Κρίση λαϊκισμού στην Ευρώπη

Του Μελέτη Ρεντούμη

Αυτή τη στιγμή η Ευρώπη διέρχεται μια πολύ δύσκολη περίοδο όχι τόσο οικονομικά κυρίως με τις χώρες που μπήκαν σε Μνημόνιο όπως η χώρα μας, αλλά θεσμικά ιδίως στο θέμα της διακυβέρνησης και της λαϊκής ετυμηγορίας μέσω των αλλεπάλληλων εκλογικών αναμετρήσεων που προετοιμάζονται.

Το κύριο χαρακτηριστικό της Ευρώπης που επηρεάζει άμεσα και τις αποφάσεις στην ΕΕ όσον αφορά την δημοσιονομική και την νομισματική πολιτική είναι δυστυχώς ο λαϊκισμός.

Τα αντισυστημικά επιχειρήματα βρίσκουν πλέον πρόσφορο έδαφος στην Ευρώπη δημιουργώντας σταδιακά πλειοψηφικό ρεύμα, απλά και μόνο επειδή αποτελούν κάτι διαφορετικό που δεν έχει ξανακουστεί.

Σημασία δεν έχει η επιχειρηματολογία, ούτε η εφικτότητα των προτάσεων, αλλά μόνο οι κατηγορίες προς το παλαιό κατεστημένο, η αντισλαμική ρητορική περί τρομοκρατίας καθώς και η φοβία με κάθετί το διαφορετικό.

Η μισαλλοδοξία, ο φόβος και η πολιτική αβεβαιότητα, έχουν πυροδοτήσει νέα ακροδεξιά ένστικτα τα οποία μέσω του άκρατου λαϊκισμού βρίσκουν ευήκοα ώτα σε παθιασμένα ακροατήρια τόσο στην Νότια όσο και στην Βόρεια Ευρώπη.

Πάνω από το 70% των ερωτηθέντων σε σχετικές δημοσκοπήσεις, πιστεύουν ότι η χώρα τους βρίσκεται σε παρακμή και μάλιστα σε αναπτυγμένες  χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Βρετανία.

Μάλιστα δείχνουν να μην εμπιστεύονται ούτε την κυβέρνησή τους, ούτε γενικότερα τα κόμματα που εκπροσωπούνται στη Βουλή και δείχνουν έτοιμοι όπως μαρτυρούν τα δεδομένα να ψηφίσουν έναν ηγέτη που θ’αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού και θα φανεί αντισυστημικός.

Αυτή την τάση και ρητορεία, φαίνεται να εκμεταλλεύεται πλήρως τόσο η ακροδεξιά όσο και κινήματα απλά διαμαρτυρίας και καταγγελίας, τύπου Γκρίλο στην Ιταλία, που επί της ουσίας δεν έχουν να προτείνουν κάτι ουσιαστικό για την Ευρώπη.

Για τους περισσότερους φερόμενους σωτήρες, η λύση για την Ευρώπη, είναι η χώρα τους να εξέλθει τόσο από την Ευρωζώνη, όσο και από την ΕΕ, αγνοώντας τις συνέπειες, τόσο τις εθνικές όσο και τις παγκόσμιες.

Κανείς δεν αναφέρει τις πιθανές απώλειες εισοδημάτων, την απομείωση των καταθέσεων, την διατήρηση των υφιστάμενων χρεών, τον υπέρογκο πληθωρισμό που θα προκύψει, αλλά ονειρεύονται μία άλλου τύπου Ευρώπη, μέσω συρρίκνωσης και προστατευτισμού.

Σε αυτή την κατεύθυνση έχουν συμβάλλει τα μέγιστα τόσο η διαρκής τρομοκρατία που συντηρεί το μένος εναντίον των Ισλαμιστών, αλλά και το Brexit και φυσικά η εκλογή Τραμπ, που ήδη δείχνει δείγματα γραφής τόσο στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με την εκδίωξη ισλαμιστών, όσο και στο θέμα των εμπορικών συμφωνιών με την απόσυρση των ΗΠΑ από μεγάλες ζώνες εμπορίου, με στόχο τον απόλυτο προστατευτισμό.

Δυστυχώς η κατάσταση δεν δείχνει να καταλαγιάζει και είναι βέβαιο ότι το 2017 θα είναι ίσως το κομβικότερο έτος της ΕΕ από την Συνθήκη της Ρώμης το 1957.

Οι συνεχείς εκλογικές αναμετρήσεις σε Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία και πιθανώς στην Ιταλία ενδέχεται να δημιουργήσουν αλυσιδωτές αντιδράσεις αν έστω και σε μία χώρα εκλεγεί μια ευρωσκεπτικιστική ή ακροδεξιά κυβέρνηση και προβεί σε δημοψήφισμα για έξοδο κάποιου κράτους μέλους από την ΕΕ.

Αν συμβεί αυτό, τότε θα κινδυνεύσει άμεσα η εσωτερική συνοχή της Ένωσης με απρόβλεπτες συνέπειες και για την χώρα μας που θα κληθεί χωρίς την υποστήριξη των ευρωπαικών κονδυλίων να χειριστεί μια ασύμμετρη κατάσταση που δεν γνωρίζουμε που τελικά θα οδηγήσει.

Κάτι που αξίζει να τονιστεί, είναι ότι φέρουν σημαντική ευθύνη για την οικονομική και θεσμική κρίση στην ΕΕ, οι σημερινές ηγεσίες τόσο των κρατών μελών, όσο και των οργάνων της ΕΕ, που μοιάζουν ακόλουθοι των παγκόσμιων εξελίξεων εμπορικά και τεχνολογικά, αναζητώντας λύσεις εκ του αποτελέσματος ή εκ του ασφαλούς και όχι με συντεταγμένο σχέδιο,με στόχους και όραμα.

Άρα το τελικό διακύβευμα για την ΕΕ είναι να υπάρξει μια ηγεσία αντάξια της Ευρωπαϊκής ιστορίας, που θα προωθήσει την αλληλεγγύη των κρατών μελών, θα ενισχύσει την κοινωνική συνοχή και θα διασφαλίσει το κοινοτικό κεκτημένο και την ισόρροπη ανάπτυξη για κάθε κράτος μέλος  χωρίς διακρίσεις.

 

Ο Μελέτης Ρεντούμης είναι οικονομολόγος τραπεζικός.