Toυ Νίκου Ξυδάκη
Η επικοινωνιακή στρατηγική της ΝΔ εκ του αποτελέσματος κρίνεται επιτυχής. Ποια είναι; Είναι Τραμπ αλά ελληνικά. Επικεντρώθηκε πρωτίστως στο κέντρισμα συναισθηματικών αντιδράσεων, εξαφάνισε την αντιπαράθεση προγραμμάτων και πολιτικών πεπραγμένων, εκμεταλλεύθηκε αστήρικτες αιτιάσεις και fake news, τα οποία εκαλούντο οι αντίπαλοι να ανατρέψουν με επιχειρήματα και τεκμήρια. ‘Οριζε διαρκώς πεδία εξωπολιτικής αντιπαράθεσης.
Σε δεύτερη φάση, επικεντρώθηκε στην αποδόμηση της ηθικής του αντιπάλου, του περίφημου ηθικού πλεονεκτήματος της αριστεράς.
Σταδιακά συγκέντρωσε τις επιθέσεις στο πρόσωπο του Αλέξη Τσίπρα, με ύβρεις και ad hominem χαρακτηρισμούς (Eίσαι ψεύτης! Είσαι ο χειρότερος!), με αποκορύφωμα τους βαρείς υπαινιγμούς για πλουτισμό και συνεργασία της οικογένειας του Αλέξη Τσίπρα με τη δικτατορία, υιοθετημένους από τον ίδιο τον Κυρ. Μητσοτάκη μέσα στη Βουλή, χωρίς ποτέ να διευκρινίσει ή να ανακαλέσει. Στην ίδια γραμμή κινήθηκαν οι συκοφαντίες και τα fake news για το ταχύπλοο της Αίγινας, την Ντίσνεϊλαντ, τον χρυσό του Μαδούρο, τις Μαλδίβες κ.λπ. Ο στόχος προδήλως ήταν το πρόσωπο του πρωθυπουργού, η εξασθένηση της αίγλης του και της υπεροχής του, κατά το μείγμα ανθρωπολογικών, κοινωνικών και πολιτικών χαρακτηριστικών.
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν απάντησε λυσιτελώς σε τούτη την επικοινωνιακή καταιγίδα ― πέραν των άλλων υπαρκτών υποκειμενικών αδυναμιών του. Προσπάθησε να δώσει τις μάχες στο πολιτικό πεδίο, των οικονομικών και των πραγματικών γεγονότων, και υποτίμησε μοιραία το συμβολικό, το πεδίο της κατασκευασμένης πραγματικότητας, της επικοινωνιακής καταιγίδας και της χειραγώγησης συναισθηματικών συμπεριφορών. Στον ψυχολογικό πόλεμο δεν μπορείς να απαντήσεις με λογικά επιχειρήματα, διότι κανείς δεν θέλει να τα ακούσει.
Εχει αναλυθεί εκτενώς, σε βιβλία και ντοκυμαντέρ, η επικοινωνιακή στρατηγική του Ντόναλντ Τραμπ. Ενα όπλο του ήταν η ήδη κατακτημένη τηλεοπτική υπερπροβολή του, από το τηλεπαιχνίδι του, το «Apprentice». Η φύση του παιχνιδιού ήταν το δεύτερο όπλο του: Αποφάσιζε αν ένας υποψήφιος θα κέρδιζε τη θέση εργασίας ή όχι. Επρόκειτο για την αποθέωση της ενός ανδρός αρχής, για την υπερδιαστολή του ευαγγελικού «καθώς ακούω κρίνω και η κρίσις η εμή δικαία εστίν». Απέναντι στα περίπλοκα check and balances της φιλελεύθερης δημοκρατίας, δυσνόητα ή και απεχθή για την απογοητευμένη εργατική τάξη, ο Τραμπ πρόβαλλε την Απόφαση και την Ισχύ του Ενός.
Το τρίτο όπλο του ήταν η διαρκής διασπορά αστήρικτων κατηγοριών και fake news κατά των πολιτικών του αντιπάλων, μέσω του Fox News. To γνωστότερο από αυτά ήταν η υπόθεση του «birtherism» («γεννησιολογίας»). O Τραμπ πρωταγωνίστησε πολιτικά όταν επετέθη στο CNN, ήδη το 2012, διότι δεν κάλυπτε δημοσιογραφικά τους ισχυρισμούς ότι ο Μπάρακ Ομπάμα είχε γεννηθεί στην Κένυα, όχι στις ΗΠΑ, άρα δεν εδικαιούτο να εκλεγεί Πρόεδρος. Η απόληξη του «birtherism» είναι ότι ο Ομπάμα ίσως ήταν κρυφομουσουλμάνος, όχι χριστιανός, και άρα ο σκοπός του ίσως ήταν ο εξισλαμισμός του αμερικανικού έθνους.
Ο Πρόεδρος Ομπάμα αρνήθηκε καταρχάς να απαντήσει. Στο τέλος δεν άντεξε. Παρουσίασε το πιστοποιητικό γέννησής του, στην πολιτεία της Χαβάης, κατά τη διάρκεια του επίσημου δείπνου με τους πολιτικούς ανταποκριτές του Λευκού Οίκου, παρόντος του Τραμπ. Ο χαρισματικός και θεσμικός Ομπάμα μαστίγωσε λεκτικά τον Τραμπ, και αυτός αποχώρησε ταπεινωμένος. Όμως ο Ομπάμα είχε ηττηθεί, ο Τραμπ είχε νικήσει· οι φοβισμένοι λευκοί, που είδαν ως φυλετική απειλή τον πρώτο μαύρο Πρόεδρο, είχαν ανάγκη τη συνωμοσιολογική κατασκευή του «birtherism», και την πίστεψαν. Οπως πίστεψαν ότι οι Μουσουλμάνοι απειλούν να επιβάλλουν τη σαρία το Τέξας, και εξ αντιδράσεως ψήφισαν αντι-σαρία νόμο στην πολιτεία του Τέξας, το 2017.
Ορισμένοι συμπολίτες μας δεν ήθελαν και δεν θέλουν κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, με πολιτικούς όρους. Απολύτως σεβαστό. Άλλοι, ιδίως οι έμφοβοι πληγωμένοι άνθρωποι της Μεγάλης Ύφεσης, υποκύπτουν στην προπαγάνδα· δεν πιστεύουν αποκλειστικά τα μάτια τους, την εμπειρία τους, την πραγματικότητα της 13ης σύνταξης, της γενικευμένης δωρεάν περίθαλψης, της κατάργησης του υποκατώτατου, του μεταφορικού ισοδύναμου, της επιδότησης ενοικίου, των 120 δόσεων. Γράφει η σπουδαία φιλόσοφος Χάννα Αρεντ: «[Οι άνθρωποι] δεν εμπιστεύονται τα μάτια τους και τ’ αυτιά τους, αλλά μόνο τη φαντασία τους, η οποία κεντρίζεται από οτιδήποτε είναι ταυτόχρονα καθολικό και συνεπές εσωτερικά».
Μέσα στον αντεστραμμένο κόσμο, το αληθινό είναι μια στιγμή του ψεύτικου, έλεγε ο Γκυ Ντεμπόρ. Η κατανόηση της μάχης του συμβολικού οφείλει να είναι η απαρχή μιας νέας πορείας. Τώρα.
ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΟΣ