Του Πάρι Καρβουνόπουλου
Είναι έτοιμη η ελληνική κοινή γνώμη να δεχτεί υποχωρήσεις σε ένα θέμα όπως αυτό του Αιγαίου;
Ποιες υποχωρήσεις έχουν ήδη γίνει
Ποια μπορεί να είναι τα θέματα που η Ελλάδα «συζητά»;
Η πρόταση «παγίδα» για την αποστρατιωτικοποίηση νησιών
Θα μπει στο τραπέζι και η Θράκη όπως το 2004;
«Φρένο» στους ελληνικούς εξοπλισμούς
Οι χειραψίες και τα χαμόγελα Μητσοτάκη – Ερντογάν στο Βίλνιους της Λιθουανίας δεν είναι η αρχή της πορείας για την «ελληνοτουρκική συμφωνία». Ήταν ένας κρίσιμος ενδιάμεσος σταθμός μιας πορείας που έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό. Σε ό,τι αφορά στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, η αρχή του νήματος ξεκινά από το Βερολίνο, στα μέσα Ιουλίου του 2020. Εκεί έγινε η πρώτη μυστική ελληνοτουρκική συνάντηση υπό γερμανική κηδεμονία. Ο σύμβουλος για θέματα εξωτερικής πολιτικής της Μέρκελ, Γαν Χέκερ, ήταν ο «επόπτης» της συνάντησης του Ιμπραήμ Καλίν, που τότε ήταν εκπρόσωπος του Ερντογάν και σήμερα έχει αναλάβει τα ηνία της ΜΙΤ, της τουρκικής μυστικής υπηρεσίας πληροφοριών. Απέναντι του κάθονταν η τότε διπλωματική σύμβουλος του Κυριάκου Μητσοτάκη, η Ελένη Σουρανή.
Από εκείνη τη μυστική συνάντηση στο Βερολίνο, οι εξελίξεις «έτρεχαν» με ιλιγγιώδη για τα διπλωματικά δεδομένα, ταχύτητα. Ακολούθησε η «κρίση του Αιγαίου» με το τουρκικό ερευνητικό σκάφος Oruc Reis να πλέει επί 82 ημέρες σε ύδατα ελληνικών συμφερόντων. Δεν μπορεί να διαφύγει της προσοχής ότι η ελληνοτουρκική κρίση ξεκίνησε στις 21 Ιουλίου 2020 με τον Χάικο Μάας, Γερμανό ΥΠΕΞ τότε να βρίσκεται στην Αθήνα και να συναντά τον πρωθυπουργό και τον τότε ΥΠΕΞ Νίκο Δένδια.
Με την Τουρκία να πιέζει στρατιωτικά σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, η ελληνική κυβέρνηση προχωρά άρον-άρον στην υπογραφή δύο συμφωνιών για τις θαλάσσιες ζώνες. Μία με την Ιταλία και μία με την Αίγυπτο. Οι συμφωνίες προβάλλονται από τα μέσα ενημέρωσης ως τεράστιες διπλωματικές επιτυχίες. Ειδικά η δεύτερη με την Αίγυπτο, παρουσιάζεται περίπου ως το απόλυτο «αντίδοτο» στο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Μόνο που όταν δημοσιεύθηκαν οι χάρτες της ελληνοαιγυπτιακής συμφωνίας, όσοι γνωρίζουν στοιχειώδη της γεωπολιτικής πάγωσαν. Η περιοχή ανατολικά του 28ου μεσημβρινού στην οποία περιλαμβάνεται το Καστελλόριζο, έμενε …απροσδιόριστη. Επιπλέον η συμφωνία με την Αίγυπτο «πετσοκόβει» κυριολεκτικά την επήρεια μεγάλων ελληνικών νησιών όπως η Ρόδος και η Κρήτη. Και οι Τούρκοι δεν άργησαν, δυστυχώς, να το επιβεβαιώσουν.
Σε επιστολή που έστειλε ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στον ΟΗΕ, προς τον Γενικό Γραμματέα με ημερομηνία 24 Αυγούστου 2020 γράφει:
“Ακόμη και η Κρήτη, το πέμπτο μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου, με έκταση 8.300 τετραγωνικά χιλιόμετρα, έχει λάβει μειωμένη επήρεια με βάση τη συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ ανάμεσα σε Αθήνα και Κάιρο. Ωστόσο, ο επίμονος ελληνικός ισχυρισμός προβλέπει πλήρη επήρεια για το Καστελλόριζο, αν και θα του δινόταν μόνο αιγιαλίτιδα ζώνη, αλλά καθόλου υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ σύμφωνα με τη νομολογία των σχετικών διεθνών δικαστηρίων”.
Και αυτή η επιστολή πλήρους αποδοχής της Τουρκίας για όσα υπογράψαμε με την Αίγυπτο, έμεινε μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας στην Ελλάδα. Δεν είναι επίσης τυχαίο το γεγονός ότι κατά τις 82 ημέρες του πλου του Oruc Reis τόσο το ερευνητικό σκάφος αλλά και τα πολεμικά πλοία που το συνόδευαν, σεβάστηκαν απόλυτα τα όρια που προέβλεπε η ελληνο-αιγυπτιακή συμφωνία.
Ο πρώην ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς είχε από την πρώτη στιγμή δημοσιοποίησης των χαρτών της ελληνο-αιγυπτιακής συμφωνίας τα «σκοτεινά της σημεία»:
«Η συμφωνία για την ΑΟΖ με την Αίγυπτο, δεν συμπεριλαμβάνει δυτικά το Γαϊδουρονήσι ή τη Χρυσή του νομού Λασιθίου. Εγκαταλείπει τον 28ο μέχρι και τον 32ο μεσημβρινό, όπου συμπεριλαμβάνεται και το Καστελόριζο. Δίνει περιορισμένη επήρεια σε μεγάλα ελληνικά νησιά όπως είναι η Ρόδος, η Κάρπαθος και η Κρήτη, όπως «βέβαια» και στην Κάσο. Τέλος, δεν δίνει καθόλου επήρεια, ναι, απίστευτο, αλλά αληθινό, στα νησιά νότια της Κρήτης, όπως το Κουφονήσι, που έχουν αυτοτελή οικονομική ζωή».
Ο Νίκος Κοτζιάς είχε επισημάνει κι άλλες σημαντικές αδυναμίες της συμφωνίας με την Αίγυπτο
Για να το πούμε με λόγια απλά: η συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου ήταν το τέλειο «προσχέδιο» για μια ελληνοτουρκική συμφωνία που ΗΠΑ, Γερμανία και γενικώς όλοι οι δυτικοί σύμμαχοι επιδιώκουν. Τα επιπλέον 200 ναυτικά μίλια ΑΟΖ που δίνει στην Ελλάδα το Καστελλόριζο, «σβήστηκαν» κι έτσι «δικαιώνεται» χρόνια μετά, ο πρώην ΥΠΕΞ της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου, που είχε δηλώσει ότι το Καστελλόριζο «είναι ένα νησί …κάπου στη Μεσόγειο»!
Και αποστρατιωτικοποίηση;
Η μοιρασιά του Αιγαίου που επιδιώκει η Άγκυρα περιλαμβάνει και το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης ελληνικών νησιών. Η ελληνική κυβέρνηση όπως όλες οι κυβερνήσεις μέχρι σήμερα δηλώνει ότι δεν συζητά καν αυτό το θέμα. Ωστόσο η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει προκαλέσει κλίμα καχυποψίας για αυτό το θέμα.
Με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία η κυβέρνηση αποφάσισε να στείλει ρωσικά τεθωρακισμένα BMP-1 στο Κίεβο. Δεσμεύτηκε δημόσια ότι θα αντικαταστήσει «κάθε ένα από αυτά με γερμανικά τεθωρασκισμένα», λίγο νεότερα σε επιχειρησιακή ηλικία. Δεν το έκανε ποτέ. Τα λίγα γερμανικά Marder που ήρθαν στην Ελλάδα δεν πήγαν σε κανένα νησί και βρίσκονται στην Ξάνθη. Ούτε καν στην πρώτη γραμμή του Έβρου.
Παρόλα αυτά η κυβέρνηση εξακολουθεί να υποστηρίζει ότι δεν πρόκειται να συζητήσει σε καμία περίπτωση αποστρατιωτικοποίηση νησιών.
Ωστόσο, πολλά χρόνια τώρα κυκλοφορεί κατά καιρούς μια ύπουλη για τα ελληνικά συμφέροντα πρόταση.
Η πρόταση προβλέπει να αποσύρουν οι Τούρκοι τη Στρατιά του Αιγαίου και η Ελλάδα να προχωρήσει σε αποστρατιωτικοποίηση των νησιών της.
Πολλοί έχουν απαντήσει αρνητικά σε αυτή την ύποπτη πρόταση αλλά σημασία έχει η απάντηση ενός Αξιωματικού που πολέμησε στη Λευκωσία το 1974. Όπως είναι γνωστό η τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974, έγινε αφού το 1967 η χούντα των Αθηνών είχε αποσύρει την ελληνική μεραρχία. Ο Αντιστράτηγος ε.α Δημήτρης Αλευρομάγειρος απορρίπτει κατηγορηματικά την πρόταση που προωθούν οι Τούρκοι μέσω «δυτικών συμμάχων», εξηγώντας ότι «είναι προφανές, ότι η τυχόν διάλυση ή απόσυρση της 4ης Στρατιάς, σε τίποτα δεν θα μειώσει τη στρατιωτική ετοιμότητα και επιθετικότητα της Τουρκίας κατά των νησιών μας, ενώ τυχόν απόσυρση των δυνάμεων μας από τα νησιά, η εγκατάσταση των οποίων απαίτησε πολύ χρόνο, τα αφήνει ουσιαστικά ανυπεράσπιστα, δεδομένου ότι σε περίπτωση κρίσης ο χρόνος που θα απαιτηθεί για την αξιόπιστη αμυντική επανεγκατάσταση είναι πολλαπλασίως μεγαλύτερος από τον ελάχιστο χρόνο επιβίβασης των τουρκικών στρατευμάτων στα αποβατικά τους για άμεση επίθεση κατά των νησιών μας…».
Ο Επίτιμος Α/ΓΕΝ Ναύαρχος Κοσμάς Χρηστίδης επισημαίνει ότι είναι απορίας άξιο γιατί η ελληνική πλευρά δεν χρησιμοποιεί την τουρκική θέση για την στρατιωτικοποίηση των νησιών, όπως προκύπτει από επίσημα τουρκικά έγγραφα:
«Το δικαίωμα της Ελλάδας να εξοπλίσει τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη αναγνωρίσθηκε από την Τουρκία, σύμφωνα και με την επιστολή που απηύθυνε στον Έλληνα Πρωθυπουργό στις 6 Μαΐου 1936 ο τότε Τούρκος Πρέσβης στην Αθήνα Roussen Esref, κατόπιν οδηγιών της Κυβέρνησής του. Η Τουρκική Κυβέρνηση επανέλαβε αυτή τη θέση, όταν ο τότε Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Rustu Aras, απευθυνόμενος προς την Τουρκική Εθνοσυνέλευση με την ευκαιρία της κύρωσης της Συμβάσεως του Montreux, αναγνώρισε ανεπιφύλακτα το νόμιμο δικαίωμα της Ελλάδας να εγκαταστήσει στρατεύματα στη Λήμνο και τη Σαμοθράκη, με τις εξής δηλώσεις του: «Οι διατάξεις που αφορούν στις νήσους Λήμνο και Σαμοθράκη, οι οποίες ανήκουν στη γειτονική μας και φιλική χώρα Ελλάδα και είχαν αποστρατικοποιηθεί κατ’ εφαρμογήν της Σύμβασης της Λωζάνης του 1923, επίσης, καταργήθηκαν με τη νέα Σύμβαση του Montreux και αυτό μας ευχαριστεί ιδιαίτερα» (Εφημερίδα των πρακτικών της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, τεύχος 12, Ιούλιος 31/1936, σελ. 309)».
«Το ελληνικό παράδοξο»…
Ένα από τα θέματα που είναι βέβαιο ότι θα τεθούν από την Τουρκία αλλά και από Αμερικανούς και Ευρωπαίους, είναι αυτό που έχουμε συνηθίσει να ονομάζουμε «ελληνικό παράδοξο». Δηλαδή η διαφορά 4 ναυτικών μιλίων που υπάρχει μεταξύ του ελληνικού εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων. Από τη δεκαετία του 1930 η Ελλάδα έχει κατοχυρώσει 10 ναυτικά μίλια στον αέρα και 6 στη θάλασσα. Μέχρι το 1974 η Τουρκία δεν είχε θέσει απολύτως κανένα θέμα. Μετά από την εισβολή στην Κύπρο θέτει το θέμα διαρκώς όχι μόνο στα λόγια αλλά με πράξεις. Οι Τούρκοι πετούν διαρκώς εντός αυτής της ζώνης των 4 ναυτικών μιλίων και δεν θεωρούν ότι κάνουν παραβίαση του ελληνικού εναέριου χώρου. Θα δεχτεί η Ελλάδα να μειώσει τον εναέριο χώρο της κατά 4 ναυτικά μίλια ή θα τολμήσει να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα, έστω μέχρι τα 10 ναυτικά μίλια; Με τα σημερινά δεδομένα φαίνεται ότι η μείωση του εναέριου χώρου μας στα 6 ναυτικά μίλια θα είναι η πρώτη υποχώρηση που η κυβέρνηση Μητσοτάκη πρέπει να εξηγήσει.
Στο τραπέζι και η Θράκη
Ο ίδιος ο Ερντογάν στην πτήση επιστροφής από το Βίλνιους δήλωσε σε Τούρκους δημοσιογράφους ότι έθεσε στον Έλληνα πρωθυπουργό θέμα Θράκης και μουφτήδων. Η ελληνική κυβέρνηση δεν το διέψευσε επισήμως αλλά μέσω «διπλωματικών κύκλων». Η ιστορία δείχνει ότι το θέμα της Θράκης η Τουρκία το έχει πάντα ψηλά στην ατζέντα της και είναι μάλλον απίθανο να το έχει ξεχάσει τώρα. Ο πρέσβης ε.τ Γιώργος Αϋφαντής υπενθυμίζει τι είχε γίνει το 2004, όταν η κυβέρνηση Σημίτη ήταν έτοιμη να υπογράψει συνυποσχετικό με την Τουρκία. Οι Τούρκοι έθεσαν την τελευταία στιγμή θέμα Θράκης
Φρένο στους εξοπλισμούς;
Με τα νέα δεδομένα στα ελληνοτουρκικά αλλά και στην οικονομία, φαίνεται ότι ο περιβόητος «επανεξοπλισμός» της χώρας που μέχρι στιγμής έχει κοστίσει 15 δισ. ευρώ, κάπου εδώ «φρενάρει». Η ομιλία του νέου ΥΕΘΑ Νίκου Δένδια στη Βουλή για τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης έστειλε το πρώτο μήνυμα.
Η ενίσχυση του Στόλου θα μείνει στη μέση αφού το πρόγραμμα των κορβετών έχει «παγώσει». Ο κ.Δένδιας αναφέρθηκε μόνο στη ναυπήγηση των τριών φρεγατών Belharra, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να ασκήσει η Ελλάδα το δικαίωμα που έχει για την παραγγελία μίας ακόμη. Δεν μίλησε για οποιοδήποτε άλλο εξοπλιστικό πρόγραμμα εκτός από τη «νατοϊκή» όπως φαίνεται υποχρέωση αγοράς αεροσκαφών F-35.
Πολλοί «καλοθελητές» έχουν σπεύσει να προτείνουν διάφορες λύσεις «μεταχειρισμένου» υλικού από τις ΗΠΑ, όπως τις αμερικανικές φρεγάτες για τις οποίες το Forbes καλούσε το αμερικανικό ναυτικό να τις …βυθίσει λόγω των ανυπέρβλητων τεχνικών προβλημάτων που έχουν παρουσιάσει. Αυτές θέλουν ορισμένοι να τις φορτώσουν στο ελληνικό ΠΝ. (Το άρθρο από το Forbes εδώ: www.forbes.com)
Υπάρχει περίπτωση να αναστραφεί η πορεία προς τη «λύση» που όπως φαίνεται θέλουν να μας επιβάλουν πρωτίστως οι Αμερικανοί; Η επίσκεψη Μπλίνκεν σε Ελλάδα και Τουρκία, λίγο πριν από τις εκλογές φαίνεται ότι ήταν καταλυτική. Θα παρέμβουν και πως οι ΗΠΑ;
Το ερώτημα που μένει να απαντηθεί είναι αν τα όσα δρομολογούνται στα ελληνοτουρκικά, μπορούν γίνουν αποδεκτά από την ελληνική κοινή γνώμη. Είναι έτοιμη να δεχτεί υποχωρήσεις σε ένα θέμα όπως αυτό του Αιγαίου;
ΑΠΟ ΤΟ DATA JOURNALISTS