Του Νίκου Λακόπουλου
Υπάρχουν τουλάχιστον δύο υπουργοί που έχουν τα υπουργικά τους γραφεία την φωτογραφία- κάδρο του Άρη Βελουχιώτη. Τι σημαίνει αυτό; Ότι είναι αριστεροί επαναστάτες, άσχετα αν αναγκάζονται να κάνουν συμβιβασμούς- που οι ίδιοι θα χαρακτήριζαν «γερμανοτσολιάδικους». Άσχετα αν τον ίδιο τον Άρη, δεν τον ρώτησαν: μπορεί νάχε διαφορετική άποψη, να μην ήθελε να βλέπει τη φάτσα του, εκεί που άλλοι κρεμούσαν τα κάδρα των βασιλέων. Μπορεί.
Μπορεί ούτε ο ‘Αρης Βελουχιώτης- που μάλλον δεν είχε αυταπάτες- ούτε Λένιν -που μάλλον δεν ήταν ο μαιτρ του …συμβιβασμού- ούτε ο ίδιος ο Μαρξ να μην ήταν μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, ούτε να μετείχαν σε μια αριστεροδεξιά κυβέρνηση που μη έχοντας έργο- με οικτρούς συμβιβασμούς- καταφεύγει στα σύμβολα.
Ο μεν Καμμένος φοράει στολές -τις παραποιεί για την ακρίβεια- με το όνομά του κι επισκέπτεται ως στρατάρχης στρατόπεδα. Δεν είναι βέβαιο ό,τι θα το κάνει και σε περίπτωση πολέμου και σε κάθε περίπτωση είναι μια οικειοποίηση συμβόλων -για την φωτογράφιση, το προφίλ του στο Facebook, την προσωπική του εικόνα.
Οι δε Πολάκης και Σπίρτζης, όπως οι άλλοι καταφεύγουν στην εικόνα της Παναγίας- ή περιφέρουν τα θαυματουργά λείψανα της Αγίας Βαρβάρας, ή υποδέχονται με τιμές …Αρχηγού Κράτους το Άγιο Φως- έχουν στα γραφεία τους τον Άρη Βελουχιώτη- κάτι μεταξύ αγίου θαυματουργού, τοτέμ, θρησκευτικού συμβόλου. Αν αρέσει στους πολίτες ή όχι είναι δικό τους πρόβλημα.
‘Πρέπει να το πάρετε χαμπάρι, ότι κάτι άλλαξε εδώ πέρα» είχε πει ένας άλλος υπουργός -Παιδείας- που πήρε μέρος στον Αγώνα των Συμβόλων- κατά της Εκκλησίας, αν και ο ίδιος ήτανε. ..ψάλτης- αριστερός.
Η μάχη αυτή για τον διαχωρισμό κράτους- Εκκλησίας κατέληξε σε ένα συμβιβασμό αλά ΣΥΡΙΖΑ -που σημαίνει υποχώρηση- όπως στο μνημόνιο- μέχρι να αποδεχθούμε όλες τις θέσεις του «αντιπάλου». Πάντα με υπερηφάνεια που δώσαμε- εμείς- τη μάχη, αφότου παραιτείται από την εξουσία και τις θέσεις του, για να κρατήσει την κυβέρνηση.
Από όλο αυτό τον ριζοσπαστισμό -που θα άλλαζε το σύστημα- η κυβέρνηση κατέληξε σε μια νίκη λαμπρή, όταν κατάφερε -αντί να καταργήσει, όπως εκείνη έλεγε, τις παρελάσεις -να επιβάλει το να βγαίνουν στα δημοτικά οι σημαιοφόροι με κλήρωση. Μεγάλη αλλαγή στην παιδεία -να τη θυμούνται οι γενιές οι επόμενες με ένα μειδίαμα. Όπως εκείνος ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου- ο Μιχαήλ ο Γέροντας- που άρχισε την αναγέννηση του κράτους επιβάλλοντας στους υπηκόους να φοράνε παλιά κι ένδοξα καπέλα- δηλαδή πίλους- για την αναγέννηση του κράτους.
Μετά από δύο υπουργούς που μάλλον απέτυχαν κι αντικαταστάθηκαν γρήγορα ήρθε τώρα ο κ. Γαβρόγλου- σαν τον Μιχαήλ τον Γέροντα- να φέρει την αναγέννηση της παιδείας. Και ξεκίνησε από τις εξετάσεις. Η κατάργηση των Πανελληνίων θα αλλάξει την παιδεία συθέμελα- ειδικά αν αντικατασταθεί από άλλες εξετάσεις! Όταν όμως επρόκειτο να γίνουν δομικές αλλαγές στην Παιδεία το τότε κόμμα του ως αντιπολίτευση καταψήφιζε. Όταν ήρθε στην κυβέρνηση οι μεγάλες αλλαγές γίνονται σε επίπεδο συμβόλων.
Δεν τον απασχολεί τον υπουργό η δομή του πανεπιστημίου ή του σχολείου, ούτε ο τρόπος που λειτουργεί -πως θα γίνει πιο ελεύθερο, από κρατικό που είναι τώρα στο όνομα του μύθου της δωρεάν παιδείας. Δεν το απασχολεί ότι είναι ταξικό, ούτε μπαίνει σε διάλογο για τη φύση του, τη λειτουργία του, το ρόλο του.
Δεν το απασχολεί η κατάργηση των εξετάσεων, αλλά των πανελλαδικών. Το ενδεχόμενο μιας πραγματικά δωρεάν παιδείας χάνεται μέσα στην υπεράσπιση ενός κρατικού μοντέλου που συνυπάρχει με ιδιωτικά σχολεία- στα οποία στέλνουν και πολλοί αριστεροί ….τα παιδιά τους. Αναπόφευκτα έτσι η μόνη αριστερή πρόταση δεν είναι κρατικά σχολεία -με παράλληλα ιδιωτικά, αλλά …ιδιωτικά σχολεία για όλους!
Με την διατήρηση ενός κρατικού μοντέλου για όλους -με ιδιωτικά σχολεία για λίγους, ο υπουργός αποφασίζει τι και πως θα διδαχθούν όλοι οι μαθητές σε ένα ομοιόμορφο, τελικά στρατιωτικού τύπου κρατικού σχολείου. Τον κ. Γαβρόγλου τον απασχολεί η κατάργηση των πανελλήνιων εξετάσεων -λες κι αυτό θα αλλάξει συθέμελα το σχολείο, όταν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν πολλές αλλαγές στην παιδεία, ασύλληπτες που φτάνουν ακόμα και στην κατάργηση της τάξης, ιδέες για ένα πιο ελεύθερο και δημιουργικό σχολείο ή μάλλον για πολλά ελεύθερα σχολεία.
Η συζήτηση για το πως θα συνδεθεί με την παραγωγή το σχολείο -και φυσικά το πεναπιστήμιο- στην Ελλάδα σκοντάφτει στην παρανοϊκή φοβία μη πέσουν στα χέρια των πολυεθνικών τα πανεπιστήμια. Ο ίδιος ο υπουργός είναι κολλημένος σε ιδέες που κυκλοφορούσαν πριν από πενήντα χρόνια- όταν εκείνος ήταν μαθητής. Η όποια αλλαγή παίρνει έτσι τον χαρακτήρα της οπισθοδρόμησης, αφού για την Αριστερά όλα τα καλά είναι πίσω, πολλές φορές με ψύχωση κι αγκίστρωση στα σύμβολα που παίρνει χαρακτήρα νεκροφιλίας.
Εδώ τώρα έχουμε όμως τη “δημοκρατική”, “ανανεωτική” Αριστερά που αποκήρυξε τον καπιταλισμό, αλλά ανησυχεί μήως εξισώσουμε τον Στάλιν με τον Χίτλερ. Με τη μορφή της διαβούλευσης -όπου συζητώ με τους φορείς, αλλά εγώ αποφασίζω- θέλει να τις επιβάλλει. Όπως επιβάλλουν οι προναφερόμενοι υπουργοί στους επισκέπτες τους να βλέπουν την εικόνα του Άρη στο υπουργείο -πράγμα που τελικά δεν θάθελε ούτε ο ίδιος.
Ας τις βάλουν σπίτι τους, στο προσωπικό τους γραφείο τις εικόνες, αλλά όχι στο υπουργείο. Η αντίληψη είμαι υπουργός, ό,τι θέλω κάνω -πάντα με …διάλογο, είναι ίδια με αυτήν για το κρατικό σχολείο -που είναι ίδια με την κρατική ΔΕΗ, την κρατική ΕΥΔΑΠ, το ρόλο του κράτους στην οργάνωση της οικονομίας και της κοινωνίας.
Πίσω από την εικόνα του Άρη κρύβεται η εικόνα του Στάλιν- που δικαιώνεται αυτές τις μέρες. Η αντίληψη ότι όσοι τον εξισώνουν ή απλώς τον συγκρίνουν με τον Χίτλερ διαπράττουν έγκλημα σκέψης και εξισώνονται με τον ναζισμό είναι απόρροια του ότι ποτέ η ελληνική Αριστερά δεν άρχισε μια συζήτηση για το ρόλο του κόμματος, του κράτους ή της αγοράς. Απλώς ο Στάλιν ήταν κακή εφαρμογή ενός καλού μοντέλου.
Αν και μοιάζουν σε πολλά δεν είναι το ίδιο ο Στάλιν με τον Χίτλερ. Κυρίως γιατί ο Στάλιν, αν ζούσε, θάχε αλλάξει απόψεις. Δε θάταν, ως οπορτουνιστής αριβίστας, κλέφτης ιδανικών, ληστής ιδεών και δολοφόνος κατά συρροήν -που χρησιμοποίησε τον μαρξισμό-λενινισμό για να κάνει μια αιμοσταγή δικτατορία. Μια υπεραπόλυτη μοναρχία στο όνομα της Εργατικής Τάξης που υποστηρίζεται σήμερα με το επιχείρημα ότι έκανε σχολεία ή ο Κόκκινος Στρατός νίκησε τον Χίτλερ, άρα χρωστάμε την ελευθερία και την δημοκρατία σε ένα καθεστώς που δεν τις γνώρισε ποτέ.
Ο Στάλιν αν ζούσε δεν θάταν δογματικός. Θα καθόταν στα έδρανα της «ανανεωτικής Αριστεράς» με το τσιμπούκι του. Ή θα ήταν σύμβουλος του Πολάκη ή του Γαβρόγλου, ή του υπουργού Γεωργίας που όταν «πέρασε» το νόμο για τους συνεταιρισμούς- φαινομενικά ένα «σοσιαλιστικό» μέτρο»- ένα πράγμα φρόντισε: μη τυχόν υπάρχουν ελεύθεροι -αυτοδιαχειριζόμενοι – συνεταιρισμοί, χωρίς τον έλεγχο του κράτους.
Η αντίληψη πως το κράτος- όταν το καταλάβει το κόμμα- θα αλλάξει την κοινωνία είναι από μόνη της φασιστική κι οδηγεί σε μια ολοκληρωτική κοινωνία. Ο Στάλιν- και πριν από αυτόν ο Τρότσκι και ο Λένιν- πρώτα σκότωσε τα …σοβιέτ. Ο Πατερούλης πρώτα από όλα εξόντωσε τους συντρόφους του, από φόβο μήπως στο καθεστώς που έχτισε ξανάρθουν οι …κομμουνιστές.
Αν πρέπει να διδαχθούμε κάτι από τον ναζισμό δεν είναι ο επαγγελματικός αντιφασισμός. Αν μας διδάσκει κάτι ο σταλινισμός -που τον εμπνέει ή τον αντιγράφει ο ιστορικά σύγχρονος φασισμός είναι πως πρέπει να αναθεωρήσουμε τον τρόπο που λειτουργεί το κόμμα και το κράτος. Το ρόλο του ηγέτη, την προπαγάνδα ή το πως να κάνεις μια πολιτική ιδεολογία θρησκεία κι ένα κόμμα-στρατό εκκλησία.
Το πώς να φτιάξεις μια «ιδανική» κοινωνία -με βία κι εκατομμύρια νεκρούς- με Ηγέτη, Επιλέκτους και Εχθρούς του Λαού ή του Έθνους που πρέπει να πεθάνουν είναι η κοινή βάση του ολοκληρωτισμού. Κι απέναντι στον Χίτλερ δεν είναι ο Στάλιν. Είναι η δημοκρατία και η ελευθερία. Που πρέπει να περάσει στα σχολεία αυθεντικά, ουσιαστικά και δημιουργικά.
Το θέμα δεν είναι αν τα σχολεία ανήκουν στο Κράτος ή την Εκκλησία -το Μάθημα των Θρησκευτικών. Δεν είναι αν ανήκουν στους φοιτητές ή τα συμβούλια, όπως ήθελαν παλιοσοβιετικές απόψεις της δεκαετίας που ο κ. Γαβρόγλου ήταν φοιτητής. Δεν είναι να “ανήκουν στο Λαό” -μια αόριστη ιδέα που ενέπνευσε τον φασισμό. Αν τον Λαό τον κάνουμε κομματάκια θα φτάσουμε σε άτομα και πρόσωπα με διαφορετικές απόψεις, ιδέες και προτάσεις.
Αυτό που μάθαμε τον 20ο αιώνα είναι πως στο όνομα του Λαού, το κόμμα καταλαμβάνει κράτος και το αποτέλεσμα είναι ίδιο από τον Στάλιν ως τον Κιμ Ιλ Γιουγκ. Η απάντηση στο κρατικό σχολείο, όπως και στην κυβερνητική «δημόσια» τηλεόραση είναι πολλά, ελεύθερα σχολεία. Ούτε κρατικά, ούτε εμπορικά, αλλά σχολεία για όλους -που να διασφαλίζουν το δικαίωμα στην παιδεία σε όλους που στην πράξη σημαίνει τα φτωχά παιδιά.
Παραφράζοντας μια φράση του Ανατόλ Φρανς- ο νόμος δεν εμποδίζει έναν πλούσιο να είναι …άστεγος. Το σχολείο στην Ελλάδα σήμερα είναι ένα ταξικό σχολείο. Πολλά παιδιά το εγκαταλείπουν πριν τα δεκαπέντε κι άλλα αργότερα. Και είτε με πανελλήνιες, πανελλαδικές διπλές εξετάσεις ή τριπλές το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο.
Αυτό ναι, είναι ένα θέμα κι όχι πότε και πώς θα ανεβαίνει η σημαία. Δυστυχώς δεν φτάνει το πορτρέτο του Άρη Βελουχιώτη, παρά μόνο αν πρόκειται να προσκυνήσουμε μπροστά του. Ούτε θίγει το ταξικό -και κρατικό- σχολείο η εκλογή σημαιοφόρων με κλήρωση, η αλλαγή του τρόπου εξετάσεων, η ανάρτηση της σημαίας με “αριστερό τρόπο”.
Δεν έχει τόση σημασία ποια είναι η εικόνα, τι συμβολίζει, αλλά η ανάρτησή της. Η ανισότητα θεμελιώνεται στα σχολεία όσο είναι ταξικά. Από κει- όπως έλεγε ένα σύνθημα του Μάη του ’68- πρέπει να αρχίσουμε το ξήλωμα. Όχι βέβαια για μια “σοβιετική”, αλλά για μια ελεύθερη, δίκαιη και δημοκρατική κοινωνία.
