Του Θανάση Λουκόπουλου
Πυκνώνουν οι αιτίες που υποχρεώνουν την πολιτική και οικονομική ηγεσία της Ε.Ε. να παρακάμψει τις μονοσήμαντες και ιδιαίτερα φορτισμένες επιλογές του πρόσφατου παρελθόντος και από το 2016 να ανοίξει τις πόρτες στις νέες επεξεργασμένες προτάσεις για συνολική αλλαγή πλεύσης . Η τόνωση των οικονομιών των χωρών που υποφέρουν από την παρατεταμένη κρίση, η αναπτυξιακή ανασύνταξη και οι θεσμικές ρυθμίσεις που οδηγούν με ασφαλή τρόπο σε αυτήν, πιέζουν σε τέτοιο βαθμό την ευρωπαϊκή ηγεσία που θα είναι πολύ δύσκολο γι’ αυτήν, να αφήσει και το 2016 να κυλήσει στις ίδιες ράγες με αυτές των προηγούμενων πέντε ετών.
Εξ άλλου έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για την λεγόμενη αναπτυξιακή αντεπίθεση όλων εκείνων των δυνάμεων , πολιτικών και οικονομικών, που στην τελευταία επταετία της κρίσης είχαν εγκλωβιστεί στο πειθαναγκαστικό πλαίσιο που είχαν επιβάλει οι δυνάμεις της λιτότητας και δημοσιονομικής πειθαρχίας.
Εξ αντικειμένου, το όχημα που αναμένεται να σηκώσει το κύριο βάρος για αποδοτική ρευστότητα στα σώματα των οικονομιών και των κοινωνιών αλλά και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, δεν μπορεί να είναι άλλο από τα αναμορφωμένα τραπεζικά συστήματα, που πλέον από το 2016 μπαίνουν κάτω από ενιαίο μηχανισμό εποπτείας και εξυγίανσης των τραπεζών.
Μέσω του μηχανισμού αυτού το Γιούρογκρουπ και η ΕΚΤ θα επιβάλει μια πιο αποτελεσματική εποπτεία ώστε να αποφεύγονται οι συστημικοί κίνδυνοι, όπως αυτοί που εκδηλώθηκαν την περασμένη πενταετία και διατάραξαν ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Θα δοθεί επίσης μεγάλο βάρος στην πρόληψη ενδεχόμενων μελλοντικών κρίσεων μέσω της ασφυκτικής επίβλεψης στη λειτουργία και απόδοση των τραπεζών.
Οι δυνάμεις του υγιούς ανταγωνισμού και της ορθολογικής παραγωγικής ανασυγκρότησης προσβλέπουν, με ικανοποίηση στην σωστή λειτουργία του μηχανισμού, προκειμένου να αλλάξει το βεβαρημένο ψυχολογικό κλίμα και να αντιστραφεί μια κατάσταση που μόνο στασιμότητα και ανεργία συσσωρεύει.
Προβληματισμός, ωστόσο, εκφράζεται στα κοινοτικά όργανα και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες , αλλά και στις πρωτεύουσες των χωρών του νότου, για το κατά πόσο οι συγκεκριμένες διαδικασίες του μηχανισμού εποπτείας θα συνδράμουν αποφασιστικά στην χρηματοδότηση αναπτυξιακών προγραμμάτων και παραγωγικών επενδύσεων που έχουν ανάγκη οι οικονομίες των συγκεκριμένων χωρών. Ανησυχίες που επιτείνονται από τις ορατές προσπάθειες για εναρμονισμό με τα κερδοσκοπικά πλάνα μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων που, όπως είναι φυσικό, καραδοκούν να οικειοποιηθούν την ρευστότητα που θα επιχειρηθεί να πέσει στην αγορά. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι μεγάλα λόμπι , που εκφράζουν τους συγκεκριμένους επιχειρηματικούς ομίλους , δραστηριοποιούνται ενεργά και έχουν αρχίσει τις σχετικές πιέσεις προς την Κομισιόν και τα άλλα ανώτερα κοινοτικά όργανα.
Η ευκαιρία της ρευστότητας προς όφελος της ορθολογικής παραγωγικής ανασυγκρότησης , δεν πρέπει να αλλοιωθεί και για έναν ακόμη πολύ σημαντικό λόγο, όπως εκτιμούν οι ίδιοι παράγοντες στις Βρυξέλλες. Γιατί αυτή θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό και την προσπάθεια για αναμόρφωση των ασφαλιστικών συστημάτων και των μεταρρυθμίσεων στο συνταξιοδοτικό , που αποτελεί το μεγάλο στοίχημα προκειμένου να επέλθει η επιδιωκόμενη ισορροπία στην Ευρωζώνη. Η έκθεση-πρόταση της Κομισιόν για την αναμόρφωση των ασφαλιστικών συστημάτων αναμένεται προς το τέλος Ιανουαρίου. Θεωρείται βέβαιο ότι θα συνδέει την βιωσιμότητα των συστημάτων με τον ρυθμό της αναπτυξιακής προοπτικής των χωρών που δοκιμάζονται από την οικονομική κρίση. Εδώ είναι και ρόλος του νέου συστήματος Τραπεζικής Ένωσης που θα εγκαθιδρύσει η ΕΚΤ στην Ευρωζώνη το 2016
Η Τραπεζική Ένωση είναι υποχρεωτική για όλα τα κράτη της ζώνης του ευρώ και αποτελείται από 19 μέλη: Αυστρία, Βέλγιο, Κύπρος, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Σλοβακία , η Σλοβενία και η Ισπανία.
Στο εξής ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (SSM) θα εντοπίζει κάθε τράπεζα της Ευρωζώνης ή εγκατεστημένη σε κράτος μέλος που συμμετέχει στην Τραπεζική Ένωση, που είναι σε σοβαρές οικονομικές δυσκολίες και πρέπει να διαλυθεί. Στις οριστικές αποφάσεις βεβαίως για την διάλυση μιας Τράπεζας της Ευρωζώνης θα συμμετέχει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ θα έχουν προηγηθεί αναλύσεις και προτάσεις των αρμοδίων οργάνων που θα αιτιολογούν πλήρως το κλείσιμο.
Τα βήματα της Τραπεζικής Ένωσης είναι ριζοσπαστικά, τολμηρά και γρήγορα. Οι προετοιμασίες κράτησαν περίπου πέντε χρόνια και αν στην Ελλάδα έχει περάσει στα «ψιλά» οφείλεται στο γεγονός ότι η χώρα μας σε πολλές προπαρασκευαστικές συζητήσεις βρισκόταν με την πλάτη στον τοίχο, λόγω της αστάθειας του εγχώριου τραπεζικού συστήματος.
Σε αυτή τη φάση, είναι ευτύχημα που οι ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών ολοκληρώθηκαν με τη συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών, παρά το γεγονός ότι εξαϋλώθηκαν οι αξίες των μετοχών τους. Αν αυτό δεν είχε συμβεί, θα ήταν οι καταθέτες που θα πλήρωναν το μάρμαρο. Σε ό,τι αφορά τους μετόχους, μπορεί να υπέστησαν σοβαρές λογιστικές απώλειες αλλά, προϊόντος του χρόνου, και σε συνάρτηση με το νέο ρόλο των συστημικών τραπεζών στην ανάταξη της Οικονομίας, οι τιμές των μετοχών θα εξισορροπήσουν αντικατοπτρίζοντας τη σθεναρότητα (ή όχι) του συστήματος.
Εκείνο που είναι βέβαιο, είναι πως τα νέα δάνεια δεν θα δίνονται στο εξής με τους ρυθμούς, τους όρους και τα ύψη του παρελθόντος. Η εποχή του εύκολου κέρδους για της υπεραξίας ,για τούς γύπες, πέρασε… ανεπιστρεπτί.
Τον τόνο και τον ρυθμό για τον ποιοτικό-παραγωγικό προσανατολισμό της Τραπεζικής Ένωσης, θα δώσει η Ολλανδική Προεδρία , που άρχισε την πρώτη του έτους. Σε κάθε περίπτωση το εγχείρημα θα περάσει από αρκετά στάδια ,δυσκολίες και υπονομεύσεις. Ευχή και προσδοκία όλων είναι να μην εγκλωβιστεί και αυτό στα γρανάζια της αδυσώπητης κοινοτικής γραφειοκρατίας.
