Του Raffaele Simone (*)
Παρόλο που μοιάζει με μεμονωμένο επεισόδιο, η «υπόθεση Μπεναλά», που μετατρέπεται όλο και περισσότερο σε «υπόθεση Μακρόν», δημιουργεί διάφορα ερωτήματα για το δημοκρατικό μοντέλο και για τον έλεγχο της εξουσίας. Τα βασικά γεγονότα είναι απλά: ένας νέος, μέχρι πρόσφατα άγνωστος, λειτουργεί ως «σύμβουλος ασφαλείας» του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας χωρίς να έχει ακολουθήσει ειδική εκπαίδευση. Και ακολουθεί τον αρχηγό του κράτους σε όλες του τις μετακινήσεις.
Σε αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες αυτές, λαμβάνει με απίστευτη ταχύτητα φεουδαρχικά προνόμια: γίνεται αντισυνταγματάρχης σε ηλικία μόλις 26 ετών, κατοικεί σε διαμέρισμα που πληρώνει η προεδρία, εισπράττει έναν σημαντικό μισθό, έχει αυτοκίνητο με σωφέρ και διαθέτει …διακριτικά της αστυνομίας (ενώ δεν είναι αστυνομικός). Όλα αυτά τα προνόμια τα αξιοποιεί για να επιδίδεται σε ένα ιδιότυπο χόμπι: να χτυπά τους διαδηλωτές της Πρωτομαγιάς.
Το πρόβλημα είναι ότι όλες αυτές οι αυθαιρεσίες δεν αποκαλύφθηκαν από τον πρόεδρο, τον οποίο αυτός ο άνδρας συνοδεύει παντού σε απόσταση ενός μέτρου. Η Monde τις αποκάλυψε, συγκεντρώνοντας συντριπτικά στοιχεία.
Η αντιπολίτευση εξεγείρεται. Ο Πρόεδρος, αντίθετα, περιμένει την 20ή Ιουλίου για να αποπέμψει τον νεαρό άνδρα και αρκείται αρχικά να πει ότι «οι ένοχοι θα τιμωρηθούν». Όταν τελικά αποφασίζει να μιλήσει, διαπράττει ένα μνημειώδες λάθος: εισάγει στη δημόσια συζήτηση το εκρηκτικό ζήτημα των σεξουαλικών προτιμήσεων του αρχηγού του κράτους, δίνοντας λαβή σε μια συζήτηση με απρόβλεπτα αποτελέσματα. Και σαν να μη φτάνει αυτό, προκαλεί την κοινή γνώμη λέγοντας «ας έρθουν να με ψάξουν!»
Οι δύο έρευνες που έχουν διαταχθεί θα ρίξουν φως στην υπόθεση και θα δείξουν ποιος είναι ένοχος για τι, έστω κι αν είναι δύσκολο να διαλευκανθούν υποθέσεις όπου εμπλέκεται η ελίτ της εξουσίας.
Από την υπόθεση αυτή όμως μπορούμε ήδη να βγάλουμε μερικά πολιτικά συμπεράσματα. Ας αναρωτηθούμε πρώτα απ΄όλα τι ακριβώς σημαίνουν οι υποσχέσεις για ανανέωση της πολιτικής. Αναλαμβάνοντας την εξουσία, ο Μακρόν υποσχέθηκε ούτε λίγο ούτε πολύ στους Γάλλους έναν «νέο κόσμο». Τι φρούδα που ήταν αυτή η υπόσχεση! Στην πολιτική δεν είναι φρόνιμο να υπόσχεσαι έναν «νέο κόσμο», όπως δεν είναι φρόνιμο να υπόσχεσαι ένα πραγματικό συμβόλαιο με τον λαό.
Ο Γάλλος Πρόεδρος δεν δίνει πραγματικά την εντύπωση ότι αγαπά τον λαό. Δείχνει περισσότερο να προτιμά να παραμένει κλεισμένος στον στενό κύκλο που σχηματίζουν οι συνεργάτες του, προκειμένου να μπορεί να κυβερνά όπως θέλει.
Μάθημα υπ’αριθμόν ένα: μην εμπιστεύεστε ποτέ τους Σαβοναρόλες και άλλους ριζοσπάστες στην πολιτική. Είτε ψεύδονται είτε αυταπατώνται.
Η δημοκρατία, που σύμφωνα με τον Νορμπέρτο Μπόμπιο πρέπει να είναι «η κυβέρνηση της δημόσιας εξουσίας σε δημόσια θέα», περιλαμβάνει ασφαλώς μια σκοτεινή διάσταση: είναι αδύνατον να αποκαλυφθεί δημοσίως τι συζήτησαν ο Τραμπ και ο Πούτιν στις συναντήσεις τους. Καμιά δημοκρατία δεν στερείται ενός βαθμού περιφρόνησης προς τους κυβερνώμενους είτε από την πλευρά των ίδιων των κυβερνητών είτε από τον στενό κύκλο εκείνων που τους περιβάλλουν.
Μάθημα υπ’αριθμόν δύο: μην εμπιστεύεστε τους θεωρητικούς της άμεσης δημοκρατίας, ιδίως σε μια εποχή αντιπολιτικής. Η δημοκρατία αυτή είναι μια χίμαιρα.
Από την άλλη πλευρά, η υπόθεση Μπεναλά έχει μια ενθαρρυντική πλευρά, καθώς δείχνει ότι υπάρχουν αντίβαρα στη δημοκρατία. Θεσμοί που εποπτεύουν την καλή λειτουργία των δημοκρατικών μηχανισμών, επισημαίνουν τα λάθη και τις υπερβολές και επεμβαίνουν για να τις καταγγείλουν ή να τις διορθώσουν.
Αυτή τη φορά, η παρέμβαση δεν προέρχεται από την πολιτική τάξη. Ο Πρόεδρος αποσιώπησε το ζήτημα και ο υπουργός Εσωτερικών δεν γνώριζε τίποτα, για να μη μιλήσουμε για τον αρχηγό της αστυνομίας.
Είναι αποδεκτά όλα αυτά; Φυσικά όχι. Και πολύ περισσότερο από έναν άνθρωπο που είχε υποσχεθεί έναν νέο κόσμο. Μάθημα υπ’αριθμόν τρία: μην πιστεύετε ποτέ ότι τα αντίβαρα στη δημοκρατία μπορεί να προέλθουν από τον πολιτικό κόσμο. Μόνο από τους πολίτες μπορεί να προέλθουν, και από τα όργανα που διαθέτουν, με πρώτα τα μέσα ενημέρωσης.
(*) Ο Ραφαέλε Σιμόνε είναι ιταλός συγγραφέας
(Πηγή: Le Monde)
