Του Μιχάλη Ψύλου
«Το συρτάκι δεν έπαιξε κανένα ρόλο στη σύνοδο κορυφής» γράφει η τουρκική Milliyet σε ένα προκλητικό και ειρωνικό σχόλιο για τα αποτελέσματα της τελευταίας συνάντησης των 27 Ευρωπαίων ηγετών στις Βρυξέλλες.
«Μπορούμε να πούμε ότι ο στρατηγικός νους υπερίσχυσε του πολιτικού νου στην ΕΕ” προσθέτει η τουρκική εφημερίδα, ερμηνεύοντας την άρνηση πρώτα και κύρια της Γερμανίας , αλλά και την απροθυμία των μέχρι χθες ένθερμων υποστηρικτών μας Γάλλων, να επιβάλουν κυρώσεις στην Τουρκία.
Μήπως όμως ο Ερντογάν «κατόρθωσε για άλλη μία φορά να ξεγελάσει τους Ευρωπαίους;» όπως γράφει η γερμανική Die Welt. Αναμφίβολα όχι! Ο Τούρκος πρόεδρος απλά εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και άλλες ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες νοιάζονται μόνο για το χρώμα του χρήματος, γράφοντας στα παλαιότερα των υποδημάτων τους τη λεγόμενη «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη» μεταξύ των εταίρων.
Αλήθεια, είμαστε σοβαροί να ζητάμε εμπάργκο όπλων στην Τουρκία όταν, για παράδειγμα, o γερμανικός κολοσσός ThyssenΚrupp που ναυπηγεί έξι υποβρύχια U 214 για τις ανάγκες του τουρκικού ναυτικού, κινδυνεύει να κλείσει, αν για οποιοδήποτε λόγο ακυρωθεί αυτό το συμβόλαιο; Τι στήριξη να περιμένουμε από τον Μακρόν όταν ακυρώνουμε την αγορά των δύο γαλλικών φρεγατών Belh @ rra για να αγοράσουμε αμερικανικές από την Lockheed Martin !
Όπως λέει ο Τιμπό Φουιγιέ , στέλεχος του γαλλικού Ιδρύματος Στρατηγικής Έρευνας (FRS), « το λάθος της Γαλλίας ήταν να πιστεύει ότι, επειδή στηρίξαμε τους Έλληνες, θα έπρεπε απαραίτητα να μας επιστρέψουν την … εύνοια». Και όταν η εύνοια δεν …επιστρέφεται, ο Μακρόν κάνει τον …Κινέζο στο θέμα των κυρώσεων στην Αγκυρα. Όπως και οι Ισπανοί άλλωστε, που ολοκληρώνουν με τις εταιρείες τους την ναυπήγηση του πρώτου Τουρκικού αεροπλανοφόρου…
Το χρώμα του χρήματος, λοιπόν, είναι πιο λαμπερό από εκείνο της «αλληλεγγύης» μεταξύ των εταίρων. Ιδιαίτερα μάλιστα καθώς η πανδημία έχει πυροδοτήσει μια τεράστια οικονομική κρίση στη Γηραιά Ηπειρο και πολλές μεγάλες εταιρείες και πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες κινδυνεύουν να καταστραφούν. Και φυσικά οι κυρώσεις πάνε περίπατο όταν «μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Ευρώπης φοβούνται την κατάρρευση της Τουρκίας γιατί θα χάσουν τα χρήματά τους» όπως γράφει η Die Welt.
H γερμανική εφημερίδα τονίζει ότι «αν και τα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν μειώσει τις δραστηριότητές τους στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια, ισπανικές, γαλλικές, βρετανικές και γερμανικές τράπεζες έχουν επενδύσει πάνω από εκατό δισεκατομμύρια δολάρια στη χώρα…Ειδικότερα, τα ισπανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα τρέμουν μήπως και δεν σταθεροποιηθεί η κατάσταση στην Τουρκία, καθώς η έκθεσή τους ξεπερνά τα 62 δισεκατομμύρια δολάρια.
Οι γαλλικές τράπεζες έχουν λαμβάνειν δανεικά ,κάπου 29 δισεκατομμύρια δολάρια, οι βρετανικές τράπεζες καταγράφουν στους ισολογισμούς τους δάνεια στην Τουρκία πάνω από 12 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ οι γερμανικές τράπεζες εμπλέκονται με περίπου 11 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι ιταλικές τράπεζες έχουν επενδύσει περίπου 8,7 δισεκατομμύρια δολάρια» σημειώνει η γερμανική εφημερίδα. Σιγά λοιπόν μην επιβληθούν αυστηρές κυρώσεις στην Τουρκία και ειδικά στους τομείς εκείνους της οικονομίας ,όπως ο τουρισμός, από τα έσοδα του οποίου οι ευρωπαϊκές τράπεζες περιμένουν την αποπληρωμή τους .
Η ThyssenKrupp και τα τουρκικά υποβρύχια
Έναν, από τους σημαντικούς λόγους της γερμανικής προστασίας προς την Αγκυρα εξηγεί η Tagesschau σε άρθρο με τίτλο «Η συντριβή ενός βιομηχανικού γίγαντα». Γράφει η γερμανική εφημερίδα:
«Η ThyssenKrupp ήταν κάποτε ένας από τους κορυφαίους κολοσσούς της γερμανικής βιομηχανίας. Σήμερα, η γερμανική εταιρεία βρίσκεται σε μια βαθιά κρίση, χιλιάδες θέσεις εργασίας χάνονται. Πέρυσι , η ThyssenKrupp εξήλθε από το δείκτη DAX της Φρανκφούρτης , οπότε δεν είναι πλέον μία από τις 30 κορυφαίες εταιρείες στη χώρα. Οι πωλήσεις μειώθηκαν κατά 15% σε σύγκριση με το προηγούμενο οικονομικό έτος. Πάνω από 11.000 θέσεις εργασίας θα χαθούν τα επόμενα τρία χρόνια. Οι αποτυχημένες ξένες επενδύσεις, όπως για παράδειγμα η χαλυβουργία που έφτιαξε στη Βραζιλία, οδήγησαν στην απώλεια δισεκατομμυρίων ευρώ την τελευταία δεκαετία».
Οι Σοσιαλδημοκράτες και τα γερμανικά συνδικάτα ζητούν την κρατικοποίηση του ομίλου, αλλά τα αφεντικά του αρνούνται πεισματικά. Ο Διευθυντής της Thyssenkrupp, Κλάους Κέισμπεργκ είπε στο “Rheinische Post”: “Το ζήτημα της κρατικής συμμετοχής είναι εκτός συζήτησης». Όπως και εκτός συζήτησης είναι να ακυρωθεί το συμβόλαιο για τα έξι υποβρύχια στην Τουρκία ,ύψους άνω των πέντε δισεκατομμυρίων ευρώ.
Να γιατί όποιοι θέτουν τέτοιο αίτημα, συναντούν την άρνηση, αν όχι την οργή του Βερολίνου. Να γιατί η καγκελάριος Μέρκελ όταν της τέθηκε το ερώτημα για εμπάργκο όπλων στην Τουρκία μετά τη σύνοδο κορυφής, απάντησε εκνευρισμένα …άλλη ερώτηση. Θα θυμήθηκε σίγουρα η Μέρκελ ότι πριν από πέντε χρόνια η ΤhyssenKrupp υποχρεώθηκε να καταβάλει περισσότερα από 100 εκατομμύρια σε ρήτρες και αμοιβές γιατί καθυστέρησε για δύο χρόνια η έναρξη της ναυπήγησης των έξι υποβρυχίων για την Τουρκία. Ετσι σήμερα, η γερμανική εταιρεία συνεχίζει εντατικά τις εργασίες για την ναυπήγηση των υποβρυχίων στα ναυπηγεία Γκιολτσούκ, στη βορειοδυτική Τουρκία.
Πρόκειται για τα ίδια υποβρύχια που πούλησε ο γερμανικός κολοσσός στην Ελλάδα-τέσσερα τον αριθμό-αλλά τότε ουδείς αρμόδιος πρωθυπουργός ή υπουργός (τα ονόματα είναι γνωστά) ενδιαφέρθηκε να μπει ρήτρα, ώστε η Τουρκία να μην έχει τη δυνατότητα αγοράς αυτών των υποβρυχίων. Με ελεύθερα τα χέρια λοιπόν η ThyssenKrupp παρέδωσε ήδη το πρώτο U-214 που έχει την ονομασία «Pirireis» και ως το 2027 θα παραδίδει στην Τουρκία ένα υποβρύχιο τον χρόνο, όπως είπε ο Ερντογάν.
H εφημερίδα Sabah γράφει μάλιστα ότι οι Τούρκοι έχουν δώσει ήδη και ονομασίες στα υπό ναυπήγηση υποβρύχια: Selmanreis, Ηizirreis, Muratreis, Aydınreis και απειλούν να αλλάξουν δραματικά την ισορροπία δυνάμεων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Και όχι μόνο αυτό, αλλά σύμφωνα πάντα με τη Sabah, η Αγκυρα κλείνει συμβόλαια με ξένες χώρες ,όπως η Ινδονησία, για να πουλήσει τέτοια υποβρύχια, που θα συνεχίσουν πλέον να κατασκευάζουν, τουρκικές εταιρείες ,στο πλαίσιο του έργου National Submarine (MİLDEN).
«Γιοκ», λοιπόν, ένα Ευρωπαϊκό εμπάργκο όπλων στην Τουρκία. Γιατί απλά «η σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι πλέον η Ευρώπη που οραματίστηκαν ο Ρομπέρ Σουμάν, ο Σαρλ ντε Γκώλ ή ο Χέλμουτ Κολ» γράφει ο Πολωνός ευρωβουλευτής και καθηγητής Κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο της Βρέμης, Τζβλισλάου Κρασνοντέμπσκι.
«Η Ευρώπη των ονείρων και των αρχών των ηγετών αυτών σήμερα δεν είναι μόνο εξαφανισμένη, αλλά θεωρείται εχθρική προς μια κοινή και αλληλέγγυα φιλοσοφία της Ένωσης. Η ΕΕ γίνεται μια κοινότητα που συγκρατείται όλο και περισσότερο μόνο από τις πιέσεις , παρά από τον διάλογο και συνεργασία» τονίζει ο καθηγητής Κρασνοντέμπσκι και προσθέτει:
«Δεν είναι δυνατόν η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση να συνεχίσει να προχωρά ανεξέλεγκτα ως παρενέργεια των οικονομικών αποφάσεων…Δεν υπάρχει θέση στην Ευρώπη για αυτοκρατορικές φιλοδοξίες. Οι πιο ευημερούσες χώρες μέλη πρέπει να συγκρατηθούν και να επιστρέψουν σε μια πιο επιφυλακτική στάση – και για το δικό τους καλό. Η Ένωση μπορεί να διατηρηθεί μόνο όταν επιστρέψουμε στις αρχές της ισότητας, του αμοιβαίου σεβασμού και των αποφάσεων που βασίζονται στην πραγματική συναίνεση».
Οι νέες ορέξεις της Τουρκίας
Αυτή η Ευρώπη που μόνο το χρώμα του χρήματος γνωρίζει, είναι φυσικό «να ανοίγει συνεχώς την όρεξη της Τουρκίας» όπως γράφει η ελβετική Le Temps. «Είτε στην Συρία ή στη Λιβύη, την Ανατολική Μεσόγειο και στον Καύκασο, η όρεξη της Τουρκίας για περισσότερη εξουσία μεγαλώνει. Είτε ιδεολογικά είτε στρατιωτικά, η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συνεχίζει να επιδιώκει την παρουσία της παντού», προειδοποιεί η ελβετική εφημερίδα.
Στο στόχαστρό του μπήκε τώρα το Ιράν, καθώς ο Ερντογάν από το Μπακού, όπου παρακολούθησε τη στρατιωτική παρέλαση για την νίκη των Αζέρων επί των Αρμενίων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, πυροδότησε μια διπλωματική κρίση με την Τεχεράνη.
Ο Ερντογάν διάβασε ένα ποίημα ,το «Aράς, Αράς», που αναφέρεται στη διαίρεση μιας διαφιλονικούμενης περιοχής στα σύνορα Ιράν-Αζερμπαϊτζάν. Οι Αζέροι διεκδικούν αυτή την περιοχή που ανήκει στο Ιράν και η Τεχεράνη ήταν φυσικό να επικρίνει έντονα τον Ερντογάν για την επιλογή αυτού του ποιήματος ως επίθεση στα ιρανικά κυριαρχικά δικαιώματα.
Για την ιστορία ,τα σύνορα αυτά καθιερώθηκαν με τη Συνθήκη του Τουρκμαντσάι το… 1828 μετά την ήττα της Περσίας από τη Ρωσία. Η περιοχή στα βόρεια του ποταμού Αράς εκχωρήθηκε στην Ρωσία και η περιοχή στα νότια παρέμεινε στην Περσία. Στο βορειοανατολικό Ιράν, ζουν μάλιστα περισσότεροι από 11 εκατομμύρια Αζέροι, που εκτός από τα Φαρσί, μιλούν και Αζέρικα ,τα οποία είναι παρόμοια με τα τουρκικά. Ετσι λοιπόν , με ένα δήθεν αθώο ποίημα, ο Ερντογάν έβαλε θέμα αλλαγής των συνόρων μετά από 200 χρόνια σχεδόν και μάλιστα μιλώντας εξ ονόματος του…Αζερμπαιτζάν, όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών.
«Δεν ήξερε ο Ερντογάν ότι με αυτό το ποίημα αμφισβητούσε την κυριαρχία του Ιράν», ρώτησε ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Μοχάμεντ Τζαουάντ Σαρίφ. Τι απάντησε η Αγκυρα; Επέκρινε το Ιράν ότι δήθεν «προσπάθησε να διαφοροποιήσει το πλαίσιο των στίχων». Κλήθηκε επίσης για εξηγήσεις ο Ιρανός πρεσβευτής στο υπουργείο Εξωτερικών στην Αγκυρα, με την κατηγορία της προσβολής του… Ερντογάν.
Η γερμανική Tagesspiegel το λέει έξω από τα δόντια : « Όποιος κοιτάζει το χάρτη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τον 18ο αιώνα, θα εκπλαγεί από το πλήθος των τόπων που ο Πρόεδρος Ερντογάν έχει μετατρέψει σήμερα σε ορόσημα της νεο-οθωμανικής εξωτερικής πολιτικής του. Δεν υπάρχει σχεδόν καμία περιοχή της πρώην αυτοκρατορίας ,όπου η Τουρκία να μην προσπαθεί να αποκτήσει γη, επιρροή, βάσεις και τελικά πλούτο» γράφει η γερμανική εφημερίδα. Γι’ αυτό ο Ερντογάν θέλει να ακυρώσει τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923, η οποία ορίζει τα σύνορα της σύγχρονης Τουρκίας.
Μόνο που όποιος αντιμετωπίζει την ιστορία με τέτοιο τρόπο, ξυπνά ακούσια τις μνήμες για τη μακρά παρακμή του «Μεγάλου Ασθενούς του Βοσπόρου» και του οδυνηρού τέλους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Και τότε εθεωρείτο εξωφρενικό έως τερατώδες ότι μπορεί να διαλυθεί η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αλλά συνέβη, διαλύθηκε. Γιατί απλά συνετρίβη στον πόλεμο η προστάτιδα δύναμη των Σουλτάνων : η Γερμανία του Κάιζερ Γουλιέλμου.
Και όπως έλεγε και ο Μαρξ η ιστορία επαναλαμβάνεται. Την πρώτη φορά ως τραγωδία και τη δεύτερη ως φάρσα…Πρέπει να το κατανοήσει αυτό ο Ερντογάν και ας φοράει και κανένα “σωσίβιο” κάθε φορά που κάνει βουτιές στην Οθωμανική ιστορία…
