Του Νίκου Ξυδάκη
Στην αυγή της της νέας δεκαετίας, από τις πρώτες ώρες, δύο έννοιες, δύο καταστάσεις, δύο διαρκείς συνθήκες των περασμένων χρόνων σφραγίζουν και τον ερχόμενο: αναταραχή-αποδιοργάνωση και ψεύδος-παραπλάνηση. Όχι ηθικολογικά, όχι ιδεολογικά, αλλά εξόχως υλικά, πολιτικά, μάλιστα βιοπολιτικά και γεωπολιτικά.
Το συμβάν των τελευταίων ωρών: Δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Σολεϊμανί στη Βαγδάτη από αμερικανικό drone, με εντολή Τραμπ. Το μείζον γεγονός: Όχι μόνο διότι ο Σολεϊμανί εθεωρείτο ο ισχυρότερος Ιρανός μετά τον θρησκευτικό μεγάλο ηγέτη, αλλά και διότι είναι το πρόσωπο που κατάφερε τα αποφασιστικότερα πλήγματα σε IΣΙΣ-Daesh, Αλ Νούσρα και Αλ Κάιντα, δηλαδή σε οργανώσεις που απείλησαν όλο το γεωπολιτικό στάτους Μέσης Ανατολής και Β. Αφρικής, και είχαν δημιουργηθεί ή εξοπλιστεί από τις ΗΠΑ και τους σουνίτες συμμάχους τους στον Κόλπο.
Ειρωνεία της ιστορίας και ετερογονία των σκοπών: Ο Ιρανός φρουρός της επανάστασης ήταν απευθείας συνομιλητής του Κρεμλίνου στη Συρία, αλλά και των Αμερικανών στρατηγών κατά τις επεμβάσεις τους στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ. Αναζητούσαν λύσεις για περιορισμό του σουνιτικού φονταμενταλισμού. Όταν ο Σολεϊμανί «καθάριζε» το χαλιφάτο του Λεβάντε από Συρία και Ιράκ, εκεί που είχαν αποτύχει οι ΗΠΑ, το Νewsweek και ο Εconomist του αφιέρωναν εξώφυλλα και cover stories.
Όχι μόνο λοιπόν. Το αμερικανικό χτύπημα στη Βαγδάτη, όπως έγινε, κατά ανώτατου κρατικού αξιωματούχου σε έδαφος τρίτης χώρας, δεν έχει τυπικό προηγούμενο· μόνο οι ισραηλινές υπηρεσίες έχουν δράσει έτσι, π.χ. στο Εντεμπε. Και μόνο τα συμβολικά φορτία που εξαπολύονται, από το drone και τα τουίτ του προέδρου Τραμπ, αλλά και τις αναμενόμενες απαντήσεις των Ιρανών, κλιμακώνουν την ατυπικότητα και ασυμμετρία των πληγμάτων και την αποδιοργάνωση σε πλανητική κλίμακα.
Το διαχεόμενο μήνυμα είναι σκηνή από ταινία πολέμου: war room σε μια έρημο Κολοράντο, ο πρόεδρος παρακολουθεί γιγαντοοθόνες με δορυφορικά σήματα, λέει OK, ένα joystick κουνιέται, τρεις πύραυλοι φεύγουν, σύννεφο έκρηξης, game over. Ο πρόεδρος ανεβάζει τουίτ με την αστερόεσσα, χωρίς λόγια. Θα μπορούσε να είναι σκηνή από το σκοτεινά πολιτικό Dr Strangelove, ΣΟΣ Πεντάγωνο καλεί Μόσχα, του Κιούμπρικ, μείον τον σατιρικό οίστρο του Πίτερ Σέλερς. Δεν είναι: η επόμενη σκηνή της πραγματικότητας είναι χιλιάδες νεκροί άμαχοι και εκατομμύρια πρόσφυγες. Παραπλάνηση λοιπόν: ο όλεθρος δεν είναι βίντεο γκέιμ.
Ασφαλώς είναι πολλά όσα δεν γνωρίζουμε, ούτε θα μάθουμε. Είμαστε αναγκασμένοι να μείνουμε στην προφάνεια των συμβάντων ― αλλά ακριβώς γι΄αυτήν, τη συχνά τερατώδη, προφάνεια πυροδοτούνται πύραυλοι και εισβολές σε πρεσβείες: για τα μηνύματα που εξαπολύονται και για τις πολλαπλές συνδηλώσεις. Το μαζικό νόημα βρίσκεται στην προφάνεια· τα υπόλοιπα απασχολούν τους αναλυτές του intelligence και τους ιστορικούς το μέλλοντος.
Κανείς δεν είναι σε θέση να εξηγήσει γιατί η αμερικανική υπερδύναμη επιχειρεί κατ’ αυτόν τον «πειρατικό» τρόπο, διότι δεν γνωρίζουμε τι θα ακολουθήσει, ποιο μπορεί να είναι το στρατηγικό σπιράλ των ενεργειών. Μα υπάρχει στρατηγική στο μυαλό του προεκλογικού και ελεγχόμενου από τα νομοθετικά σώματα της χώρας του Ντόναλντ Τραμπ, αυτού του ιδιοσυγκρασιακού media celebrity, που δημοσιοποιεί τις ιδιοσυγκρασιακές επιστολές του προς τον Ερντογάν, αποσύρει μονομερώς τις ΗΠΑ από τις διεθνείς της συμφωνίες (ας πούμε: κλιματική αλλαγή, συμφωνία για πυρηνικά με Ιράν) και κατηγορεί όλους τους αντιπάλους του για συνωμοσίες και fake news;
Προδήλως επίσης δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς λειτουργεί η ιρανική ηγεσία, υπό την πίεση των μακρόχρονων διεθνών κυρώσεων και την ενδεχόμενη κόπωση της ιρανικής κοινωνίας από την ισλαμική θεοκρατία.
Αυτό που βλέπουμε όμως, αρχές του 2020, είναι σίγουρα μια ακόμη κλιμάκωση στην αποδιοργάνωση και τη γεωπολιτική αστάθειας που άρχισε στο χάραμα του 21ου αιώνα και συνεχίζεται αμείωτα.
ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
