Γράφει ο Δρ Ευάγγελος Στεργιούλης*
Ο Γερμανός φιλόσοφος Φρειδερίκος Νίτσε στο έργο του «Η γέννηση της τραγωδίας», το 1872, αναφέρεται με έναν ιδιαίτερα θετικό τρόπο στην επίδραση του αρχαιοελληνικού πολιτισμού στην εξέλιξη του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού. Μέσα από το έργο του υμνεί το μεγαλείο του αρχαιοελληνικού πολιτισμού και εκθειάζει την ουσιαστική συμβολή του στην εξέλιξη και την πρόοδο του σύγχρονου κόσμου, εστιάζοντας στον άνθρωπό και το αξιακό του σύστημα.
Πράγματι, αν στρέψουμε την προσοχή μας στον Αριστοτέλη, θα διαπιστώσουμε ότι στο έργο του, «Τα Πολιτικά» δίνει τον ορισμό της πόλης – με την έννοια του κράτους την εποχή εκείνη – ως την τέλεια κοινωνία που συγκροτείται για να διασφαλίσει τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την προστασία του ανθρώπου. Δημιουργήθηκε από τον ίδιο τον άνθρωπο, ο όποιος είναι από τη φύση του κοινωνικό και πολιτικό ζώο, και η συνολική οργάνωση της και λειτουργία της επιδιώκει το ανώτερο αγαθό για όλους τους πολίτες που δεν είναι άλλο από την ευδαιμονία. Κατά τον Αριστοτέλη, λοιπόν, η πόλη συγκροτήθηκε για να διασφαλίσει τα αναγκαία για την ανθρώπινη ζωή, ωστόσο, υπάρχει χάριν της ευδαιμονίας.
Στις μέρες μας, η Αριστοτελική σκέψη αναδεικνύεται ιδιαιτέρως επίκαιρη όταν όλα τα κράτη προσπαθούν απεγνωσμένα, κάτω από την ασφυκτική πίεση της πανδημίας, να διασφαλίσουν για τους πολίτες τους το αγαθό της ευδαιμονίας. Κατά πόσο, όμως, οι σημερινές σύγχρονες πολιτείες στην εποχή της παγκοσμιοποίησης διασφαλίζουν το αγαθό της ευδαιμονίας για τους πολίτες τους, όταν παρατηρούνται ανεπαρκή συστήματα υγείας και σοβαρές ελλείψεις υγειονομικού υλικού και μάλιστα σε προηγμένα κράτη που απολαμβάνουν μία άμετρη υλική και οικονομική ευμάρεια; Κατά πόσο οι σύγχρονες κοινωνίες υιοθετούν ως προτεραιότητα και επενδύουν στην προστασία της ανθρώπινης ζωής και των ανθρώπινων δικαιωμάτων και όχι σε εξοπλιστικά προγράμματα και πολεμικές συγκρούσεις;
Η Αριστοτελική θεώρηση της ανθρώπινης ευδαιμονίας επηρέασε αργότερα και τους στωικούς φιλοσόφους, οι οποίοι υποστήριξαν ότι ο άνθρωπος για να κατακτήσει το αγαθό της ευδαιμονίας πρέπει να ζει σύμφωνα με τη Φύση. Και αν η αρχή των στωικών «ομολογουμένως τη φύσει ζην» απηχούσε τις ανησυχίες και τις αναζητήσεις μιας κοινωνίας ανθρώπων του 4ου π.Χ. αιώνα, πόσο μάλλον στις μέρες μας όταν η οικονομική και τεχνολογική εξέλιξη του homo sapiens συνεχίζει να προκαλεί τεραστίων διαστάσεων καταστροφές στο περιβάλλον σε ολόκληρο τον κόσμο! Κατά πόσο έχει πραγματικά συμβάλλει η τεράστια οικονομική και τεχνολογική πρόοδος της σύγχρονης εποχής στην ανθρώπινη ευδαιμονία;
Στην εποχή, λοιπόν, της παγκοσμιοποίησης ο παντοδύναμος άνθρωπος προβάλλει ως ο απόλυτα κυρίαρχος του κόσμου, εξελίχθηκε τεχνολογικά κατακτώντας το διάστημα, δημιούργησε πυρηνικά όπλα ικανά να καταστρέψουν ολόκληρο τον πλανήτη και βέβαια δεν σταμάτησε ποτέ να διεξάγει πολέμους προκαλώντας ανείπωτες καταστροφές και ανθρώπινη δυστυχία! Κανένα άλλο είδος ζωής στον κόσμο μας δεν καταστρέφει το είδος του όπως ο ίδιος ο άνθρωπος! Αλλά η ξαφνική εμφάνιση ενός και μόνο ιού, του ιού της παγκοσμιοποίησης, διέλυσε κυριολεκτικά την παντοδυναμία του…την ανθρώπινη παντοδυναμία που κατά τον Νίτσε αποτελεί την αυτοκαταστροφή του ίδιου του ανθρώπου.
Στην εποχή της πανδημίας όπου ο ανθρώπινος πόνος περισσεύει και η ανθρώπινη ζωή αποδεικνύεται τόσο εύθραυστη παρά την τεράστια εξέλιξη της επιστήμης, η Αριστοτελική Πολιτεία προβάλλει, μετά από σχεδόν δυόμιση χιλιάδες χρόνια, εξόχως επίκαιρη και δίνει μαθήματα στις αποκαλούμενες σύγχρονες πολιτείες για το σκοπό που πρέπει να επιτελούν απέναντι στον άνθρωπο, προκειμένου να του παρέχουν το υπέρτατο αγαθό της ευδαιμονίας. Παράλληλα, η στωική θεώρηση του «κατά Φύσιν ζην» έρχεται επιτακτικά να θυμίσει στον άνθρωπο του 21ου αιώνα ότι ο τρόπος που ζει δεν ανταποκρίνεται στην ανθρώπινη φύση του, ότι ο άνθρωπος αποτελεί μέρος της Φύσης η ύπαρξη τη οποίας βασίζεται στον κυρίαρχο νόμο της Λογικής, που όταν παραβιάζεται οδηγεί στην καταστροφή της ίδιας της Φύσης και κατ΄ επέκταση του ίδιου του ανθρώπου.-
* Ο κ. Ευάγγελος Στεργιούλης είναι Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και ε.α. Υποστράτηγος της Ελληνικής Αστυνομίας.