Ο Αλέξης, ο Σοφοκλής, ο Κρέων και η Αντιγόνη

Ο Αλέξης Τσίπρας μιλάει για τον Σοφοκλή και την Αντιγόνη στο Ευρωκοινοβούλιο. (Φωτό: ΑΠΕ)

Του Νίκου Λακόπουλου

ΝΙΚΟΣ ΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ   Δεν έχω σκοπό να αποδυναμώσω τη εθνική προσπάθεια, αλλά εθνικό είναι ό,τι είναι αληθινό. Μόνο την αλήθεια θέλω. Αυτό για το δίκιο των ανθρώπων που είναι πάνω από το νόμο- λίγο ασυνάρτητο μου φαίνεται. Το είπε ο Αλέξης Τσίπρας στο ευρωκοινοβούλιο, όπου πιθανόν να υπάρχουν και φιλέλληνες που να ξέρουν -δυστυχώς- καλύτερα αρχαία ελληνικά.

 «Είναι στιγμές που  πάνω από τους νόμους είναι το δίκιο των ανθρώπων», όπως είπε ο Σοφοκλής στο αριστούργημά του. Αυτό είπε. Νάλειπε τη μέρα του μαθήματος σε κατάληψη; Να ξέχασε το σύνθημα της ΚΝΕ –στην οποία ανήκε όταν ήταν μαθητής- «Πρώτοι στα μαθήματα, πρώτα στον Αγώνα». Να πουλούσε «Οδηγητή» στην Ομόνοια;

Ό,τι κι αν συμβαίνει είναι η ημιμάθεια είναι χειροτέρα της αμαθείας. Η αμάθεια προκαλεί θράσος, ενώ ο συνετός υπολογισμός τον δiσταγμό. Το έχει πει ο …συνάδελφος του, -αλλά όχι τόσο φιλόδοξος, ούτε αδίστακτος word’s serial- killer, ο Περικλής.

Απαιδευτοι αρχηγοί

Κάποιος έχει πει πως η αμάθεια είναι σαν το ντέφι. Χάρη στη κενότητα κάνει πολύ θόρυβο. Κι ο Ντοστογιέφσκι πως είναι χειρότερη από την πανούκλα και την πείνα.  Η δεκαετία που ανδρώθηκε ο μαθητής Αλέξης Τσίπρας ήταν η εποχή που το να είσαι αγενής, χυδαίος και αμόρφωτος ήταν της μόδας. Ήταν στυλ. Η δυστυχία της ελληνικής αριστεράς είναι ότι έμαθε τον Πλάτωνα από κακές μεταφράσεις έργων του Λένιν.

Αλλά ούτε αυτά έχει διαβάσει. Αν οι ηγέτες της Αριστεράς και ο Αλέξης –που μάλλον μπερδεύει τον Χέγκελ με τον Ένγκελς- είχαν διαβάσει μισό κεφάλαιο από κάποιο έργο του Καρλ Μαρξ η πορεία αυτής της χώρας –με τα ιστορικά λάθη πάντα της Αριστεράς- θα ήταν καλύτερη. Θάχαμε αποφύγει τον Εμφύλιο και τη Χούντα. Όπως τα απέφυγε η γειτονική Ιταλία, όπου για να είσαι ηγέτης της Αριστεράς, έπρεπε να έχεις παιδεία, να είσαι διανοούμενος.

Θάχαμε μια Αριστερά δυνατή, από την εποχή του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Με ρεαλισμό και όραμα κι όχι κλεμμένα συνθήματα, δανεικά οράματα, μαγκιές αγράμματων “αρχηγών» που πολύ συχνά απέκλειαν από το Κόμμα ή ε ξ ό ν τ ω ν α ν  ανθρώπους που είχαν κάνει το λάθος να έχουν αυτό που απαιτεί το να έχει ένας κομμουνιστής: ευγένεια και παιδεία.

Ο Νίκος Ζαχαριάδης ο Αρχηγός (!) του ΚΚΕ, που ευθύνεται για την εξόντωση στελεχών του κόμματος- όπως ο Βελουχιώτης, ο Μπελογιάννης, ο Πλουμπίδης κ.α.- είχε διαβάσει, όπως έλεγε το «Κεφάλαιο» του Καρλ Μαρξ σε ένα βράδυ κάτω από μια γέφυρα! Τόσο πολύ τάπαιρνε τα γράμματα!

Ήταν  η Αντιγόνη ..αριστερή;

Ο Αλέξης ο νέος ηγέτης της Αριστεράς ίσως από εικονογραφημένες εκδόσεις για αρχάριους. Ή ούτε καν κι από αυτές.«Πάνω απ΄ το νόμο είναι το δίκιο». Δε μου φαίνεται και πολύ σωστό ως νόημα. Το δίκαιο είναι πάνω από το νόμο; Πιθανόν να το άκουσε σε καμιά διαδήλωση της ΚΝΕ και να το μπέρδεψε με τον “Νόμος είναι το δίκιο του εργάτη”.

Η Αντιγόνη δεν ήταν κομμουνίστρια. Αντίθετα ήταν …δεξιά, θρησκόληπτη που βάζει την θρησκεία και την Παράδοση πάνω από τη νέα πολιτική κοινωνία- την πόλη- που υπερασπίζεται ο Κρέων. Αυτός είναι ο κομμουνιστής- ίσως και …σταλινικός- που υπερασπίζεται την πόλη έναντι του ατόμου. Το δίκιο των ανθρώπων από το δίκιο των Θεών και του Ουρανού.

Η Αντιγόνη θα ήταν σήμερα μια θεούσα ή.. ΔΑΠίτισσα, σαν τις παλιές, της εποχής που ο Καμμένος ήταν μέλος της ακροδεξιάς του κόμματος. Μια συντηρητική. Δεν είναι με το δίκιο των ανθρώπων και της πόλης. Είναι με τους Θεούς. Θάταν εκεί όταν η αριστερή κυβέρνηση υποδέχτηκε τα λείψανα της Αγίας Βαρβάρας και τα περιέφερε με τιμές …Αρχηγού Κράτους.

 “Ο Δίας όμως δε μου το απαγόρεψε, ούτε η Δικαιοσύνη του Κάτω Κόσμου όρισε τέτοιους νόμους για τους ανθρώπους. Κι ούτε πιστεύω ότι οι διαταγές ενός θνητού να είναι πιο πάνω από τους άγραφους και αλάθευτους αιώνιους νόμους του ουρανού”.

Η σύγκρουση είναι, λοιπόν, ανάμεσα στην παραδοσιακή θεοκρατούμενη κοινωνία και την προοδευτική αντίληψη του Κρέοντα που μιλάει στο όνομα μιας πολιτικής κοινωνίας.  Φυσικά αυτή είναι η μία άποψη. Η μαρξιστική άποψη. Ο διάλογος δεκτός. Όσο το “δίκαιο του λαού” και οι εκπρόσωποί τους δεν απαιτήσουν να σωπάσουν όσοι έχουν άλλη άποψη -γιατί βλάπτουν τα συμφέροντα του Λαού και του Έθνους.

Η σύγκρουση δεν είναι ανάμεσα στην καλή και ηρωϊκή Αντιγόνη και τον κακό τύρρανο. Δεν πρόκειται για έργο του Νίκου Φώσκολου. Ο Κρέων παίρνει αποφάσεις με «πολιτικό κόστος», γιατί πάνω από την θρησκεία και το νόμο των Θεών βάζει το νόμο της πόλης. Αυτός ο ίσως –Εχθρός του Λαού– είναι αυτός που πιστεύει ότι το χρήμα, είναι ο χειρότερος θεσμός μέσα στους ανθρώπους”. Άρα μάχεται  …για την τραπεζοκρατία και τους τοκογλύφους!  Και λέει: “Όποιος πιο πάνω απ’ την πατρίδα του βάζει τον φίλο, εγώ τον λέω τιποτένιο” – μια κριτική στις πελατειακές σχέσεις!

Εθνικιστικές φανφάρες

Το πρόβλημα δεν είναι πως ο Αλέξης έκανε ένα λάθος ή σαρδάμ, Είναι που πολλά τσιτάτα, πολύ Αρχαία Ελλάδα, πολύ πατριδοκαπηλεία, πολύ εθνική ανάταση κι Αριστερά καθόλου. Μαζί με τις πατριωτικές κορώνες –που σιχαινόταν η Αριστερά- ο Αλέξης Τσίπρας, όπως έχω γράψει στο άρθρο μου “Τι ακριβώς είναι η δημοκρατία”, εδώ στο Ανοιχτό Παράθυρο- φέρνει στο κέντρο και την Ακροδεξιά. Τις δυνάμεις της Αμάθειας, του Σκοταδισμού, της Αγένειας. Αλλά δεν μπορεί να είσαι κομμουνιστής αν είσαι αγενής.

Δεν κάνεις υπερήφανη την πατρίδα σου, όταν διδάσκεις εσύ ένας …Κνίτης Διαφωτισμό τους Ευρωπαίους. Γιατί καμιά φορά μπορεί να συμβεί αυτοί οι άξεστοι και βάρβαροι “εγκληματίες- τρομοκράτες, τοκογλύφοι- εκβιαστές” να έχουν ελληνική παιδεία που δεν προέρχεται από λενινιστικές μπροσούρες. Γιατί η οικονομική μας υπανάπτυξη μπορεί να οφείλεται και στην πολιτική υπάναπτυξη της νεοπαραδοσιακής Αριστεράς: το πιο συντηρητικό κόμμα της Ευρώπης είναι πιο «μπροστά»σε θέματα πολιτισμού από το πιο ανανεωτικό της ελληνικής Αριστεράς. Δεν είναι απαραίτητο η ελληνική “ευρωπαϊκή” Αριστερά να πηγαίνει στην Ευρώπη με τα ιδεολογικά της τσαρούχια, τον πτωχοπροδομισμό και την αντίληψη ότι ο κομμουνισμός συνδέεται με την αγένεια. Οι εκρήξεις εθνικού μεγαλείου κρύβουν ένα βαθύ αίσθημα κατωτερότητας.  Δε χρειαζόμαστε εθνικιστικές φανφάρες.

Όπως έχει πει ο Νηλ, ο δημιουργός του ελεύθερου σχολείου “Σάμμερχιλ”- “όποιος δεν ξέρει διδάσκει!”. Οι δημαγωγοί της Αρχαίας Ελλάδας είχαν κατά τον Αριστοφάνη “χοιρομόρφωση”- παιδεία γουρουνιού. Αν δεν ξέρουμε τι είναι ο Διαφωτισμός, κι αν δεν έχουμε καταλάβει τι εννοεί ο Σοφοκλής και λέμε άλλα αντ΄άλλων ας μη μιλάμε καθόλου. Η δημοκρατία δεν είναι επικοινωνιακό τέχνασμα, ούτε η Αριστερά φτηνά τσιτάτα που αρέσουν στον λαό και κορώνες για αμφιθέατρο. Ούτε τριτοκοσμικά μοντέλα όπως αυτό του σεβάσμιου Φιντέλ Κάστρο που έστειλε επιστολή και δεν γνωρίζει τη λέξη δημοκρατία. Που μιλάει για την Ελλάδα και νομίζει πως μας έσωσαν οι Ρώσοι και οι Κινέζοι. Που ζει σε άλλη εποχή.

Άσε την Ευρώπη να σωθεί μόνη της. Μην της διδάσκεις Διαφωτισμό, ούτε Αρχαία Ελληνικά. Φρόντισε, αν δεν μπορείς να σώσεις την Ελλάδα, τουλάχιστο να μην την καταστρέψεις. Κι όπως είπες- πάλι λάθος: “άκουσον μεν, πάταξον δε”.  Ούτε η αρχαιοπληξία, ούτε η Μεγάλη Ιδέα, τα κούφια λόγια, τα ψέμματα ωφέλησαν ποτέ την Ελλάδα. Ούτε όσοι- σαν τους δημαγωγούς στις κωμωδίες του Αριστοφάνη- κολάκευαν τον λαό και απευθύνονταν στο συναίσθημα κι όχι στην λογική του. Όπως έκαναν κι όσοι διαχειρίστηκαν την περηφάνεια ενός λαού, ως πολιτικό σύνθημα κι άσκησαν την πολιτική με όρους ηθικολογίας.

Η πατριδοκαπηλεία, η επίκληση στο πνεύμα των προγόνων, της Φυλής, του Έθνους δεν είναι αξίες της Αριστεράς. Το αποτέλεσμα είναι εμπάθεια, μισαλλοδοξία, πόλεμος. Βλέμμα εκδικητικό – που ζητά το “δίκιο” και μυαλό θολωμένο. Κι η Ιστορία αντί για το μέλλον, κοιτάει το “ένδοξο” παρελθόν. Και χάνει το δρόμο της. Και μιλάμε για πολύ πάταξον.