Του Διογένη Λόππα
Όλα έδειχναν να είναι ευνοϊκά για τον πολυχρονεμένο μας Σουλτάνο: Μόλις είχε θριαμβεύσει στο δύσκολο μέτωπο του Καυκάσου, εξαναγκάζοντας τους Ρώσους σε στρατηγικές αναδιπλώσεις. Είχε ήδη εκτελέσει πολιτικά με αριστοτεχνικό τρόπο τον πρόεδρο Μακρόν, αφενός κινητοποιώντας τους απανταχού μισαλλόδοξους εναντίον του, αφετέρου κινητοποιώντας τις συμμαχίες του στο σκληρό πυρήνα της Ε.Ε..
Η μη επιβολή έστω και συμβολικών κυρώσεων, νομιμοποίησε εντός της ένωσης τον νεο-οθωμανικό αναθεωρητισμό (πρωτίστως ενάντια σε Γαλλία, Ελλάδα και Κύπρο) και εξευτέλισε τον Γάλλο πρόεδρο, ο οποίος πρωτύτερα είχε δεχθεί καταιγισμό υβριστικών χαρακτηρισμών και παρόλα αυτά δεν μπόρεσε να αγγίξει ούτε στο ελάχιστο τον προστατευόμενο του Βερολίνου, αποδεικνύοντας με αυτό τον τρόπο ότι η νέα θέση της Γαλλίας στην Ε.Ε. βρίσκεται μακριά από τον πυρήνα λήψης σοβαρών αποφάσεων.
Την ίδια στιγμή η Άγκυρα είχε σταθεροποιήσει την (υπέρ της) κατάσταση στη Συρία, στο Ιράκ και στην Κύπρο, χωρίς αξιοσημείωτες αντιδράσεις από διεθνείς δρώντες ή άμεσα ενδιαφερόμενες δυνάμεις, ενώ στη Λιβύη είχε κατορθώσει να τηρηθεί η εύθραυστη εκεχειρία, να παραμείνει ο (τελειωμένος) Sarraj στη θέση του (μέχρι νεωτέρας) και μαζί του να κρατάει ζωντανό το θρασύ τουρκολυβικό σύμφωνο για την ΑΟΖ. Η μεγαλύτερη επιτυχία των Τούρκων ήταν η υιοθέτηση από την Ε.Ε. μιας διεθνούς διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο, στην οποία προφανώς θα συμμετέχουν με κάποιο τρόπο τόσο οι Τουρκοκύπριοι όσο και η αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης, ενώ βέβαια η παράνομη ΑΟΖ Τουρκίας – Λιβύης θα βρίσκεται (ισοβαρής) στο ίδιο διαπραγματευτικό καλάθι με τη νόμιμη ΑΟΖ Ελλάδας – Αιγύπτου.
Οι χλιαρές κυρώσεις που επέβαλε με το έτσι θέλω ο κ. Pompeo (με το μυαλό του στις επόμενες εκλογές όπου μάλλον θα είναι υποψήφιος πρόεδρος και στην υποστήριξη Ισραηλινών, Ελλήνων και Αρμενίων στην οποία προσβλέπει) μπορεί να πλήγωσαν ανεπανόρθωτα τα φιλόδοξα εγχώρια εξοπλιστικά προγράμματα και να πήγαν πολύ πίσω τα χρονοδιαγράμματα, ωστόσο ήταν μια κίνηση που μάλλον είχε προβλεφθεί. Είναι γνωστό ότι αμέσως μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα η Τουρκία προσπαθεί να αποκτήσει τεχνογνωσία από μη δυτικές δυνάμεις, καθώς (σωστά) προεξοφλεί ότι αργά ή γρήγορα ο δυτικός κόσμος θα αναγκαστεί να επιβάλλει κάποιου είδους εμπάργκο, είτε αυτό θα αφορά στον αναθεωρητισμό, είτε στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Πραξικόπημα στις ΗΠΑ
Τη γιορτή του Σουλτάνου ήρθε να χαλάσει μια απρόβλεπτη ενέργεια, η οποία οφείλει τις ρίζες της σε έναν μεγάλο Έλληνα εκ Κύπρου, τον μακαρίτη Νίκο Μούγιαρη. Μια από τις ωραιότερες ειρωνείες από αυτές που συνηθίζει η ιστορία, όταν οι Θεοί έχουν χιούμορ, ένας φτωχός Κύπριος φοιτητής να γίνει η Νέμεσις ενός πανίσχυρου δικτάτορα. Λοιπόν, αυτός ο άσημος μετανάστης και μετέπειτα βιομήχανος, πρώτα ίδρυσε το γνωστό HALC και στη συνέχεια έβαλε βαθιά το χέρι στην τσέπη για να χρηματοδοτήσει μια εκστρατεία ενημέρωσης στις ΗΠΑ σχετικά με τις τουρκικές ασχήμιες. Τη σκυτάλη πήρε ο δραστήριος γερουσιαστής Robert Menendez, ο οποίος οργάνωσε αριστοτεχνικά το σχέδιο επιβολής κυρώσεων και ο οποίος κατόρθωσε να πείσει για το σκοπό του σχεδόν το σύνολο της Αμερικανικής γερουσίας!
Όταν ο πολύπειρος γερουσιαστής κατανόησε ότι ο πρόεδρος Trump ήταν αποφασισμένος να στηρίξει το διεφθαρμένο καθεστώς της ‘Αγκυρας με κάθε τρόπο και κάθε κόστος, επινόησε ένα Ρωμαϊκής εμπνεύσεως τέχνασμα, που θα έκανε τον μεγάλο Κικέρωνα να κοκκινίσει από ντροπή: Ενσωμάτωσε τις βαριές κυρώσεις κατά της Τουρκίας (που προβλέπει ο νόμος ενάντια σε συγκεκριμένες εταιρίες οπλικών συστημάτων υψηλής τεχνολογίας όπως αυτή που παράγει τους S-400) μέσα στο νομοσχέδιο για τον αμυντικό προϋπολογισμό της υπερδύναμης. Όπως ήταν αναμενόμενο, το νομοσχέδιο έτυχε ευρύτατης αποδοχής και ψηφίστηκε πανηγυρικά. Όπως επίσης ήταν αναμενόμενο, ο πρόεδρος Trump έβαλε βέτο, αρνούμενος να θέσει σε ισχύ τη μαθηματική εξόντωση ενός προστατευόμενου δικτάτορα (και χρηματοδότη).
Αντίθετα προς όλες τις προβλέψεις (με εξαίρεση τον δημοσιογράφο κ. Ιγνατίου, ο οποίος σε ανύποπτο χρόνο είχε εκτιμήσει την κατάπτωση του προεδρικού βέτο), και παρά το γεγονός ότι οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν την πλειοψηφία, παρά το ότι απαιτείται ενισχυμένη πλειοψηφία για την παράκαμψη του βέτο, ο κ. Menendez πέτυχε μια νίκη που θα μείνει στην ιστορία. Η ανατροπή προεδρικού βέτο και μάλιστα από το κόμμα του προέδρου, συνιστά κανονικό πραξικόπημα, δεδομένων των συνηθειών της αμερικανικής δημοκρατίας. Έτσι τώρα οι δύο πύργοι της κολάσεως μοιάζουν με έναν σωρό ερειπίων:
Ο απερχόμενος πρόεδρος Trump γνώρισε μια εξευτελιστική ήττα και ένα μεγαλοπρεπές άδειασμα από το ίδιο του το κόμμα, πράγμα που τον αφήνει οριστικά έξω από την επόμενη διεκδίκηση του χρίσματος. Φεύγει με τη βούλα του αποτυχημένου και ίσως θα πρέπει να αρχίσει να ανησυχεί για τους ανακριτές που θα αρχίσουν να χτυπούν το κουδούνι του Trump Tower, όταν δυσώδεις υποθέσεις με ανατολίτικο άρωμα αρχίσουν να βλέπουν το φως της δημοσιότητας που οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες με κόπο έκρυβαν στο σκοτάδι (θα επανέλθουμε σύντομα). Ο κ. Erdogan από την πλευρά του μοιάζει περισσότερο αδύναμος από ποτέ, χωρίς υπερατλαντική προστασία, με το κεφάλι του μέσα στη γκιλοτίνα των κυρώσεων Menendez.
Αι ειδοί του Μαρτίου (η αποφράδα μέρα)
Ενώ λοιπόν ο κ. Erdogan έδειχνε να βγαίνει ισχυρότερος μέσα από σωρεία σοβαρών κρίσεων και ενώ περίμενε καρτερικά να παραλάβει την εξουσία η κ. Harris (μην ποντάρετε και πολλά στον διακοσμητικό sleepy Joe, βγήκε μπροστά για να παρακαμφθούν οι προκριματικές εκλογές, πλανητάρχης θα είναι η Καμάλα και μόνον αυτή, τουλάχιστον έτσι λένε κάποια πουλάκια στις ΗΠΑ), πιστεύοντας ότι θα βρει κάποιο πεδίο συνεννόησης και ότι τουλάχιστον θα εξασφαλίσει έστω μια ψυχρή ουδετερότητα με κάποια ανταλλάγματα, ήρθε η αναπάντεχη πρόωρη τιμωρία, κυριολεκτικά από το πουθενά.
Η ιστορία έχει μεγάλη ουρά, καθώς πυροδοτεί αλυσιδωτές αντιδράσεις που έχουν να κάνουν με τη σταθερότητα της τουρκικής οικονομίας (που ταυτόχρονα πλήττεται βάναυσα από την πανδημία, την έλλειψη συναλλαγματικών αποθεμάτων και το απαγορευτικό κόστος δανεισμού), αλλά και με τις λυκοσυμμαχίες με Γερμανούς και Ισπανούς. Και αυτό γιατί μπορεί οι Ισπανοί να έχουν το μυαλό τους μόνο στα υπερπολίτιμα συμβόλαια και να μην ενδιαφέρονται για ηθικές δεσμεύσεις, αλληλεγγύη και άλλα τέτοια τετριμμένα, οι Γερμανοί όμως, ως ηγήτορες της Ένωσης, και καθώς πρωταρχική εξωτερική τους πολιτική είναι η στρατηγική ταύτιση με τις ΗΠΑ (αλλιώς ασφάλεια γιοκ), έρχονται σε πραγματικά δύσκολη θέση και μπροστά σε καινούρια διλήμματα:
Οι κυρώσεις του Μαρτίου ξαναμπαίνουν για τα καλά στο μενού, γιατί τώρα δεν είναι μόνο το Γαλλικό αίτημα που περιμένει ικανοποίηση, ούτε μόνο οι Ελληνικές και Κυπριακές γκρίνιες. Πρωτίστως θα πρέπει η Γερμανία να προσαρμοστεί στην νέα πολιτική των ΗΠΑ (το είχε άλλωστε δηλώσει και η καγκελάριος Merkel σε μια αποστροφή, προσπαθώντας να δικαιολογήσει την αναβλητικότητά της).
Tom Ripley της Μεσογείου
Η Τουρκία μοιάζει σήμερα με τη θρυλική λογοτεχνική μορφή του ταλαντούχου κ. Ripley: Από τη μία πλευρά προσπαθούν να παρουσιαστούν στη διεθνή κοινότητα ως ένα καθώς πρέπει έθνος (έστω με κάποιες ιδιαιτερότητες) πιστοί στους διεθνείς οργανισμούς και στις συμμαχίες τους με τη δύση και από την άλλη διενεργούν πολλαπλές δολοφονίες (Κύπρος, Ιράκ, Συρία, Λιβύη, Αρτσάχ) προσπαθώντας με κάθε τρόπο να κρύψουν το πραγματικό τους πρόσωπο σε μια απέλπιδα προσπάθεια. Οι αναμενόμενες βαριές κυρώσεις, που η νέα διακυβέρνηση στην Ουάσιγκτον θα είναι υποχρεωμένη να ανακοινώσει κατ’ εφαρμογή του νέου νομοσχεδίου, προφανώς θα επιβληθούν επίσημα περί το τέλος του Ιανουαρίου. Τότε ο αγαπητός κ. Ripley θα βρεθεί ενώπιον εμβληματικών διλημμάτων, θα έρθει η στιγμή που θα πρέπει να δείξει το πραγματικό του πρόσωπο και είτε να παραδοθεί στις αρχές, είτε να χαθεί στον διεθνή υπόκοσμο, παρέα με το Ιράν, τη Βόρειο Κορέα και τους άλλους παρίες.
Στις ειδούς του Μαρτίου, ο κ. Erdogan θα πρέπει να πιει το πικρό ποτήρι της επιστροφής των S-400 στη Ρωσία και της εγκατάλειψης των σχεδίων αποκατάστασης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ή, θα πρέπει να μάθει να ζει με ότι παράγει η χώρα του, να κτίσει σοβαρές σχέσεις με τη Ρωσία, την Κίνα και το Ιράκ και να αφήσει τις τύχες της εθνικής του ασφάλειας στα παρωχημένα σχέδια μιας εγχώριας βιομηχανίας που θα ζητιανεύει κινητήρες, ηλεκτρονικά και σπάνια μεταλλεύματα στα αποθέματα τριτοκοσμικών χωρών.