσική εξέπεμπαν αντιχουντικά μηνύματα, άμεσα ή έμμεσα. Τον Ιούλιο του 1970 κυκλοφόρησε ο συλλογικός τόμος «Δεκαοκτώ Κείμενα» από τον Κέδρο στον οποίο έσπασαν τη σιωπή τους 18 συγγραφείς αντίθετοι στη Χούντα. Προτασσόταν το κυπριακό ποίημα του Γιώργου Σεφέρη «Οι γάτες του Άη Νικόλα». Ακόμα οφειλόμενη είναι η αναφορά στις ελληνικές εκπομπές της Ντόιτσε – Βέλλε, από τις οποίες κάθε βράδυ μεταδίδονταν ειδήσεις, αναλύσεις και μηνύματα με σαφώς αντιδικτατορικό περιεχόμενο. Ευκαιρίες, τέλος, για να εκδηλωθούν τα αισθήματα αντίθεσης στη δικτατορία υπήρξαν η κηδεία του Γιώργου Σεφέρη στις 22 Σεπτεμβρίου 1971 και το μνημόσυνο του Γεώργιου Παπανδρέου στις 4 Νοεμβρίου 1973.
(Προδημοσίευση από το υπό έκδοση βιβλίο του Γιαννάκη Λ. Ομήρου «Καταγραφή»)
Πρώην Προέδρου Βουλής των Αντιπροσώπων
