Του Σωκράτη Αργύρη
Ξημέρωσε κ’ ήρθε ο φακίρης με τα φίδια,/ή Μαχαράνα του Μαζόρ δε φάνηκε όμως!…
– Νίκος Καββαδίας, Cambay’s Water
Γενικά ο όρος φακίρης χρησιμοποιείται για τους περιοδεύοντες Ινδούς ταχυδακτυλουργούς και υποτιθέμενα, ανθρώπους-θεούς, ο οποίοι ταξιδεύουν από χωριό σε χωριό και εκτελούν θαύματα.
Τα μέλη του Ινδικού Συλλόγου Ρατιοναλιστών (ΙΣΡ) πηγαίνουν από χωριό σε χωριό παριστάνοντας τους φακίρηδες. Ο ΙΣΡ θεωρεί τους ανθρώπους-θεούς απατεώνες που χρησιμοποιούν δόλο, ταχυδακτυλουργία, εξαπάτηση και άλλα αθέμιτα μέσα για να πείσουν τους χωρικούς ότι κατέχουν θαυματουργικές ικανότητες. Ο στόχος του ΙΣΡ είναι να απομυθοποιήσουν τους φακίρηδες και να μειώσουν την προκατάληψη ανάμεσα στου συμπατριώτες τους.
Μάλιστα την άνοιξη του 2001 έπιασε το Νέο Δελχί μαζική υστερία σχετικά με τον άνθρωπο-πίθηκο. Μάρτυρες ανέφεραν στα ΜΜΕ ότι είχαν δει «έναν γιγάντιο πίθηκο που μπορούσε να πηδήξει 13 μέτρα στον αέρα και να περνάει μέσα από παράθυρα». Άλλοι ανέφεραν ότι είδαν έναν πίθηκο γύρω στο 1.5 μέτρο που μεταμορφώθηκε σε γάτα. Η μαζική υστερία οδήγησε σε ερημωμένους δρόμους και σε πανικό. Όλα ήταν μια φάρσα που παίχτηκε πάνω στις θρησκευτικές προκαταλήψεις των ανθρώπων. Ένας σχολιαστής το έθεσε ωμά:
«Αν δεν είμασταν ένα έθνος γαλουχημένο με Ινδουιστικά έπη για να λατρέψουμε τον Χάνουμαν, [Ο Χάνουμαν είναι μια Θεότητα του Ινδικού πάνθεου που εικονίζεται ως μια ανθρωπόμορφη μαϊμού] οι περισσότεροι άνθρωποι θα γελούσαν και μόνο στην ιδέα ενός πιθηκάνθρωπου και θα θεωρούσαν εξ αρχής τους λεγόμενους «αυτόπτες μάρτυρες» ψεύτες ή παράφρωνες μανιακούς, παρά να περιμένουν από την επιστημονική κοινότητα να απομυθοποιήσει αυτή τη φάρσα με τον δικό της ήρεμο τρόπο. Γιατί σε ό,τι αφορά την θρησκεία, η πρώτη «αρχή» που μαθαίνουν οι πιστοί από τους ιερείς είναι η τυφλή αποδοχή. Δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει το θρησκευτικό δόγμα στο οποίο πιστεύει και πρέπει αναγκαστικά να το δέχεται καθ’ ολοκληρίαν».
Ίσως αυτό είναι που υιοθετεί ο νέος πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου σε οικονομικό επίπεδο αφού τον Ιούλη του 2022 δήλωνε χαρακτηριστικά και μην θέλοντας να αφήσει κανένα περιθώριο αμφιβολίας αναφορικά με το τι πρεσβεύει στην εφημερίδα Daily Telegraph, την εφημερίδα η οποία θεωρείται ότι εκφράζει τον πιο σκληρό και συντηρητικό πυρήνα των Τόρις, που η ίδια η Θάτσερ έχει μείνει γνωστή για την φράση της:
«Νομίζω ότι περνάμε μία περίοδο όπου πάρα πολλοί άνθρωποι, αφέθηκαν να πιστέψουν, ότι αν έχουν κάποιο πρόβλημα, είναι υποχρέωση της κυβέρνησης να το αντιμετωπίσει… Οι άνθρωποι ρίχνουν τα προβλήματά τους στην κοινωνία. Και, ξέρετε, δεν υπάρχει αυτό που λέγεται κοινωνία. Υπάρχουν τα άτομα – άνδρες και γυναίκες – και υπάρχουν οι οικογένειες.
Καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει τίποτα παρά μόνον μέσω ανθρώπων και οι άνθρωποι πρέπει πρώτα να φροντίσουν τους εαυτούς τους».«Θα είμαι ο διάδοχος της Μάργκαρετ Θάτσερ. Οι αρχές μου είναι θατσερικές. Πιστεύω στη σκληρή δουλειά, την οικογένεια και την ατομική ακεραιότητα. Κατέρχομαι ως θατσεριστής και θα κυβερνήσω ως θατσεριστής».
Ας δούμε όμως την άποψη του Σουντέρ Κατουάλα, διευθυντή της δεξαμενής σκέψης British Future για την πολιτική της και τι συμβαίνει στο κόμμα της. «Άφησε ένα κόμμα σε εμφύλιο, ανίκανο να κυβερνήσει επί μία δεκαετία και πλέον, και σε σύγχυση». Φέρνει ως παράδειγμα την Ευρώπη. Η Θάτσερ απεχθανόταν το ευρώ αλλά ήταν υπέρμαχος της κοινής αγοράς. «Ήταν πραγματιστικά ευρωσκεπτικίστρια. Γνώριζε ως πού να πιέσει και πού να συμβιβαστεί. Ενώ σήμερα οι Συντηρητικοί είναι αδιάλλακτα ευρωσκεπτικιστές».
Η εποχή της Θάτσερ χαρακτηρίστηκε από άνευ προηγουμένου συγκέντρωση πλούτου: το 1976 το 50% των Βρετανών με το χαμηλότερο εισόδημα είχε στα χέρια του το 12% του πλούτου, ενώ το 2003 μόλις το 1%. Η ίδια η Θάτσερ άλλωστε δήλωνε ανοιχτά υπέρ της ανισότητας: «Ας αφήσουμε τα παιδιά μας να ψηλώσουν, μερικά περισσότερο από άλλα». Η πολιτική της μοιραία οδήγησε στον αχαλίνωτο καταναλωτισμό, στον αλόγιστο δανεισμό των νοικοκυριών και στον νεοπλουτισμό.
Η κυβέρνηση της, αντί να ενισχύει την ανάπτυξη δαπανώντας χρήματα για να αυξηθεί η ζήτηση, επικεντρώθηκε στην προσφορά: η ανάπτυξη θα επιτυγχανόταν διευκολύνοντας την παραγωγή μέσω της πλήρους χαλάρωσης της εργατικής νομοθεσίας προς όφελος των εργοδοτών και της μείωσης των φόρων. Το ποσοστό φορολογίας των πλουσίων μειώθηκε από 83% σε 40% και των φτωχών μόνο από 27% σε 25%, ενώ παράλληλα αυξήθηκαν οι έμμεσοι φόροι και ο ΦΠΑ εκτινάχθηκε από το 8% στα ύψη. Εκτοτε τα φορολογικά βάρη γέρνουν μονόπαντα προς τα μεσαία και χαμηλότερα εισοδήματα.
Το δικαίωμα των ενοίκων των εργατικών κατοικιών να αγοράσουν το διαμέρισμα στο οποίο διέμεναν ήταν από τις εμβληματικές πολιτικές της Θάτσερ, καθώς ενθάρρυνε τους Βρετανούς να απομακρυνθούν από το κράτος πρόνοιας. Το ποσοστό των ιδιοκτητών κατοικιών αυξήθηκε απότομα μετά την πώληση εκατομμυρίων εργατικών κατοικιών. Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 κανένα συνδικάτο δεν τολμούσε να ζητήσει από τα μέλη του, που βαρύνονταν με μεγάλα στεγαστικά δάνεια, να κάνουν παραπάνω από μία ή δύο ημέρες απεργία.
Σήμερα οι άστεγοι είναι πάρα πολλοί, ενώ 5 εκατομμύρια άτομα είναι εγγεγραμμένα στις λίστες αναμονής για εργατική κατοικία. Οι κατοικίες που πουλήθηκαν δεν αντικαταστάθηκαν ποτέ με καινούργιες, ενώ όσες απέμειναν, επειδή πλέον αντιμετωπίζονται ως έσχατη λύση για απόρους και όχι ως δικαίωμα της εργατικής τάξης στην κατοικία, έχουν αφεθεί στην εγκατάλειψη.
Στην πρώτη εκλογική της νίκη, το Μάη του 1979, στην οδό Ντάουνιγκ, έξω από την πρωθυπουργική κατοικία, η Θάτσερ απήγγειλε Φραγκίσκο της Ασσίζης:
«Όπου υπάρχει διχόνοια, ας φέρουμε αρμονία. Όπου υπάρχει πλάνη, αλήθεια. Όπου υπάρχει αμφιβολία, πίστη. Όπου υπάρχει απόγνωση, ελπίδα.»
Εννέα χρόνια μετά, η μάσκα του Θατσερισμού είχε πέσει. Τα εννέα αυτά χρόνια της πρωθυπουργίας της χαρακτηρίστηκαν από μια απροκάλυπτη επίθεση στο βιοτικό επίπεδο και τα δημοκρατικά δικαιώματα των εργαζομένων. Γιατί τα οικονομικά θαύματα του νεοφιλελευθερισμού, δεν είναι τίποτα άλλο από φτηνά ταχυδακτυλουργικά τρυκ των φακίρηδων.