Του Νίκου Λακόπουλου
Με δυο συμφωνίες -ιστορικές, όπως λένε όλοι πλην Λακεδαιμονίων, -μέσα σε λίγες μέρες- ο Αλέξης Τσίπρας έχει κάθε λόγο να πανηγυρίζει, αλλά όπως είπε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος -που απεχθάνεται τις φιέστες -αυτό “πρέπει να φανεί και στις τσέπες μας”.
Σίγουρα αυτό είναι το τέλος της ελληνικής κρίσης, “η Ελλάδα γυρίζει σελίδα και έχει όλα τα συστατικά για πρόσβαση στις αγορές και ενίσχυση της ανάπτυξης», αλλά αυτό θα πάρει χρόνο, όπως είπε χθες ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας Κλάους Ρέγκλινγκ. Την ίδια μέρα “σημαντικό ορόσημο για την ανάκαμψη της Ελλάδας” θεωρεί ο Οίκος Moody’s τη “σημαντική” ελάφρυνση του ελληνικού χρέους με την απόφαση του Eurogroup.
Η Ελλάδα βγαίνει στις αγορές, ανακτά ένα μέρος της ανεξαρτησίας της, αλλά μαζί με την επιστροφή των «αεριτζήδων» -των απατεώνων της μικροοικονομίας και της κοινωνίας- εμφανίστηκαν στα χρόνια της κρίσης οι επαγγελματίες απαισιόδοξοι, αυτοί που ξέρουν, οι «Βάστα Γερούντ» οι αναλυτές της συμφοράς κι οι προφήτες του τέλους.
Προφανώς η διεθνής -κυρίως ευρωπαϊκή στήριξη- είναι πιο σημαντική από μερικούς δείκτες -που έτσι κι αλλιώς θα ανατραπούν, οι προβλέψεις θα πέσουν έξω -δεν λένε και πολλά -ειδικά σε μια χώρα που ανθεί η μαύρη οικονομία. Από αυτή την πλευρά δεν έχει σημασία τι λένε οι δείκτες, αλλά τι λένε οι αγορές και ο Οίκος Moodys είναι σαφής:
“Αναμένουμε ότι η συμφωνία θα ανοίξει τον δρόμο για την επάνοδο του δημοσίου σε χρηματοδότηση από τις κεφαλαιαγορές σε διατηρήσιμη βάση, κάτι που είναι θετικό για το αξιόχρεό του. Θεωρούμε το πακέτο ένα σημαντικό ορόσημο στη συνεχιζόμενη ανάκαμψη της Ελλάδας από τη βαθιά κρίση κρατικού χρέους, οικονομική και τραπεζική κρίση».
Υπάρχουν βέβαια κι αυτοί που βλέπουν πως η Ελλάδα ξεπουλήθηκε για εκατό χρόνια, τα μνημόνια θα είναι διαρκή ξεχνώντας πως η χώρα δεν είχε ποτέ οικονομική -άρα εθνική ανεξαρτησία. Το ότι η Ελλάδα θα βρίσκεται σε στενότερη εποπτεία από άλλες χώρες είναι το ελάχιστο από το εξευτελισμό που έζησε με την Τρόικα να μπαινοβγαίνει στα υπουργεία -όπως τις εποχές που για να δοθεί η αμερικάνικη βοήθεια υπήρχε σε κάθε υπουργείο ένας επιτετραμμένος που έπρεπε να υπογράψει πριν τον υπουργό.
«Πιστεύουμε ότι η ενισχυμένη εποπτεία διασφαλίζει ότι οι μελλοντικές ελληνικές κυβερνήσεις δεν θα οπισθοχωρήσουν από τις μεταρρυθμίσεις που έγιναν», σημειώνειμε νόημα ο οίκος καθώς πλανάται στην Ευρώπη- και στην Ελλάδα- πως αυτοί -οι Έλληνες- μέσα σε λίγο πάλι θα τρέχουν για βοήθεια στο τρισκατάρατο ΔΝΤ.
Βέβαια ούτε η εποπτεία μπορεί να είναι «κατοχή», ούτε η οικονομική ανεξαρτησία εξαρτάται από συμφωνίες, αλλά η εθνική ανεξαρτησία για κάποιο λόγο την προϋποθέτει. Η Ελλάδα είναι εξαρτημένη έτσι κι αλλιώς κι αυτό που συζητά είναι οι κανόνες. Η καθαρή έξοδος είναι προφανώς αδύνατη, ιδιαίτερα από τη στιγμή που η οικονομική εξάρτηση θα υπάρχει ακόμα κι αν η Ελλάδα βγει από την Ένωση, έχει δικό της νόμισμα και …ξένες επενδύσεις.
Αυτό ίσως να είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα όλων των κομμάτων εξουσίας να περιμένουν την ανάπτυξη από ξένες επενδύσεις, αλλά από την εποχή που ο αείμνηστος Ανδρέας Παπανδρέου έλεγε “δεν θα γίνουμε γκαρσόνια της Ευρώπης” (!) -ωραίες εποχές- με τον τουρισμό να σώζει την Ελλάδα η φράση θεωρείται …”λαϊκίστικη και αποπροσανατολιστική. Γιατί να μη γίνουμε γκαρσόνια της Ευρώπης, όπως ευθέως είπε ο φέρελπις τότε Σταύρος Θεοδωράκης;
Aπό την άλλη πλευρά υπάρχουν κι αυτοί που έχουν ως εθνικό όραμα -ανάπτυξης” την επιστροφή στη γεωργία και την κτηνοτροφία -μάλλον καλύτερα να γίνουμε γκαρσόνια- όπου η εθνική ανεξαρτησία θα μετριέται με το πόσα πρόβατα θα έχει κάθε ανεξάρτητος Έλληνας. Τραγικό. Όλοι μιλάνε για ανάπτυξη, αλλά τι είδους και για ποιον ανάπτυξη;
«Και, αν και η οικονομική ανάπτυξη έχει επανέλθει και πιθανόν θα επιταχυνθεί φέτος, οι προοπτικές ανάπτυξης της Ελλάδας είναι μάλλον συγκρατημένες στο 2% έως 2,5% ετησίως, στην καλύτερη περίπτωση, εκτός αν υπάρξει μία μεγάλη ώθηση στις επενδύσεις’ μας λέει ο Μοody’s. “H κυβέρνηση δεν θα ξεχάσει ποτέ τι πέρασε ο λαός αυτά τα 8 χρόνια και «θα πρέπει πολύ γρήγορα να δει αποτελέσματα στην τσέπη του από τη συμφωνία» λέει ο Τσακαλώτος. “Αυτή είναι η υπόσχεση που δίνει η κυβέρνηση για το μέλλον».
Ο πάντα επικός Πάνος Καμμένος, εκτός από το ό,τι “θάμαστε μαζί- με τον ΣΥΡΙΖΑ- για πάντα”, τόκοψε μια ακόμα φορά το σκοινί: “Η κυβέρνηση έσπασε τα δεσμά του ΔΝΤ. Αποφύγαμε τον εμφύλιο πόλεμο. Τώρα ξεκινάει ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ για όλους τους Έλληνες». Και πάμε πάλι για νέο …Γοργοπόταμο -όπου ο Άρης και ο Ζέρβας ενώθηκαν εναντίον του ΔΝΤ!
Η κατανάλωση οραμάτων βέβαια είναι αντιστρόφως ανάλογη από ένα εθνικό όραμα- έστω να καλλιεργούμε σπαράγγια όπως είχε προτείνει ο ΓΑΠ- μόνο που όσοι επένδυσαν σε φωτοβολταϊκά, έμειναν με το όραμα στο χέρι- καθώς η ΔΕΗ δεν τους έδινε …ρεύμα. Το ίδιο και η κατανάλωση σανού- που προτείνει ο Κυριάκος Μητσοτάκης με 600.000 θέσεις εργασίας, διαγραφές χρεών και επαναδιαπραγμάτευση με τους εταίρους- που θα πάθουν πλάκα όταν καταλάβουν πόσο αξιόπιστος είναι -ως “καλύτερος”- ο ίδιος από τον ψεύτη κι απατεώνα Αλέξη Τσίπρα- όπως πάει και τους λέει.
Ο πιο σώφρων Ευκλείδης Τσακαλώτος λέει πως το επίπεδο της λιτότητας θα μειώνεται σταδιακά είτε με μειώσεις των φόρων είτε με αυξήσεις των δαπανών. «Η ατζέντα αλλάζει και το πολιτικό σύστημα πρέπει να αλλάξει, μπορούμε να πάμε σε μια περίοδο με πολύ πιο εποικοδομητικές συζητήσεις και αντιπαραθέσεις»- μόνο που η “ολιστική στρατηγική για την ανάπτυξη” λίγο τρομάζει.
“‘Αρα, θα αρχίσουμε να επιστρέφουμε πράγματα πίσω στους Έλληνες πολίτες, τους φορολογούμενους με πολύ στοχευμένο τρόπο. Με σταθερό τρόπο όμως, και την ίδια στιγμή να δημιουργούνται προϋποθέσεις για αύξηση του εισοδήματος και ενίσχυση της ανάπτυξης. Δεν θέλουμε να φανούμε αρεστοί μειώνοντας απλώς τις φορολογικές επιβαρύνσεις, αλλά θέλουμε την ταυτόχρονη ικανοποίηση δύο στόχων: μείωση βαρών και παράλληλη ενίσχυση αναπτυξιακών ρυθμών” θα πει ο Αντώνης Λιάκος, υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ- που κάτι παραπάνω ξέρει.
Για να απαντήσουμε στο ερώτημα πότε θα δρέψουμε καρπούς, όπως υποσχέθηκε ο Αλέξης Τσίπρας στο Ζάππειο, θα πρέπει να περιμένουμε. Τον Αύγουστο αρχίζει η συζήτηση για την συνταγματική αναθεώρηση- που δεν κοστίζει και δεν εξαρτάται από καμιά εποπτεία. Τον Σεπτέμβριο αναμένεται ανασχηματισμός- σαρωτικός ή όχι- που θα δείξει πότε θα γίνουν οι εκλογές, που δεν πρέπει να περιμένουμε πριν τον Μάη.
Ως τότε θα πλανώνται οι χρησμοί του Ευκλείδη Τσακαλώτου-που απέφυγε να πάει στη φιέστα του Ζαππείου λόγω κούρασης- και η δήλωση του αναπληρωτή του Γιώργου Χουλιαράκη: «Δεν είναι μικρός ο κίνδυνος ενός νέου δημοσιονομικού παραστρατήματος, ιδιαίτερα καθώς το 2019 είναι εκλογικό έτος».
