Toυ Ηλία Κυριακάκη
Η σεξουαλική παρενόχληση στο περιβάλλον της εργασίας, στον αθλητισμό, στη show biz και γενικότερα στην κοινωνία μας είχε πάντα μεγάλες διαστάσεις. Αλλά, όταν αποκαλυπτόταν κάτι, έπαιρνε πολλή μικρή δημοσιότητα. Όσες περιπτώσεις αποκαλύπτονταν, πολύ λίγες σε σχέση με τα πραγματικά περιστατικά, είτε οδηγούσαν στην αθώωση του θύτη, λόγω της καθυστέρησης της απονομής δικαιοσύνης, της έλλειψης μαρτύρων και των κλειστών στομάτων, είτε, ακόμη χειρότερα, κατέληγαν και στη διαπόμπευση του θύματος με σημαντικές συνέπειες για το ίδιο και το μέλλον του.
Η τρέχουσα περίοδος είναι διαφορετική. Η κοινωνία περνά μια φάση ωρίμανσης, οι συνθήκες ευνοούν και ωθούν τα θύματα να μιλήσουν και να καταγγείλουν, ενώ οι θύτες, όσο ισχυρά στηρίγματα και ισχυρές καλύψεις κι αν έχουν, για πρώτη ίσως φορά, έχουν χάσει το πλεονέκτημα που τους δίνει η θέση που κατέχουν και η επιρροή που εξασκούν στην κοινωνία. Συνέπεια των παραπάνω είναι οι καταγγελίες να πέφτουν βροχή, να έχουν ήδη υπάρξει φυλακίσεις και από όσα είναι δυνατόν να συναχθούν, φαίνεται πως τούτη τη φορά θα έχουμε και κάθαρση, αντίθετα με ότι συνέβαινε στο παρελθόν.
Το ερώτημα που παραμένει και πρέπει να απαντηθεί, είναι πώς να αποφύγουμε νέες πράξεις, νέες απόπειρες και νέες προσπάθειες σεξουαλικής εκμετάλλευσης νέων θυμάτων, που σίγουρα θα υπάρξουν στο μέλλον.
Αρχίζοντας από το Συνδικαλισμό και τα σωματεία, ιδού πεδίο δόξης λαμπρό για όσους εναντιώνονται στις πάσης φύσεως ορέξεις των «αφεντικών». Ας περιλάβουν σε αυτές και τις ερωτικές και ας πολεμήσουν για λογαριασμό των θυμάτων.
Μπορούν, τουλάχιστον στα «ευαίσθητα» επαγγέλματα, παρόλο που τα γεγονότα αυτά μπορεί να συμβούν παντού, να καθιερώσουν σε συνεργασία με ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς τηλεφωνικές γραμμές υποστήριξης και ενθάρρυνσης, ώστε να γίνονται οι καταγγελίες από τα θύματα των πράξεων αυτών.
Μπορούν επίσης σε συνεργασία με δικηγόρους να δίνουν δωρεάν νομικές συμβουλές αλλά και νομική στήριξη στα θύματα, που αρκετές φορές δεν έχουν τη δυνατότητα να υψώσουν τη φωνή τους και για οικονομικούς λόγους.
Μπορούν να κάνουν πάρα πολλά στον τομέα αυτό για να βοηθήσουν τα μέλη τους. Το ερώτημα είναι: θέλουν;
Οι εταιρείες και οι Οργανισμοί, ακόμη και ο Οργανισμός του Εθνικού θεάτρου, πρέπει να καθιερώσουν ειδικές εκπαιδεύσεις των στελεχών και των υπαλλήλων τους με τις οποίες θα ενημερώνουν το προσωπικό τους και θα καθορίζουν σαφώς τα όρια της σεξουαλικής παρενόχλησης, που δεν πρέπει να παραβιάζονται.
Πρέπει επίσης να εστιάζουν στην ισότητα των δύο φύλλων και να εφαρμόζουν σαφώς τα προβλεπόμενα από την εθνική νομοθεσία σχετικά με τις υποχρεώσεις τους στον τομέα αυτό.
Περνώντας στο κράτος, πρέπει να γίνει άμεσα μια εκ νέου αναθεώρηση της ποινικής νομοθεσίας, αφού η νομική μεταρρύθμιση του 2019, φαίνεται ατελής σε αρκετούς τομείς.
Πρέπει και μπορεί να γίνει σαφέστερος και ευρύτερος ο ορισμός της σεξουαλικής παρενόχλησης, να γίνουν αυστηρότερες οι ποινές, να επεκταθούν τα όρια παραγραφής των σχετικών υποθέσεων, ειδικά για τους ανηλίκους και να αναθεωρηθούν οι σχετικές, μη λειτουργικές, όπως αποδεικνύεται, διατάξεις.
Πρέπει, επίσης, να οριστούν σαφώς τα όρια της αμοιβαίας συμφωνίας (αποδοχής της σεξουαλικής πράξης) μεταξύ θύματος και θύτη, τα οποία σήμερα βρίσκονται πιο κοντά στο «δεν μου είπε όχι» και στο ότι «εγώ είμαι άντρας παλαιάς κοπής».
Πρέπει τα όρια να πάνε ένα βήμα μετά το αρχικό «ναι», αφού υπάρχει και η πιθανότητα αλλαγής γνώμης του θύματος και μετά το «ναι», ενώ πρέπει ο νόμος να λαμβάνει υπόψη το «όχι δεν θέλω», φτάνει η αλλαγή της γνώμης να γίνεται πριν την ολοκλήρωση της πράξης.
Και, ολοκληρώνουμε, αναφερόμενοι στις άλλες όψεις της σεξουαλικής παρενόχλησης, που είναι λιγότερο σημαντικές, αλλά πρέπει να λέγονται, διότι κάνουν κακό, μέχρι και στην εθνική οικονομία.
Η σεξουαλική παρενόχληση έχει επιπτώσεις στην υγεία (σωματική και ψυχολογική) των θυμάτων και στην εύρυθμη λειτουργία των εταιρειών, αφού οδηγεί σε απουσίες, σε αποδιοργάνωση και σε αποχωρήσεις από αυτές. Το συνεπακόλουθο είναι οι οικονομικές απώλειες τόσο των εταιρειών, όσο και η απώλεια της ποιότητας ζωής των ίδιων των θυμάτων, επειδή μένουν πολύ χρόνο εκτός εργασίας, φτωχοποιούνται και γίνονται όχι μόνο θύματα των ορέξεων των «αφεντικών» αλλά και κοινωνικά αποδιοπομπαίοι. Χωρίς να φταίνε καθόλου για αυτό που υφίστανται.
Να γίνουν αλλαγές και παρεμβάσεις σε όλα τα επίπεδα, λοιπόν. Γιατί απλώς και μόνο η τιμωρία των ενόχων δεν αρκεί. Σημασία έχει η αποθάρρυνση όσων έχουν ισχύ και δύναμη, ώστε να μην επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά οι ίδιες κοινωνικά και ηθικά απαράδεκτες και καταδικαστέες πρακτικές και πράξεις. Επ’ ωφελεία της κοινωνίας, των συνανθρώπων μας, της οικονομίας μας, αλλά κυρίως του κράτους Δικαίου, που ισχυριζόμαστε ότι θεραπεύουμε όλοι.