Συνέντευξη στον Κώστα Πρώιμο
Ο λόγος του είναι χαλύβδινος. Εκ των λιγοστών εξαιρέσεων ως διανοητής και αντικειμενικός πολιτικός στοχαστής, εκθέτει στις δημόσιες τοποθετήσεις του με χαρακτηριστική ευστοχία τα κατακλυσμιαία “κακώς κείμενα” μιας αν μη τι άλλο απομιμητικής διακυβέρνησης.
Ο ανωτέρω πρόλογος αποδίδεται στον Καθηγητή Κοινωνικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας Δρ. Απόστολο Αποστόλου ο οποίος αποδεχόμενος την σχετική πρόσκληση της εφημερίδας μας ταράζει τα ύδατα με την άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη που παραχώρησε στον Κώστα Πρώιμο.
Κώστας Πρώιμος: Κύριε Καθηγητά, κατά την επιβολή των επαχθών όρων των Μνημονίων σφήνωσαν δολίως στο λογισμικό του λαού τον πανικό της ηθικής. Οι κακοί Έλληνες που τεμπέλιαζαν, που έκλεβαν και που με την απαράδεκτη – αποκλίνουσα πολιτική συμπεριφορά τους εξανάγκασαν τους Ευρωπαίους και τους “θεσμούς” να θέσουν την χώρα υπό διαρκή εποπτεία και δημοσιονομική εξυγίανση. Ποια είναι η δική σας εκτίμηση;
Δρ. Απόστολος Αποστόλου: Να πούμε πως δεν ήταν η πρώτη φορά που βρεθήκαμε σε μνημόνια και τρόικα ήδη από την πρώτη Σταυροφορία (1096 – 1099) το Βυζάντιο δέχτηκε και μνημόνια και τρόικα (επιτροπή ελέγχου). Το ίδιο είχε συμβεί και το 1843 όταν η χώρα υπέγραψε το πρώτο μνημόνιο με τρόικα την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία. Η τακτική να υποτιμάς ένα λαό και στη συνέχεια να τον οδηγείς σε πρόγραμμα οικονομικό – πολιτικό το γνωρίζουμε από τις αποικιοκρατίες. Ο αποικιακός ιμπεριαλιστικός εθνικισμός και το πρόγραμμα αποικιοποίησης λαών είχε στηριχθεί σε ένα συγκεκριμένο σχέδιο. Θυμηθείτε τις γαλλικές, ιταλικές, γερμανικές, αποικίες. Ιδιαιτέρως ας θυμηθούμε την περίπτωση της Τανζανίας (γερμανική αποικία) και μπορεί κάποιος να κάνει συσχετισμούς με την ελληνική περίπτωση στα πρώτα μνημονιακά μας έτη. Η τακτική στηρίζεται αρχικά στην απάλειψη όλων των αξιών που κυοφορεί το πολιτιστικό και ψυχοπνευματικό επίπεδο ενός λαού . Αποδυναμώνεις τις ρίζες του και φροντίζεις να καταδεικνύεις όλες τις παρασιτικές πλευρές του. Οι λαοί όπως έχει δείξει και ο Λε Μπον έχουν μια ευκολία να υιοθετούν τις εκτιμήσεις των άλλων που γίνονται για εκείνους και αυτό γιατί δεν έχουν ενιαία ταυτότητα. Επίσης η ελληνική κρίση λειτούργησε στις προοπτικές που έθεσε ο Ρενέ Ζιράρ όταν μίλησε για το θύμα και τον αποδιοπομπαίο τράγο, των οποίων η θυσία τους θα αποκαθιστούσε την ισορροπία και την αρχή (δηλαδή την εξουσία). Η ανθρωπολογία έχει καταδείξει ήδη από τους πρωτόγονους πολιτισμούς τη δημιουργία του θύματος και πως εκείνο μπορεί να κακοφορμίσει άλλες κοινότητες και ως εκ τούτου θα πρέπει να θυσιαστεί. Μην ξεχνάμε επίσης ότι όλες οι ελληνικές τραγωδίες περαιώνονται με τη θυσία ενός θύματος. Κάπως έτσι λειτούργησε και η οικονομική ελληνική κρίση για την Ευρώπη. Έπρεπε να τιμωρηθούμε. Αλλά η παρωδία είναι ότι βρεθήκαμε σε ταπεινωτικά μνημόνια με χρέος που ήταν μικρότερο από εκείνο που έχουμε σήμερα μετά από τόσες θυσίες. Αυτό είναι κάτι που οι πολιτικοί δε θέλουν να το θυμούνται γιατί κανείς δε μιλά για σχοινί στο σπίτι του κρεμασμένου.
► Πώς επέδρασε στον ψυχισμό του μέσου Έλληνα η ακολουθία οριζοντίων μέτρων κατά την διάρκεια του covid 19; Τελικά θα καταλήξουμε, επιτρέψτε μου μια παρομοίωση καθ΄ υπερβολήν, σαν ποντίκια ευρισκόμενα μέσα σε ένα ερμητικά κλειστό μεταλλικό κουτί; Απόλυτα παραδομένα στην μοίρα τους;
Δρ. Απόστολος Αποστόλου: Με τον Κόβιντ 19, όχι μόνο οι Έλληνες αλλά όλοι οι λαοί δέχτηκαν την εφαρμογή του «Κράτους εξαιρέσεως» που σημαίνει εφαρμογή ενός παρασυντάγματος με κατάργηση των κυρίαρχων ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων. Ο Τζόρτζιο Αγκάμπεν έχει επιχειρηματολογήσει επάνω στην αντίληψη του «Κράτους εξαιρέσεως» και του στρατοπέδου της ζωής, δηλαδή στη λογική της κυριαρχίας πέραν του νόμου καθώς και στη λογική της βιοπολιτικής.
Τι συνέβη με την πανδημία; Μπήκαμε όλοι στη λογική μεταξύ ισχύος και βιολογίας. Ζήσαμε την απώλεια της φυσικής ζωής όπου αφαιρέθηκε πλήρως η πολιτική και συμβολική σημασία της. Βρεθήκαμε στη βιοπολιτική εξουσία με τρόπο που κανείς δεν το κατάλαβε. Γιατί τελικά τι είναι η βιοπολιτική; Είναι η διαδικασία εκείνη η οποία με την αυθεντία της γνώσης, της επιστημονικής εξουσίας, της εξουσίας της πληροφόρησης ή καλύτερα της παρα – πληροφόρησης, ακόμη και της εξουσίας της ψυχαγωγίας και της απόλαυσης, εισάγαμε ανεπαισθήτως στην υποκειμενικότητα μας το φόβο, την αποβλάκωση, την εξαρτημένη απόλαυση, τις αφιλτράριστες εντολές του Κυρίου – Αφέντη, δηλαδή ένα σύνολο εξουσιαστικών δράσεων που παγιδεύουν νου – σώμα – βλέμμα. Με άλλα λόγια εγκαταστάθηκε η αδράνεια, η παθητικότητα, στο συλλογικό ασυνείδητο και συνειδητό του παγκοσμιοποιημένου πολίτη. Έτσι η ζωή έπαψε να αντιστέκεται στην εξουσία γιατί η εξουσία κατάκτησε τη ζωή ως αντικείμενό της. Ο Ρον Σαλκόλσκι γράφει κάπου: «Δεν κατοικούν οι άνθρωποι στο κράτος, αλλά το κράτος μέσα στους ανθρώπους».
► Εκτιμάτε πως στο μέλλον αν και εφόσον ωριμάσουν οι συνθήκες η Ψυχολογία ως επιστήμη θα μπορούσε να αποτελέσει έναν ισχυρό συνδετικό κρίκο μεταξύ Κοινωνικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας ώστε η εκπαίδευση των μαζών μέσω αυτού του τρίπτυχου να αφυπνίσει και να αναβαθμίσει την βούλησή τους;
Δρ. Απόστολος Αποστόλου: Κατά καιρούς η επιστήμη της ψυχολογίας έχει βοηθήσει την πολιτική εξουσία και έχει υπνώσει τις συνειδήσεις των πολιτών. Μάλιστα έχει χρησιμοποιήσει ιατρικοποιημένες διαγνώσεις για να περιορίσει τη δράση των πολιτών. Υπενθυμίζω μερικά παραδείγματα. Ο Μ. Γκρόντεκ το 1851 κατασκεύασε τη νοσολογία της δημοκρατικής ασθένειας ένα χρόνο μετά τις επαναστάσεις της Ευρώπης. Ο Σ. Καρτράϊτ δημιούργησε την ασθένεια της δραπετομανίας για τους Αιθίοπες που αρνούνταν να εργαστούν. Το ινστιτούτο Τέβιστοκ χρησιμοποίησε το 1952 αιχμαλώτους Κορεάτες από τον πόλεμο του 1950-1953 για να πειραματισθεί για τις ανθρώπινες ψυχολογικές αντοχές υπό συνθήκες πολέμου. Να θυμηθούμε το κοινωνικό πείραμα της συμμόρφωσης, με την ονομασία “Asch Conformity Experiments” όπως είναι ευρύτερα γνωστό τη δεκαετία του ’50, επιδεικνύοντας τη δύναμη της συμμόρφωσης στις ομάδες υπό κοινωνική πίεση. Πείραμα που πραγματοποιήθηκε από τον Πολωνό – Γερμανό καθηγητή Πανεπιστημίου Σολομώντα Ας. Το πείραμα της φυλακής του Στάνφορντ το 1971 από τον καθηγητή της ψυχολογίας Φιλίπ Ζιμπάρντο, που ανέδειξε τη δύναμη της ισχύος των κοινωνικών συνθηκών. Το πείραμα του Μίλγκραμ το1974, από τον καθηγητή του Γέϊλ Στάνλεί Μίγκραμ που αναφέρεται στη δύναμη των εντολών υπό συνθήκες πίεσης από την εξουσία και πως οι άνθρωποι γίνονται πρόθυμοι να εκτελέσουν τις εντολές, ακόμη και αν θα βλάψουν τους συνανθρώπους τους. Ας θυμηθούμε και τα πειράματα του Ινστιτούτο Χούβερ, κλπ. Με άλλα λόγια η επιστήμη της ψυχολογίας έχει χρησιμοποιηθεί από την εξουσία δεόντως.
► Στην αρθρογραφία σας ως επί το πλείστον αποδίδετε με ένα ακαδημαϊκό ύφος αλλά και με έναν εύστοχο ρεαλισμό τις οικονομικό – κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν στην χώρα μας. Εσείς προσωπικά είστε αισιόδοξος για το μέλλον της Ελλάδας, κύριε Αποστόλου; Είθισται το πιο βαθύ σκοτάδι να πέφτει λίγο πριν την αυγή… Εκτιμάτε πως στην δική μας “εθνική περίπτωση” θα επακολουθήσει το Φως στο εγγύς μέλλον;
Δρ. Απόστολος Αποστόλου: Ο νεοέλληνας, έχασε την αντίστασή του όπως σχεδόν όλοι οι λαοί της Δύσης. Και αυτό γιατί η λογική έγινε λόγος, το διανόημα έγινε νόημα, η πράξη ρόλος, το βίωμα εικόνα, η συγκίνηση διέγερση, η πολιτική δια – πολιτική, η φιλία υπόθεση κοινών ενδιαφερόντων, η επικοινωνία ατομική στρατηγική. Τι μπορεί να περιμένει κανείς; Όλα αλέθονται στην αγοραία ευεξία μεταξύ χρήσης – κτήσης – συγκέντρωσης – διασποράς. Όλα διανυκτερεύουν σε μια συνείδηση ενός ριπτασμένου λαού. Οι ελπίδες είναι λίγες. Είμαστε όμως αναγκασμένοι να ελπίζουμε γιατί έτσι λειτουργεί ο μηχανισμός άμυνάς μας.
Βιογραφικό
Δίδαξε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Ψυχολογίας, και ως Επισκέπτης Καθηγητής στο Universita’ degli Studi di Padova και στο Universita’ degli Studi di Salento, καθώς επίσης στα Ελεύθερα Πανεπιστήμια Libera Universita’ di Arese (Μιλάνο) και Libera Universita’ di Collefero (Ρώμης).
Το 2006 λειτούργησε η Ελληνική Φιλοσοφική Συμβουλευτική κάτω από την εποπτεία του.
Το 2008 ίδρυσε μαζί με τον Καθηγητή Φιλοσοφικής Συμβουλευτικής Mario Guarna, την Cristina Finazzi και συνεργάτες κορυφαίους καθηγητές Φιλοσοφικής Συμβουλευτικής όπως: Antonio Ballanca, Alessio Follieri, Lino Missio, και άλλους το Instituto Europeo della Pratica Filosofica e Antropologia Filosofica στην Φλωρεντία. Παράλληλα στο Lecce, δοκίμασε να πειραματιστεί με νέους φιλοσόφους επάνω στην ενότητα της αφηγηματολογίας και έτσι οργανώθηκε το Centro di Consulenza Filosofica e Narrazione.
Έχει αρθρογραφήσει σχεδόν σε όλα τα περιοδικά στην Ελλάδα για θέματα λογοτεχνίας, φιλοσοφίας, πολιτικής, τέχνης, καθώς και στον ημερήσιο τύπο. Άφθονη αρθρογραφία υπάρχει και σε περιοδικά του εξωτερικού. Έχει επιμεληθεί και έχει ιδρύσει περιοδικά και έχει γράψει τρία βιβλία.
Το 2011 μαζί με το Πανεπιστήμιο Ελεύθερου Χρόνου του Δήμου Ν.Ψυχικού οργάνωσε το Α’ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ, ενώ το 2006 ήταν καλεσμένος στο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ στο Cagliari της Ιταλίας.
Μελέτες του και συνεντεύξεις του επάνω σε ζητήματα Φιλοσοφικής Συμβουλευτικής υπάρχουν στην Giornale online di Pratiche Filosofiche και στο Confilosofare,επίσης για θέματα Φιλοσοφικής Συμβουλευτικής και Ψυχανάλυσης υπάρχουν στο New Psicologia και στο Rassegna FLP, το πλέον σπουδαιότερο περιοδικό μελέτης και έρευνας φροϋδικής και Λακανικής ψυχανάλυσης.
Διδάσκει Πολιτική και Κοινωνική Φιλοσοφία στην Σχολή Δημόσιας Διοίκησης
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ