Του Γ. Λακόπουλου
Πέρασαν δέκα χρόνια από τη δολοφονία Γρηγορόπουλου από ειδικό φρουρό, καθιερώθηκαν επεισοδιακές εκδηλώσεις στη μνήμη του, εμφανίσθηκαν μαρτυρίες, εκδοχές και συμπεράσματα. Αλλά σ’ αυτή τη υπόθεση πλανάται ακόμη ένα ερώτημα: τι ακριβώς συνέβη εκείνες τις μέρες;
Εν όψει των εκλογών που θα ακολουθούσαν το κυρίαρχο μιντιακό σύστημα -που ήταν εναντίον του τότε Πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή προσωπικά- λανσάρισε μια προπαγανδιστική περισσότερο παρά λογική , θεωρία κατά την οποία: “η κυβέρνηση άφησε την Αθήνα να καεί” . Όπως προέκυψε αργότερα από δημοσιεύματα, ο τότε Αμερικάνος πρέσβης τηλεγραφούσε στην κυβέρνησή του ότι ο Πρωθυπουργός “ήταν απών”.
Μια άλλη προσέγγιση εστιάζει στην ψυχραιμία του τότε υπουργού Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης Προκόπη Παυλόπουλου που χειρίσθηκε την επιχειρησιακή πλευρά της εξέγερσης και πέτυχε αυτό που θέλουν όλες οι κυβερνήσεις σε ανάλογες περιπτώσεις- καλή ώρα η Γαλλία: “να αποφύγει τα χειρότερα”. Που σημαίνει να μην υπάρξει αίμα- πάνω στο αίμα του 15χρονου.
Ωστόσο υπάρχει και μια άλλη προσέγγιση: ότι σ’ αυτήν την υπόθεση δεν είμασταν μόνοι. Υπήρξε και παρέμβαση άλλων δυνάμεων που εκμεταλλεύθηκαν την αρχική ένταση για να την διευρύνουν και να προκαλέσουν συνθήκες κυβερνητικής αποσταθεροποίησης.
Σ’ αυτή την ανάγνωση έχει θέση και η αναφορά του τότε Αμερικάνου πρέσβη για “απουσία” του Καραμανλή, γιατί απλούστατα δεν είναι αλήθεια. Ο τότε πρωθυπουργός δεν έφευγε ούτε τα βράδια από το Μέγαρο Μάξιμου. Εκεί, όπως γράφει στο News257.gr η Βίκυ Σαμαρά, “μέλη της κυβερνητικής επιτροπής προτείνουν ακόμη και να βγει ο στρατός στους δρόμους για να αντιμετωπίσει τις διαδηλώσεις, καθώς και να κηρυχθεί η χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης”. 
Απέρριψε αυτές τις εισηγήσεις και διέσωσε το μείζον: να πάρει άλλη τροπή η αναταραχή. Πλήρωσε πολιτικά το κόστος των καταστροφών. Αλλά δεν ερευνήθηκε ποτέ ένα φάντασμα που είχε αρχίσει να πλανάται – πριν τη δολοφονία ακόμη-πάνω από την Αθήνα: ένα φάντασμα αμερικανικό.
Εκείνη την περίοδο ο Καραμανλής δέχονταν ένα από τα ισχυρότερα υπερατλαντικά κύματα πιέσεων που δέχθηκε ποτέ Έλληνας Πρωθυπουργός: να παγώσει τις επαφές του με τους Ρώσους και τον Πούτιν. Δεν ήταν μηνύματα, αλλά επίσημες επιστολές κυβερνητικών παραγόντων- προεξάρχοντος του υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάθιου Μπράιζα- που έθεταν ευθέως το θεμα: “Dear Kostas ή μεθ’ ημών ή καθ’ ημών”.
Όσοι έχουν δει το κείμενό μιας από τις επιστολές συγκλίνουν: σπάνια συναντάται τόσο ώμος εκβιασμούς σε επίσημο κείμενο.
Για τον Καραμανλή αυτή η πίεση ήταν η δικαίωση της ανάλυσης που έχει κάνει προτού αναλάβει: κανείς Πρωθυπουργός δεν μπορεί να κυβερνήσει όταν στο εσωτερικό του υποδεικνύουν οι “νταβατζήδες” πώς και με ποιον θα κυβερνήσει και από το εξωτερικό του θέτουν οι Αμερικανοί όρια στις διεθνείς επιλογές του.
Με τους πρώτους είναι γνωστό τι έγινε -με τον βασικό μέτοχο. Με τους Αμερικάνους το θέμα μένει ανοικτό στην έρευνα. Περισσότερο λόγω χαρακτήρα και λιγότερο από επεξεργάσιμη συλλογικά κυβερνητική πολιτική ο Καραμανλής, ακριβώς επειδή διαπίστωσε στην πράξη ότι οι εκτιμήσεις του ήταν σωστές- δεν σκόπευε να συμμορφωθεί προς τα υποδείξεις. Ήτοι να σταματήσει τον αγωγό. Και δεν το έκανε -αυτό το ανέλαβε ως πρώτη πράξη του ο διάδοχός του.
Όπως δεν είχε υποκύψει νωρίτερα στο Βουκουρέστι στις αμερικανικές πιέσεις για ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ- την οποία είχε αναγγείλει ο Μπους -χωρίς λύση του “ονοματολογικού”. Έχει αξία να αναφερθεί ότι ο ίδιος έχει εξομολογηθεί σε συνομιλητές του ότι η τότε υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη ” δεν τον πούλησε”, χάριν των Αμερικανών.
Για να επιστρέψουμε: έχουν σχέση τα “Δεκεμβριανά” -η τουλάχιστον η κλιμάκωσή τους – με τις τεταμένες σχέσεις της κυβέρνηση Καραμανλή με υπερατλαντικούς παράγοντες; Το ερώτημα έχει τεθεί και άλλες φορές. Συχνά με αναφορές σε δραστηριότητες που δεν συνηθίζονταν στα παραδοσιακά επεισόδια της πρωτεύουσας και μαρτυρούσαν εισαγόμενη “τεχνογνωσία”.
Η ιστορική έρευνα θα αναζητήσει κάποια στιγμή αν τα δραματικά επεισόδια ήταν μαζικό ξέσπασμα -υπό το κράτος του θυμού που προκάλεσε η δολοφονία ενός έφηβου- ή αν υπήρξε και έξωθεν παρέμβαση στην κλιμάκωσή τους. Αν δηλαδή η ένταση -που δεν ήταν διόλου πρωτόγνωρη στους αθηναϊκούς δρόμους- χειραγωγήθηκε και από ξένες υπηρεσίες και άλλους εξωτερικούς παράγοντες για να αποδυναμωθεί η τότε κυβέρνηση.
Ούτε ο Καραμανλής ως Πρωθυπουργός, ούτε ο Προκόπης Παυλόπουλος ως αρμόδιος υπουργός μίλησαν ποτέ γι’ αυτό το θέμα. Ίσως γιατί η μαρτυρία τους θα έθετε σε δοκιμασία τις σχέσεις της χώρας με την υπερδύναμη, αν είναι ακριβής η εκτίμηση ότι υπήρξε ξένος δάκτυλος στην επέκταση της βίας εκείνων των ημερών.
Είναι ένα από τα μυστήρια μια πολιτικής περιόδου για την οποία αυτός που έχει την πληρέστερη εικόνα κρατάει πάντα κλειστά τα χαρτιά του. Έτσι το ερώτημα αν μια εσωτερική εξέγερση της νεολαίας κατά της ακραίας αστυνομικής αυθαιρεσίας συνδυάσθηκε με εξωτερική προβοκάτσια κατά της χώρας μένει μετέωρο.
