Ο καθηγητής Αδαμάντιος Πεπελάσης γράφει στο ΑΠ: “Φοβούμαι τα χειρότερα…”

Του Αδ. Πεπελάση


Καλλιεργήθηκε προσδοκία από το νέο, το φαινομενικά ανατρεπτικό, της παρελθούσας μακρόχρονης σήψης. Προσωρινά κερδίσαμε χρόνο με επικοινωνιακές ακροβασίες αλλά και εντυπωσιακές παλινδρομήσεις. Σπαταλήσαμε ενέργεια σε φρούδες ελπίδες και αόρατα σχέδια.

Παρατηρώ πως ακόμη και στις πιο κρίσιμες ώρες που περνά ο τόπος, επιμένουμε στην αποστροφή της αλήθειας. Τα μνημονιακά χρόνια δεν μας ωρίμασαν. Κι όμως, οι ψευδαισθήσεις θα τελειώσουν με βίαιο τρόπο πολύ σύντομα, σε λίγες εβδομάδες.

Με θλίβει η κριτική σε περίοδο που χρειαζόμαστε ομοψυχία και συναίνεση. Είναι όμως αφελές να θεωρούμε ότι ζούμε σε μια κοινωνία αποκομμένη από τη διεθνή έκθεση. Μας γνωρίζουν οι λεγόμενοι θεσμοί καλύτερα απ ότι τους γνωρίζουμε.

Η πολιτική της μπλόφας

Πραγματικά, κατατρώμε τον πολύτιμο χρόνο με ηχηρή απραξία. Σπαταλούμε ενέργεια σε φρούδες ελπίδες και αόρατα σχέδια. Μας κατακλύζουν αναλύσεις ειδικών τεχνοκρατών που πολιτικολογούν ευχάριστα -χωρίς αίσθημα χρέους κοινωνικής λογοδοσίας, πολιτικών που κρίνουν αλλά δεν προτείνουν και μέσων ενημέρωσης που αρέσκονται στη δογματική αντιπαράθεση. Για μια ακόμη φορά, η αλήθεια, η ψύχραιμη κριτική, η αυτογνωσία δεν μας είναι δημοφιλή, ούτε όσοι τα αναζητούν.

Η πολιτική της μπλόφας, του όμορφου, αλλά κενού, λόγου εξυπηρετεί τα ένστικτά μας αλλά όχι τους σκοπούς μας. Άλλο πράγμα το παίγνιο κι άλλο οι κυλιόμενες διαπραγματεύσεις. Η έκπληξη, η απροσδιοριστία, το απρόβλεπτο, μόνον στιγμιαίες και εικονικές επιτυχίες προσφέρουν. Καθώς η γύμνια αποκαλύπτεται, εξανεμίζονται τα επιχειρήματα και η αξιοπιστία.

Αναρωτιέμαι, εφόσον πράγματι πρέπει να περισωθούν ορισμένες “κόκκινες γραμμές” δηλαδή, να περισωθούν κάποιοι από τους απελπισμένους, αδύναμους συνανθρώπους μας, δεν πρέπει να προχωρήσουν κάποιες άλλες, δικής μας έμπνευσης μεταρρυθμίσεις; Δεν πρέπει να γίνει κάτι για τη φοροδιαφυγή, για τη γραφειοκρατία, για τις αποκρατικοποιήσεις, για τις συνεργασίες ιδιωτικού και δημόσιου τομέα; Δεν πρέπει να συγχωνευθούν κάποιες δημόσιες λειτουργίες; Τι θέλουν να μας πουν με αυτά τα δήθεν νεωτεριστικά περί δημιουργικής ασάφειας; Στο τέλος, φοβούμαι ότι θα μας επιβληθούν τα χειρότερα καθώς μέρα τη μέρα η οικονομία εξασθενεί και η σκλήρυνση μετατρέπεται σε ακινησία.

Πληθαίνουν κι εκείνες οι φωνές που επικαλούνται τη γεωστρατηγική ασάφεια που ενδεχομένως στην τρέχουσα συγκυρία να μας ευνοεί. Ενδεχομένως. Τι το ουσιαστικό έχουμε πετύχει στις διεθνείς μας σχέσεις πέραν της προσέλκυσης της διεθνούς προσοχής και της συμπάθειας των αγανακτισμένων; Σημαντικά μεν, αλλά αδύναμα ως αντιστάθμισμα στις πληγείσες σχέσεις μας με τους σκληρούς της Ευρώπης. Το ίδιο δοκιμάζονται και οι σχέσεις με τις ΗΠΑ. Για τη Ρωσία, έσπευσαν κάποιοι αρμόδιοι αυτάρεσκα να εξηγήσουν ότι θα μας προσφέρουν τάχα την αναγκαία ελάφρυνση στον δημοσιονομικό στραγγαλισμό μας. Διαψεύσθηκαν.

Θεωρώ ειλικρινή και αναγκαία την πρόθεση για διαχείριση της ανθρωπιστικής κρίσης. Αυτό αναμένουμε από μια προοδευτική κυβέρνηση νέων και άφθαρτων πολιτικών. Εξάλλου, η ποιότητα της δημοκρατίας πρώτα απ όλα κρίνεται από τη φροντίδα για τους αδύναμους. Και είναι εφικτό. Οι αρμόδιοι δεν έχουν παρά να μελετήσουν τους πολλαπλασιαστές εκείνους που συνδέονται με ορισμένες από τις πιο κρίσιμες κοινωνικές επενδύσεις. Αντιθέτως προς την κρατούσα άποψη, υπάρχουν τέτοιες δυνατότητες και μάλιστα τεκμηριωμένες που αφορούν σε προγράμματα προληπτικής ιατρικής, στέγασης, επιμόρφωσης και πολλά ακόμη.
Είναι εντυπωσιακά τα επιστημονικά ευρήματα που καταγράφονται στο “Body Economic”, των David Stuckler και Sangay Basy, που αποτελεί συγκριτική μελέτη της Ισλανδικής και Ελληνικής διαχείρισης της κρίσης. Η δική μας περίπτωση, η Ελληνική Τραγωδία όπως την αποκαλούν, αποτελεί κραυγαλέο παράδειγμα κατασπατάλησης πόρων στο όνομα της λιτότητας, κατασπατάλησης ευκαιριών για εξαιρετικά αναπτυξιακές επενδύσεις στο κοινωνικό κράτος. Ας τα μελετήσουν.

Ανθρωπιστική κρίση και κραυγές αγωνίας μετουσιώθηκαν σε νόμους που δεν υποστηρίζονται ούτε από νοοτροπία, ούτε από δεξιότητες των αρμοδίων και της δημόσιας διοίκησης. Αυτά δεν κρύβονται. Μας επιφυλάσσουν εκρήξεις οργής και απελπισίας.

Αναθάρρησα με την πρωτοβουλία του Αρχιεπισκόπου, έστω κι αδιευκρίνιστη προς το παρόν, να ενισχύσει το δημόσιο ταμείο με πόρους της Εκκλησίας προκειμένου να συμβάλλει στην αντιμετώπιση του χρέους. Υπάρχουν κι άλλοι θεσμοί, κοινωνικοί εταίροι, φιλάνθρωπες οργανώσεις και ο στρατός που μπορούν να συνεργήσουν στην άμβλυνση της ανθρωπιστικής κρίσης. Αυτό όμως προϋποθέτει μια υποτυπώδη καταγραφή και ιεράρχηση των πιο κρίσιμων αναγκών, προϋποθέτει τη συνεννόηση και τον συντονισμό που αποτελούν πρωτίστως ευθύνη της Πολιτείας.

Ο χρόνος τελειώνει

Ασφαλώς, αν ψάξουμε κάτω από την επιφάνεια θα βρούμε κάποιες αληθινές πηγές αισιοδοξίας. Τούτη την περίοδο που οι απειλές είναι μεγάλες μοιάζει να τα συγκαλύπτει όλα η σκοπιμότητα, ο θόρυβος και τα ακραία συναισθήματα. Τώρα όμως είναι που χρειαζόμαστε τις άλλες φωνές.

Ίσως δεν είναι όλοι ίδιοι. Βλέπω τον γκρεμό όμως, διαισθάνομαι ο Τσίπρας επιχειρεί τη μετριοπάθεια και την αθόρυβη μάχη. Αρκετά μόνος και πιεσμένος από τις προεκλογικές του ρητορίες. Εντούτοις, εκεί που τον αποκαρδιώνουν οι ίδιοι οι συνεργάτες του, τον εμψυχώνουν οι πολίτες. Σπάνια εμφανίζεται στη δική μας ιστορία τέτοια μαζική υποστήριξη. Ελπίζω, αυτή η υποστήριξη να του μετρήσει περισσότερο από τις προτροπές των αυλικών του.

Ο χρόνος τελειώνει και φέρνει μαζί του καθαρή απειλή οικονομικού σκότους, κοινωνικής τραγωδίας και αφόρητης ταπείνωσης για όλους μας. Ας αντλήσει έμπνευση και αίσθημα χρέους ο πρωθυπουργός από τους πολίτες που ακόμη τον εμπιστεύονται. Αυτούς να δει στα μάτια κι ας προλάβει.