Το Μυθιστόρημα του ΠΑΣΟΚ: Το τρομερό μυστικό του Ανδρέα

Toυ Νίκου Γαλάτη

8866

 

Το βιβλίο της Μάργκαρετ Παπανδρέου -σχεδόν τριάντα χρόνια από τον θάνατο του Ανδρέα- ανοίγει πάλι τον φάκελο του. Είχε κλείσει βιαστικά μέσα σε μια βρώμικη εποχή που τέλειωσε με την αποκατάστασή του- και την επάνοδό του στην κυβέρνηση, από όπου παραιτήθηκε για να πεθάνει μετά από λίγο.

ΦΩΤΟ: ΑΠΕ ΜΠΕ
ΦΩΤΟ: ΑΠΕ ΜΠΕ

Οι νέες γενιές γνωρίζουν έναν “γεροντάκι” και οι πολύ νέες έναν αμφιλεγόμενοι μύθο. Το ΠΑΣΟΚ -αν και διατηρήθηκε ισχυρό- περισσότερα από δέκα χρόνια μετά τον θάνατο του Ανδρέα με διαδόχους τον Κώστα Σημίτη και τον Γιώργο Παπανδρέου, στις μέρες του τελευταίου μετατράπηκε σε ένα κόμμα του 13%. Ο επόμενος διάδοχος – ο Βαγγέλης Βενιζέλος- θα είναι ο ηγέτης ενός μικρού κόμματος του 5%. Η ηγεσία θα περάσει τελικά στην κόρη του επικρατέστερου διαδόχου του Ανδρέα, του Γιώργου Γεννηματά- που πέθανε πρόωρα και πριν τον Ανδρέα.andrea-anamnhseis

Το ογκώδες αυτοβιογραφικό βιβλίο της Μαργαρίτας Παπανδρέου «Έρωτας και Εξουσία» κυκλοφορεί οσονούπω από τις εκδόσεις Πατάκη.  Τα αποσπάσματα του βιβλίου που προδημοσιεύτηκαν στην Real προκάλεσαν ήδη συζητήσεις που εξαντλήθηκαν ωστόσο στο αν η σύζυγος του Ανδρέα είχε εραστή ή όχι. Η αυτοβιογραφία της Μάργκαρετ δεν έχει στόχο, όπως φαίνεται, να φωτίσει άγνωστες πλευρές του πιο αινιγματικού ηγέτη της σύγχρονης ιστορίας, όσο να πάρει εκδίκηση μια προδομένη γυναίκα.AN

Ποιός ήταν τελικά ο Ανδρέας Παπανδρέου; Xθες παρουσίασαμε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Γιώργου Λακόπουλου με τίτλο “Του Μιλάνε τα κύματα- Ο Ανδρέας πριν μπει στην πολιτική”. Σήμερα ένα απόσπασμα από το άλλο του βιβλίο ” Το “Μυθιστόρημα του ΠΑΣΟΚ” που κυκλοφόρησε το 199 από τις Εκδόσεις Λιβάνη. Ο πρόλογος ανήκει στο “Βήμα”.

 

Τα 25 έτη που άλλαξαν την Ελλάδα

Αλλοι το βλέπουν σαν επικίνδυνη περιπέτεια ­ κάτι σαν μυθιστόρημα τουΑλεξάνδρου Δουμά… Αλλοι το θεωρούν ηρωική εποποιία ­ κάτι σαν τους άθλους του Ηρακλή…

Μα το γεγονός παραμένει πως από το καλοκαίρι του 1974 ως το φετινό καλοκαίρι του 1999, επί 25 χρόνια, ένα τέταρτο δηλαδή του αιώνος, το ΠαΣοΚ είναι πάντοτε ο καθοριστικός και συνήθως δεσπόζων παράγων της ελληνικής δημόσιας ζωής.

Μέσα σ’ αυτά τα 25 χρόνια, ο Ανδρέας Παπανδρέου κατηύθυνε για 22 χρόνια τις τύχες του κόμματος που ίδρυσε. Και από τα τελευταία 18 χρόνια, ανάμεσα στο 1981 και στο 1999, το ΠαΣοΚ, έχοντας και σήμερα την ευθύνη της διακυβερνήσεως του τόπου, παραμένει 15 ολόκληρα χρόνια στην εξουσία. Και καθώς πλησιάζουν οι εκλογές του επομένου έτους, πολλοί λένε ότι το ΠαΣοΚ δεν έχει πει ακόμη την τελευταία του λέξη.

Οπωσδήποτε αυτά τα τελευταία 25 χρόνια, με το ΠαΣοΚ στο επίκεντρο της πολιτικής ζωής, μια ολόκληρη γενεά Ελλήνων είδε βαθιές τομές στη Διοίκηση και τολμηρές κοινωνικές αλλαγές, είδε σκάνδαλα οικονομικά αλλά και σκάνδαλα ερωτικά, είδε τους νέους Ελληνες να ενθουσιάζονται, να αμφισβητούν και να αδιαφορούν, είδε μερίδες του ελληνικού Λαού να πιστεύουν πως η μοίρα τους άλλαξε ριζικά.

Πτυχές άγνωστες και πτυχές ξεχασμένες, μυστηριώδη γεγονότα που εξηγούνται μία ή και δύο δεκαετίες αργότερα, νεκροί που… μιλούν (και, βέβαια, ζωντανοί που σωπαίνουν!), αυτό είναι το ΑΛΗΘΙΝΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ του ΠαΣοΚ, η πιο ενδιαφέρουσα και η πλέον συναρπαστική φάση της σύγχρονης ζωής του τόπου μας.

Αυτό το Πολιτικό Μυθιστόρημα του ΠαΣοΚ παρουσιάζει από σήμερα «Το Βήμα», σε μια σειρά που ετοίμασε ο εκ των πολιτικών112653-big συντακτών της εφημερίδας Γ. Λακόπουλος. Η ιστορία αρχίζει από εκεί που πολλοί νόμισαν ότι θα τελείωνε ­ από την αιφνίδια διαπίστωση ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε φθάσει στο βιολογικό του όριο… Πάντοτε υπήρχαν, όπως θα δούμε, ίντριγκες και συνωμοσίες στο ΠαΣοΚ. Αλλά από την εποχή που ορισμένοι γιατροί προεξοφλούν το βιολογικό τέλος του ιδρυτή του, η ενδοκομματική μάχη της διαδοχής προσλαμβάνει μιαν απίστευτη αγριότητα.

Οι ίντριγκες συμπίπτουν (ή ταυτίζονται;) με το περιβόητο σκάνδαλο Κοσκωτά που έρχεται να αποσαθρώσει τη δημόσια ζωή και να τραυματίσει έκτοτε και για πολλά χρόνια την αξιοπιστία της πολιτικής εξουσίας. Ενας «μεγάλος έρωτας» έρχεται να συμπληρώσει το σκηνικό. Δεν είναι ο πρώτος, ούτε καν ο δεύτερος. Δεν είναι καν περισσότερο εντυπωσιακός και γνωστός από τους προγενέστερους, αλλά το περιβάλλον και οι εποχές ευνοούν τη μετατροπή του σε σίριαλ για αισθηματικά περιοδικά…

Το συμπέρασμα θα το βγάλει ο αναγνώστης διαβάζοντας όλα όσα θα περιγραφούν και θα αποκαλυφθούν από σήμερα και κάθε ημέρα στις σελίδες του «Βήματος». Ενα πρώτο δείγμα; Ως λαϊκό κίνημα το ΠαΣοΚ είχε τα τρωτά του, αλλά και τη γοητευτική δύναμη του κύματος που σαρώνει τα κτίσματα στην άμμο. Μέσα από όλες τις αδυναμίες και τα προβλήματά του το ΠαΣοΚ σφράγισε και σφραγίζει την πολιτική ζωή του τόπου και άνοιξε νέους δρόμους για τη χώρα και τον Λαό της.

 Το τρομερό μυστικό

Ο ασθενής που εισήχθη επειγόντως στο διάσημο ιατρικό κέντρο του Βισμπάντεν της Δυτ. Γερμανίας τον Ιούνιο του 1988 ήταν βιαστικός. Θα έκανε έναν πλήρη κύκλο εξετάσεων και θα έφευγε την ίδια μέρα, το ίδιο βιαστικά όπως ήλθε. Προφανώς ήταν κάποιο σημαντικό πρόσωπο ­ μάλλον Ιταλός, όπως έδειχνε το όνομά του στον φάκελο: Μάρτιν Λασκαρέζι!

Κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να μάθει περισσότερα και ποτέ δεν έγινε γνωστό ότι ο Μάρτιν Λασκαρέζι δεν ήταν άλλος από τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας Ανδρέα Παπανδρέου.

Η χρησιμοποίηση «ψευδώνυμου» στα νοσοκομεία ήταν μια παλιά συνήθεια και δεν την εγκατέλειψε ποτέ. Στο «Σεντ Τόμας» του Λονδίνου, λίγους μήνες αργότερα, μπήκε με το όνομα «Κρεμαστινός». Και από τα ιατρικά αρχεία του Χέρφιλντ προκύπτει ότι στις 30 Σεπτεμβρίου 1988 ο Μαγκντί Γιακούμπ χειρούργησε τον Α. Αντερσον!papand23

Πώς έφτασε ο Α. Παπανδρέου στο ιατρικό κέντρο του Βισμπάντεν θα το δούμε στη συνέχεια. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε την άτυχη σύμπτωση για τον ιδρυτή του ΠαΣοΚ: έπεσε επάνω στον άνθρωπο που είχε κάθε λόγο να αποφύγει: έναν έλληνα δημοσιογράφο, και μάλιστα διευθυντή εφημερίδας. Τις ίδιες ημέρες βρισκόταν στο Βισμπάντεν για εξετάσεις και ο διευθυντής του «Εθνους» Αλ. Φιλιππόπουλος. Ο πιο σκληρός επικριτής του, λόγω της «υπόθεσης» Κοσκωτά.

Είτε γιατί τον είδε ο ίδιος είτε γιατί το πληροφορήθηκε, όταν επέστρεψε στην Ελλάδα η εφημερίδα του προσθέτει στα βέλη της και τα προβλήματα υγείας του Πρωθυπουργού! Υπάρχει ήδη μια παλιά πληροφορία ότι ο Α. Παπανδρέου πάσχει από την ασθένεια «λύκος». Υπήρξαν τουλάχιστον δύο ειδικές δημοσιογραφικές αποστολές στη Δυτ. Γερμανία, ο φάκελος του Βισμπάντεν όμως δεν βρέθηκε. Γιατί ιατρικός φάκελος με το όνομα Ανδρέας Παπανδρέου δεν υπήρξε ποτέ.

Αν έχει «ιστορική» αξία η μετάβαση του Α. Παπανδρέου στο Βισμπάντεν είναι γιατί για πολλούς η επιδείνωση της υγείας του κόβει την ιστορία του ΠαΣοΚ στα δύο. Από τη στιγμή που πέρασε για πρώτη φορά την πόρτα του νοσοκομείου για συστηματικές εξετάσεις όλα άρχισαν να αλλάζουν. Και αυτή η αλλαγή έγινε ολοφάνερη όταν βγήκε από το χειρουργείο του Χέρφιλντ, στις 30 Σεπτεμβρίου 1988.

*«Ο Πρόεδρος πεθαίνει»ANDEAS KARAMANLIS

Είναι γνωστό ότι ο ίδιος ο Α. Παπανδρέου δεν πρόσεχε ποτέ την υγεία του. Δεν ήταν μόνο ο τρόπος της ζωής του αλλά και ο «φόβος του πολιτικού». Ενας πρωθυπουργός πρέπει να δείχνει χαλκέντερος, παρ’ ότι ο ίδιος απέδειξε αργότερα ότι μπορεί κάποιος να είναι πρωθυπουργός ακόμη και όταν είναι αμφίβολο αν βρίσκεται στη ζωή!

Εκείνη την εποχή όμως δεν διανοείται ότι θα δώσει την εικόνα ενός πολιτικού που χρειάζεται ιατρική βοήθεια. Ισως δεν θέλει να δώσει και την εικόνα ενός άνδρα που χρειάζεται ιατρική βοήθεια. Π.χ., για μια μικρή κύστη στην κοιλιά που τον ταλαιπωρούσε, φώναξε στο Καστρί έναν γιατρό ονόματι Τσιρώνη και την έβγαλε, χωρίς καν τοπική αναισθησία. Μόνο ο Γ. Κατσιφάρας και η Αγγέλα Κοκκόλα το ήξεραν.

Στο Βισμπάντεν αναγκάστηκε να καταφύγει ύστερα από διαδοχικά επεισόδια που έδειχναν ότι κάτι δεν πάει καλά. Αδυνατεί να σταθεί όρθιος ακόμη και στις δημόσιες εμφανίσεις του. Τον Απρίλιο του 1988, στο Οσλο, μόλις πρόλαβαν οι συνοδοί του να τον βάλουν σε μια πολυθρόνα, καθώς έμπαινε στα βασιλικά ανάκτορα για να επισκεφθεί τον βασιλιά της Νορβηγίας.

Μία εβδομάδα αργότερα επισκέφθηκε το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια και επιστρέφοντας στο ξενοδοχείο λιποθύμησε στο ασανσέρ. Νωρίτερα σε μια επίσκεψή του στο Ηράκλειο της Κρήτης όσοι τον είδαν διαπίστωσαν ότι δεν μπορούσε να περπατήσει ούτε εκατό μέτρα. Ενα βράδυ επιστρέφει από ένα εστιατόριο με τον Μιχ. Ζιάγκα. Κοντεύει να φτάσει το Μαρούσι όταν χάνει τις αισθήσεις του και ειδοποιούν άρον άρον τον γιατρό Καραλή.ANDREAS55

Δεν περνάει εβδομάδα χωρίς λιποθυμικό επεισόδιο. Η φωνή του ώρες ώρες έβγαινε δύσκολα, έχει αϋπνίες, κουράζεται εύκολα. Αρχισαν να πρήζονται τα πόδια του και η μόνη θεραπεία που έκανε ήταν να αγοράσει ένα νούμερο μεγαλύτερα παπούτσια! Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας είναι ο πιο εγκαταλειμμένος ασθενής της!

Παρ’ όλα αυτά δεν αποφασίζει να κάνει συστηματικές εξετάσεις. Ο λόγος τότε είναι γνωστός μόνο από τα κουτσομπολιά της Αθήνας: μια νεαρή αεροσυνοδός! «Ως τον Αύγουστο του 1988 μέναμε σε αρκετά σπίτια, κάναμε μαζί διακοπές και κρουαζιέρες» θα γράψει, μάλλον αφελώς, η ίδια αργότερα για έναν άνθρωπο που από την κουπαστή ενός κότερου βρέθηκε κατευθείαν σε ένα χειρουργικό κρεβάτι.ANDREAS MIKHS

Ο φάκελος των εξετάσεων του Βισμπάντεν παραδίδεται στον προσωπικό του γιατρό, τον παθολόγο Μ. Παραρά, που τον συνόδευε. Δεν του λέει τίποτε αλλά τρομάζει: ο ασθενής του δεν έχει πάνω από 6-8 μήνες ζωή. Επισήμως ουδείς γνώριζε το περιεχόμενο του φακέλου, ούτε ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου. Δεν ενδιαφέρθηκε άλλωστε. Από το Βισμπάντεν έφυγε βιαστικά, έχοντας κάνει ένα μόνο τηλεφώνημα σε ένα σπίτι στην Πολιτεία, όπου περίμενε πάνω από το ακουστικό η μυστηριώδης αεροσυνοδός. Και όταν γύρισε στην Αθήνα έφυγαν για την Πάτμο, για διακοπές, με το κότερο του Γ. Λούβαρη!

Από εδώ και πέρα τη θέση της ιατρικής επιστήμης παίρνει η πολιτική. Ο Μ. Παραράς  φαίνεται ότι ενημέρωσε τουλάχιστον ένα μέλος της κυβέρνησης: τον αντιπρόεδρο Μένιο Κουτσόγιωργα. Αυτός συμβουλεύθηκε ορισμένους φίλους του καρδιολόγους και πείθεται:Ο Παπανδρέου πεθαίνει! Και είναι ο μόνος που γνωρίζει το τρομερό μυστικό!

Από κείνη τη στιγμή βάζει μπροστά το σχέδιο του να διαδεχθεί τον Α. Παπανδρέου και το ΠαΣοΚ εισέρχεται σε μια ταραχώδη περίοδο που δεν θα κλείσει παρά μόνο με τον θάνατο του Α. Παπανδρέου, στις 23 Ιουνίου 1996. Πολύ αργότερα από τότε που τον περίμενε ο πανίσχυρος αντιπρόεδρός του και αφού ο ίδιος είχε αφήσει την τελευταία του πνοή στην αίθουσα ενός δικαστηρίου, πέντε χρόνια νωρίτερα.

*Η υποδοχή

Το αεροπλάνο που έφερε τον Ανδρέα Παπανδρέου στην Ελλάδα προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο του Ελληνικού στις 21.05 ακριβώς της 16ης Αυγούστου 1974. Είχαν περάσει ήδη 23 ημέρες από την πτώση της δικτατορίας.

Image by © Bettmann/CORBIS
Image by © Bettmann/CORBIS

Καθώς το αεροπλάνο τροχοδρομούσε στον διάδρομο προσγειώσεως, μπορούσε να διακρίνει κανείς ανάμεσα στο πλήθος που τον περίμενε πολλούς επώνυμους: Ι. Χαραλαμπόπουλος, Ι. Αλευράς, Γ. Παπαδημητρίου, Μιχ. Παπακωνσταντίνου, που θα προσχωρήσει το 1978 στη Ν. Δημοκρατία, Ι. Παπασπύρου, Στ. Μπίρης, Ν. Μαλιάκας, Μιχ.Στεφανίδης, Ευστ. Ανθόπουλος, Β. Αντωνιάδης, Γερ. Βασιλάτος, Γ. Βολουδάκης,Φωκ. Βουνάτσος, Τ. Βουλοδήμος, Β. Ιτζές, Β. Καρδάρας, Ηλ. Κατριβάνος, Δημ.Κίνιας, Κ. Κονιωτάκης, Ι. Κουτσοχέρας, Λ. Λυμπέρης, Λ. Λαγάκος, Θ. Μαναβής,Απ. Μπουρνιάς, Δ. Παπαϊωάννου, Κ. Περαιβός, Αντ. Πετραλιάς, Ι. Σεργάκης, Γ.Σερπάνος, οι απόστρατοι στρατηγοί Γ. Κουμανάκος, Παν. Πανουργιάς, Αρ. Βλάχος, Δ. Γεωργιάδης, Γ. Περίδης, Σοφ. Τζανετής και οι συνταγματάρχες Ν. Πανικολάουκαι Α. Παπατέρπος, τα μέλη του ΔΣΑ Α. Σακελλαρόπουλος, Ζ. Κυριακόπουλος, Ν.Ρότης, Α. Παναγιωτόπουλος, Ι. Μαχαίρας, Π. Κουρκούβελας, οι δικηγόροι Στ.Κανελλόπουλος, Ευ. Γιαννόπουλος, Φ. Κούτσικας, Αχ. Αποστόλου και Εμμ.Στεφανάκης, ο τέως γενικός διευθυντής Τύπου Σπ. Καβουνίδης και πολλοί άλλοι επώνυμοι, ανάμεσα σε χιλιάδες απλούς πολίτες.

Οταν άνοιξε η πόρτα του αεροπλάνου πρόβαλε ένας διαφορετικός Ανδρέας Παπανδρέου. Με μαύρο δερμάτινο σακάκι, με φαβορίτες και εμφανώς πιο αδύνατος από ό,τι τον ήξεραν πριν από εφτά χρόνια. Μαζί του βγήκαν ο Μιχ. Ζιάγκας, η Αγγέλα Κοκκόλα, ο Κ.Κουλούρης και η σύζυγός του Μαργαρίτα με τον γιο τους Γιώργο Παπανδρέου.

Την ίδια ώρα σε ένα σπίτι, στην οδό Δεινοκράτους στο Κολωνάκι, όπου έμενε τότε ο Κ.Σημίτης, μια ομάδα στελεχών της Δημ. Αμυνας συσκέπτεται για να αποφασίσει τι θα κάνει μετά την άφιξη του Α. Παπανδρέου. Ηδη η οργάνωση από το 1968 έχει κοπεί στα δύο, με τους Κ. Σημίτη, Μ. Δελούκα, Σ. Καράγιωργα και Χρ. Ροκόφυλλο να επιμένουν στη σύμπραξη με τον Α. Παπανδρέου και το ΠΑΚ, στο οποίο προσχώρησε έκτοτε ο Κ. Σημίτης.

Ενα άλλο κομμάτι της οργάνωσης, με τους Γ. Μυλωνά, Χαρ. Πρωτόπαπα και Κ.Ιορδανίδη, είχε ήδη αποφασίσει, σε μια σύσκεψη στο σπίτι του τελευταίου στο Ψυχικό, να συνεργασθεί με τον Κ. Καραμανλή.

 

*Σήκω, Γέρο, να μας δεις

Οταν κατέβηκε από τις σκάλες του αεροπλάνου δεν πρόλαβε να πιάσει καμιά από τις ανθοδέσμες που του προσφέρθηκαν, ούτε να χαιρετήσει τους παλαιούς συνεργάτες του.

Το πλήθος τον σήκωσε στον αέρα και το αεροδρόμιο γνώρισε ένα νέο παραλήρημα. Το δεύτερο μετά τη φοβερή βραδιά της άφιξης του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Ο Μάκης Παπασταύρου και ο Δημ. Κολοβός, που έπαιζαν ρόλο σωματοφύλακα, δεν μπόρεσαν να κάνουν τίποτε. Χρειάστηκε αρκετή ώρα ώσπου να φθάσει ως την αίθουσα των επισήμων όπου τον περίμεναν οι δημοσιογράφοι. Οι πρώτες δηλώσεις του ήταν εκτενείς αλλά δεν προδιέγραφαν καμιά από τις επόμενες κινήσεις του.

Χρειάστηκαν τρεις ώρες ώσπου να φθάσει από το αεροδρόμιο στο Καστρί. Ο κόσμος που τον αναγνώριζε και τον χειροκροτούσε καθ’ οδόν και η τεράστια πομπή αυτοκινήτων που τον ακολουθούσε του δημιουργούσε την αίσθηση ότι δεν τον υποδέχονται σαν απλό πολιτικό αλλά σαν ηγέτη. Δεν τον είχαν ξεχάσει!

Στο Καστρί βρήκε μια πρόχειρη υποδοχή με χειροκροτήματα και αγκαλιές. Στην είσοδο της βίλας «Γαλήνη» είχαν αναρτηθεί φωτογραφίες του Γεωργίου Παπανδρέου και ένα πλακάτ έγραφε: «Σήκω, Γέρο, να μας δεις». papad3

Πήγε κατευθείαν στο γραφείο του Γεωργίου Παπανδρέου. Ολα ήταν όπως τα θυμόταν. Οι φωτογραφίες του ίδιου και των παιδιών του, της Μαργαρίτας και κάποιες άλλες… Συγκινήθηκε. Σε εκείνο το γραφείο είχε περάσει ατελείωτες ώρες με τον πατέρα του. Και οι συζητήσεις τους δεν ήταν πάντα ευχάριστες.

Ο Μάκης Παπασταύρου διέκοψε τις αναμνήσεις. Στον κήπο τον περίμεναν.

Τον ρώτησε δυο πράγματα για την υποδοχή στο αεροδρόμιο και βγήκε.

Ηταν ξημερώματα όταν ζήτησε να του επιτρέψουν να αναχωρήσει. Θα κοιμόταν στο διπλανό ξενοδοχείο «Καστρί», όπου είχαν κλείσει δωμάτια. Πίσω του έμειναν καμιά 70ριά άτομα, φοιτητές κυρίως, που κοιμήθηκαν στο πάτωμα της βίλας, όπου οι εργασίας ανακαίνισης δεν είχαν τελειώσει ακόμη.

Για ένα διάστημα όλοι ήξεραν ότι άλλαζε σπίτια, για λόγους ασφαλείας.

Πέρασε πολύ καιρός ώσπου να γίνει γνωστό ότι, ακόμη και εκείνο το πρώτο βράδυ της επιστροφής, μπήκε σε ένα αυτοκίνητο και πήγε σε ένα διαμέρισμα στους Αμπελοκήπους. Το είχε βρει η Βάσω Παπανδρέου, που έφθασε στην Ελλάδα από το Λονδίνο μερικές ημέρες νωρίτερα. Ενα Κίνημα γεννιέται

Στις 6 Αυγούστου 1974 ο Α. Παπανδρέου συγκάλεσε στο Βίντερτουρ της Ελβετίας το Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΚ, που αποφάσισε κατά πλειοψηφία την αυτοδιάλυσή του χωρίς να το ανακοινώσει. Οσοι τον υποδέχθηκαν στην Αθήνα 10 ημέρες αργότερα το αγνοούν και πολλοί πιστεύουν ακόμη ότι θα διεκδικήσει την κληρονομιά του Γεωργίου Παπανδρέου ­ την αρχηγία της Ενωσης Κέντρου ­ που έχει ήδη αποποιηθεί και θα διεκδικήσει ρόλο στο σκηνικό της μεταπολίτευσης.

Θα μπείτε στην κυβέρνηση Καραμανλή; ρώτησαν οι δημοσιογράφοι λίγο μετά την άφιξή του.

Μόνο υπό όρους, απάντησε χωρίς άλλες διευκρινίσεις.

Ο Ευ. Αβέρωφ, υπουργός Εθνικής Αμυνας στην κυβέρνηση που είχε σχηματίσει ο Κ.Καραμανλής τα ξημερώματα της 24ης Ιουλίου, έσπευσε αυθημερόν να αποκλείσει κατηγορηματικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ο Ανδρέας Παπανδρέου σε μια κυβέρνηση «εθνικής ενότητας» εκείνη τη στιγμή; Σαν να έβαζαν ένα σπίρτο δίπλα σε ένα βαρέλι με μπαρούτι.

Οταν στις 18 Αυγούστου πήγε στο Α’ Νεκροταφείο και προσκύνησε στον τάφο του Γεωργίου Παπανδρέου, μερικοί το εξέλαβαν ως προαναγγελία ότι θα εμφανισθεί ως διάδοχός του στην ηγεσία της Ε.Κ. Επεσαν έξω.

Χρειάστηκε να έλθει η 3η Σεπτεμβρίου 1974 για να ανοίξει τα χαρτιά του. Οι εφημερίδες έστειλαν στο «Κινγκς Πάλας» τους καλύτερους πολιτικούς συντάκτες τους. Αυτό που ενδιέφερε κυρίως ήταν τα στελέχη που θα τον ακολουθούσαν. Πόσοι από εκείνους που είχε συναντήσει μέσα σε δύο εβδομάδες είχαν πεισθεί να συνδέσουν την πολιτική τους πορεία μαζί του;

Μπήκε καθυστερημένος στην αίθουσα, φορώντας άσπρο πουκάμισο χωρίς γραβάτα και φαρδιά δερμάτινη ζώνη και κατευθύνθηκε σε ένα δωμάτιο στον πρώτο όροφο. Μια συνήθεια που δεν θα εγκαταλείψει ποτέ.

Ηρθαν όλοι; ρώτησε τον Αθ. Τσούρα που τον ακολουθούσε.

Είχαν έρθει σχεδόν όλοι, περίπου 150 άτομα. Μερικοί κατευθείαν από τη «Σόνια», όπου το προηγούμενο βράδυ είχαν ένα είδος προσυγκέντρωσης.papandreouAfieroma

Δεν ήταν και τα μεγαλύτερα ονόματα της πολιτικής, αλλά ήταν αυτοί που είχαν αποφασίσει να τον ακολουθήσουν: Στ. Γιώτας, Χ. Λουκάκης, Π. Λάμπρου, Κ. Τσιγαρίδας, Θ.Τσούρας, Ν. Μιχαλόπουλος, Γ. Τζώρτζης, Κ. Λαλιώτης, Ι. Χαραλαμπόπουλος,Μαρία Μίχα, Τ. Τουλούπας, Ν. Βγενόπουλος, Ι. Κορωναίος, Ξ. Πελοποννήσιος, Απ. Πρόκος, Αγ. Κουτσόγιωργας, Αντ. Λιβάνης, Αθ. Σκουλάς, Αγγέλα Κοκκόλα,Ασπα Μανδηλαρά, Κ. Σημίτης, Αμαλία Φλέμινγκ, Σύλβα Ακρίτα, Ντ. Τριαρίδης,Αντ. Δροσογιάννης, Ι. Σκουλαρίκης, Κ. Νικολάου, Ελ. Βερυβάκης, Παν. Κρητικός, Κ. Ανδρουτσόπουλος, Γρ. Κασιμάτης, Γ. Παπαστρατής, Λ. Βασιλικόπουλος, Αρ.Μπουλούκος, Δ. Μπουλούκος, Στ. Πανταζόπουλος, Ι. Παπαδονικολάκης, Φ.Κούτσικας, Απ. Κακλαμάνης, Θ. Τόμπρας, Ι. Κουτσοχέρας, Γ. Χρυσάφης, Αθ.Τσιμπούκης, Γ. Τσαφούλιας, Ι. Πανούτσος, Σ. Βαλυράκης, Χρ. Παπαθανασίου, Γ.Λιάνης, Γ. Κίσσονας, Ι. Σάλλας, Π. Βουρνάς κ.ά.

Στη δεξιά πλευρά κάθονταν στελέχη με πολιτική δράση πριν από τη δικτατορία και ορισμένοι που είχαν γίνει γνωστοί από τις δίκες της χούντας. Στην αριστερή πλευρά η Σύλβα Ακρίτα με άσπρο παντελόνι και ακριβώς δίπλα της ο Κ. Σημίτης με γραβάτα και άλλα στελέχη του ΠΑΚ, άγνωστοι οι περισσότεροι. Οπως άγνωστοι ήταν και οι νεαροί που τον περίμεναν στην είσοδο.

Μίλησε με σταθερή φωνή παρουσιάζοντας τη «Διακήρυξη Αρχων του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος», την οποία μοίρασε στους δημοσιογράφους ο εκπρόσωπος Τύπου… Γ. Κατσιφάρας. Τον είχε επιλέξει γι’ αυτή τη θέση για να δώσει μια λύση στον καβγά που ξεκίνησαν ο Δημ. Μαρούδας και ο Κ. Νικολάου που διεκδικούσαν αυτό τον ρόλο.

Τα προηγούμενα βράδια οι Γ. Ζαφειρόπουλος, Εμμ. Παπαθωμόπουλος και Δ.Βασιλειάδης είχαν ξενυχτήσει μαζί του στο Καστρί, κάνοντας τις τελευταίες διορθώσεις με δακτυλογράφο την Αγγέλα Κοκκόλα, ενώ ο Π. Βαλασέλης έτρεχε στα γραφεία της Rank Zerox στους Αμπελόκηπους για να βγάζει φωτοτυπίες! Το όνομα του κόμματος δεν ήταν εύκολο να βρεθεί και το άφησαν για αργότερα, για να το αποφασίσουν κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή.

Το νέο Κίνημα θα στεγαζόταν προσωρινά σε ένα δυάρι στην οδό Ακαδημίας 28, που τους παραχώρησε ο Γ. Μυλωνάς, που είχε αποφασίσει όμως να μην ακολουθήσει τον Α. Παπανδρέου. Πολλά στελέχη όμως είχαν και άλλους τόπους συναντήσεων, ανάλογα με την προέλευσή τους. Οι Ι. Χαραλαμπόπουλος, Αντ. Λιβάνης και Γ. Καψής στην οδό Θεάτρου. Οι Κ. Λαλιώτης, Αθ. Τσούρας και Ι. Τζώρτζης γράφουν προκηρύξεις σε ένα καφενείο στα Εξάρχεια!

Λίγες εβδομάδες αργότερα θα βρεθούν δύο όροφοι στην οδό Πανεπιστημίου 57 και εκεί θα εγκαταστήσει την έδρα του το πρώτο Εκτελεστικό Γραφείο: Α. Τσοχατζόπουλος, Κ.Σημίτης, που συνήθως κρατάει τα… πρακτικά, Σ. Καράγιωργας, Β. Φίλιας, Α. Στάγκος, Κ. Μανωλκίδης, Ασπα Μανδηλαρά, Αθ. Τσούρας και μια νεαρή φοιτήτρια από το ΠΑΚ Αγγλίας: η Βάσω Παπανδρέου.

Το όνομά της άρχισε να γίνεται γνωστό όταν ήλθαν στην Ελλάδα τα πρώτα στελέχη του ΠΑΚ εξωτερικού και άρχισαν τις ιστορίες για τη δράση τους.

Βάσω Παπανδρέου του Ανδρέα.

Μήπως είναι κόρη του; ρωτούσαν μερικοί…

Δεν ήταν κόρη του!