Ο Τραμπ πιστεύει ότι αποκάλυψε την «απάτη» του παγκόσμιου εμπορίου. «Ήρθε η ώρα να φροντίσουμε τη δική μας χώρα», τόνισε. Στο δικό του σύμπαν, η Αμερική—η πλουσιότερη και ισχυρότερη χώρα του κόσμου—είναι θύμα. Και τώρα ήρθε η ώρα να αντεπιτεθεί. Κι έτσι αναστάτωσε χθες ολόκληρο τον πλανήτη ανακοινώνοντας την επιβολή δασμών σε προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ.
Κυβερνήσεις, διεθνείς οργανισμοί και αναλυτές παρακολουθούν με αγωνία τις εξελίξεις, που εγκυμονούν τον κίνδυνο ενός παγκόσμιου ντόμινο στην οικονομία, με ύφεση, αυξανόμενο πληθωρισμό, ένταση στις διεθνείς σχέσεις και παρενέργειες σε γεωπολιτικό επίπεδο. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, ερωτηθείς για την κατάρρευση των χρηματαγορών με απώλειες πάνω από 2 τρισ. δολάρια – μεγαλύτερες και από την εποχή της πανδημίας, απάντησε με αισιοδοξία: «Νομίζω ότι πηγαίνει πολύ καλά. Οι αγορές θα εκτοξευθούν, οι μετοχές θα εκτοξευθούν, η χώρα θα εκτοξευθεί».
Το πρώτο σήμα κινδύνου εξέπεμψε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. “Οι εκτεταμένοι δασμοί που ανακοίνωσε την Τετάρτη ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για την παγκόσμια οικονομία, τη στιγμή που η ανάπτυξη παραμένει αργή” δήλωσε η Γενική Διευθύντρια του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα με ανακοίνωσή της την Πέμπτη.
Όπως είπε, είναι σημαντικό να αποφεύγονται ενέργειες που θα μπορούσαν να βλάψουν περαιτέρω την παγκόσμια οικονομία και κάλεσε τις ΗΠΑ και τους εμπορικούς τους εταίρους να συνεργαστούν εποικοδομητικά για τη μείωση των εντάσεων.
Οι αγορές βρίσκονται πλέον αντιμέτωπες με μία νέα πραγματικότητα στην παγκόσμια οικονομία, καθώς οι δασμοί Τραμπ πυροδοτούν έναν πολυμέτωπο εμπορικό πόλεμο, που βάζει “ταφόπλακα” στην παγκοσμιοποίηση και οδηγεί σε οικονομικό απομονωτισμό. Οδυνηρές θα είναι οι επιπτώσεις στην ανάπτυξη, στα δημοσιονομικά πολλών χωρών, στις επιχειρήσεις και στους καταναλωτές.
Ο κίνδυνος ενός παγκόσμιου κραχ
Στο χείλος του γκρεμού βρίσκονται οι αγορές και ο κίνδυνος ενός παγκόσμιου κραχ μεγαλώνει, καθώς οι επενδυτές προσπαθούν ρευστοποιήσουν τις θέσεις τους και να αποφύγουν περαιτέρω απώλειες. Οι δασμοί Τραμπ άνοιξαν τους ασκούς του Αιόλου στα χρηματιστήρια,που καταγράφουν σήμερα δραματικές απώλειες.
Οι απώλειες διευρύνονται μετά το άνοιγμα της Wall Street, όπου ο Dow Jones υποχωρεί κατά 3,35%, ο S&P500 βυθίζεται -4%, ενώ ο Nasdaq καταποντίζεται στο -5,25%! Στην Ευρώπη ο DAX και ο γαλλικός CAC-40 χάνουν πάνω από 3,30%.
Όπως σχολιάζει ο Economist, μάλλον «διέπραξε το πιο βαθύ, επιζήμιο και αχρείαστο οικονομικό σφάλμα της σύγχρονης εποχής».
Ο Αμερικανός πρόεδρος ανακοίνωσε δασμούς σε χώρες που κυμαίνονται από 10% έως 49%. Μάλιστα στην περίπτωση της Κίνας στην πραγματικότητα οι δασμοί φτάνουν το 54% αφού το 34% που ανακοινώθηκε ήρθε να προστεθεί στο υπάρχον 20%.
Καθώς οι παγκόσμιοι ηγέτες αντιδρούσαν στις πολιτικές «ημέρας απελευθέρωσης» του Αμερικανού προέδρου, οι οποίες διαλύουν τη διεθνή εμπορική τάξη, περίπου 2,5 τρισεκατομμύρια δολάρια χάθηκαν από τη Wall Street και τις μετοχές άλλων χρηματοπιστωτικών κέντρων παγκοσμίως.
Στην Ιαπωνία, η οποία δέχεται μεγάλη πίεση με το χρηματιστήριο στο Τόκιο να καταγράφει απώλειες άνω του 3% στον απόηχο της επιβολής δασμών 24%, ο πρωθυπουργός βλέπει μια “εθνική κρίση” στο αρχιπέλαγος, η οικονομία του οποίου εξαρτάται σε καίριο βαθμό από τις εξαγωγές μεγάλων βιομηχανιών στην αμερικανική ήπειρο.
Οι δασμοί θα πλήξουν σοβαρά ορισμένες από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, με κράτη της νοτιοανατολικής Ασίας, συμπεριλαμβανομένης της Μιανμάρ, να συγκαταλέγονται μεταξύ των πλέον πληγέντων. Η Καμπότζη, όπου περίπου ένας στους πέντε κατοίκους ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, επηρεάζεται περισσότερο στην περιοχή, με δασμούς 49%. Το Βιετνάμ αντιμετωπίζει δασμούς 46%, ενώ η Μιανμάρ, η οποία ακόμη υποφέρει από έναν καταστροφικό σεισμό και χρόνια εμφυλίου πολέμου μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 2021, επιβαρύνεται με δασμούς 44%.
Η απάντηση της Ευρώπης
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες καταδίκασαν τους δασμούς ως “θεμελιώδες λάθος” που δημιουργεί “τεράστιες δυσκολίες για την Ευρώπη”, ενώ απηύθυναν έκκληση για διαπραγματεύσεις προκειμένου να αποφευχθεί ένας ολοκληρωτικός εμπορικός πόλεμος.
Η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χαρακτήρισε τους δασμούς ως “ένα σημαντικό πλήγμα για την παγκόσμια οικονομία” που επιφέρει “τρομερές” συνέπειες για εκατομμύρια ανθρώπους. Η ίδια δήλωσε ότι η ΕΕ είναι έτοιμη να απαντήσει, αλλά κάλεσε τον Τραμπ να “περάσει από την αντιπαράθεση στη διαπραγμάτευση”.
Ο Γάλλος πρόεδρος με τη σειρά του είπε ότι η απόφαση του Τραμπ να επιβάλει δασμούς ήταν “βάναυση και αβάσιμη” και προέτρεψε τις εταιρείες με έδρα την ΕΕ να σταματήσουν τις επενδύσεις στις ΗΠΑ. Μιλώντας σε μια συνάντηση ηγετικών στελεχών βιομηχανιών που πλήττονται από αυτούς τους αμερικανικούς δασμούς, παρουσία και του πρωθυπουργού Φρανσουά Μπαϊρού, ο Εμανουέλ Μακρόν μίλησε για μια απόφαση «πρωτοφανούς κλίμακας», που «θα έχει τεράστιο αντίκτυπο σε όλους τους τομείς της ευρωπαϊκής οικονομίας και των εξαγωγών».
«Αλλά αυτό που θέλω να τονίσω στην αρχή αυτής της συνάντησης είναι ότι το μέγεθος και η αρνητική φύση αυτής της απόφασης είναι κυρίως για την αμερικανική οικονομία. Και ένα είναι βέβαιο: με τις αποψινές αποφάσεις, η αμερικανική οικονομία και οι Αμερικανοί, είτε επιχειρήσεις είτε πολίτες, θα βγουν πιο αδύναμοι από και πλέον φτωχότεροι», δήλωσε.
Η ΕΕ αναμένεται να ανακοινώσει ανταποδοτικούς δασμούς σε αμερικανικά καταναλωτικά και βιομηχανικά αγαθά -που πιθανότατα θα περιλαμβάνουν εμβληματικά προϊόντα όπως ο χυμός πορτοκαλιού, τα blue jeans και οι μοτοσικλέτες Harley-Davidson.
Η ύφεση είναι αναπόφευκτη
Ο Τραμπ, μιλώντας από τον Λευκό Οίκο επανέλαβε τον ισχυρισμό του ότι τα 27 κράτη-μέλη “μας κατακλέβουν” και χαρακτήρισε αυτή την πρακτική “αξιολύπητη”. “Για πολλά χρόνια, χειριζόμασταν λάθος τη μπάλα και θα το δείτε, νομίζω ότι θα είναι απίστευτο”, δήλωσε καθώς έφευγε από τον Λευκό Οίκο για να συμμετάσχει σε ένα τουρνουά γκολφ που υποστηρίζεται από τη Σαουδική Αραβία στο κλαμπ του στο Ντοράλ της Φλόριντα.
Το δολάριο ΗΠΑ υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων έξι μηνών, σημειώνοντας πτώση 2,2% το πρωί της Πέμπτης, καθώς αυξάνονται οι αμφιβολίες για το νόμισμα που εδώ και έναν αιώνα θεωρούνταν το ασφαλέστερο παγκοσμίως. Οι μεγαλύτερες απώλειες σε μετοχές την Πέμπτη σημειώθηκαν σε αμερικανικές εταιρείες με πολύπλοκες διεθνείς εφοδιαστικές αλυσίδες που εκτείνονται σε χώρες που ο Τραμπ στοχεύει με δισεκατομμύρια δολάρια νέων δασμών.
Αυτή η αναταραχή ίσως είναι μόνο το πρώτο δείγμα των συνεπειών που θα υποστούν πολίτες και επιχειρήσεις. Λόγω του εύρους των δασμών, ακόμη και σε φθηνά καταναλωτικά αγαθά από ασιατικές χώρες όπως το Μπανγκλαντές ή το Βιετνάμ, οι τιμές για τους καταναλωτές στις ΗΠΑ αναμένεται να αυξηθούν αισθητά. Ο πληθωρισμός, που είχε σταδιακά επανέλθει κοντά στο 2%, μπορεί να ξεπεράσει το 4% έως τα τέλη του έτους, σύμφωνα με την Capital Economics.
Οι ζημιές στην οικονομική ανάπτυξη αναμένεται να είναι πολύ μεγαλύτερες απ’ όσο υπολόγιζαν οι περισσότεροι. Πριν την ανακοίνωση των νέων μέτρων, η καταναλωτική εμπιστοσύνη είχε ήδη εξασθενήσει και η επιχειρηματική αβεβαιότητα είχε ενταθεί. Παρόλα αυτά, οι περισσότεροι οικονομολόγοι πίστευαν πως, λόγω της ισχυρής θεμελιώδους δυναμικής, η οικονομία θα επιβραδυνθεί αλλά δεν θα εκτροχιαστεί. Αυτή η ψυχραιμία ίσως αποδειχθεί λανθασμένη. Ο Μαρκ Ζάντι της Moody’s εκτιμά ότι, αν τα μέτρα εφαρμοστούν πλήρως, η ύφεση είναι αναπόφευκτη.
