Του Ηλία Κυριακάκη
8 Δεκεμβρίου 2015
Καλημέρα σε όλους. Μια θαυμάσια μέρα, έβγαλε ένα αεράκι το πρωί 2-3 μποφόρ αλλά γρήγορα ηρέμησε. Η θάλασσα λάδι. Λίγο κρύο πάντως, το κάνει.
Μια χθεσινή εκκρεμότητα: Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι το πρόβλημα της επικοινωνίας με τους πρόσφυγες. Άλλη γλώσσα, άλλες συνήθειες. Σαν να έχεις ένα μικρό παιδάκι που δεν μπορεί να σου πει τι έχει. Η αναισθησιολόγος που έχουμε μαζί μας και ενδιαφέρεται να κάνει (ας πούμε) καριέρα με τις ΜΚΟ, κάνει φροντιστήριο αραβικών. Έτσι λοιπόν μας έδωσε κάποιο κείμενο από ένα βιβλίο στο οποίο περιγράφεται η επίσκεψη ενός ασθενούς στον ιατρό με πόνο στην κοιλιά. Εκτός από τις φράσεις που μας έμαθε, μας μετέφρασε κάποιες εικόνες με λεζάντες στα αραβικά, που ίσως θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε. Φυσικά θα πρέπει και ο άλλος να ξέρει να διαβάζει αλλά είναι μια αξιόλογη προσπάθεια, από το τίποτα, που ίσως φανεί χρήσιμη.
Σηκωθήκαμε το πρωί και στις 8.30 πήγαμε στη καθημερινή συνάντηση της WAHA όπου μαζεύονται όλοι και αφού καταρτίσουν το πρόγραμμα της ημέρας τους, βγάζουν τις βάρδιες. Μας καλωσόρισαν αφού μας είχαν προσκαλέσει. Είναι πολύ οργανωμένοι. Έχουν νοικιάσει ένα ολόκληρο σύμπλεγμα από 7-8 διώροφες μεζονέτες για να μένουν. Έχουν οργανώσει τέσσερις βάσεις μεταξύ των οποίων και το ιατρείο που είμαστε και εμείς. Το πρωί θα είμαστε μόνο εμείς γιατί το δικό τους προσωπικό αρρώστησε με «κοιλιακά» από ένα μοσχαράκι κοκκινιστό που φάγανε. Ο υπεύθυνος φεύγει σε 2 ημέρες και είχε πολύ δουλειά να κάνει αναφορά για κάθε ευρώ που ξόδεψε! Ήταν αυτός που μου είχε αναφέρει ότι είχαν άδεια από το Υπουργείο Υγείας να χρησιμοποιούν τις δομές πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Ζήτησα λοιπόν να μου δείξουν την άδεια αυτή. Τελικά είναι μια άδεια από τον ΔΥΠΕΑΡΧΗ της 2ης ΔΥΠΕ να δραστηριοποιηθούν στην Ελλάδα με κινητές ιατρικές ομάδες. Πουθενά για πρωτοβάθμια, για ιατρεία κ.λπ. Αυτοί λοιπόν το παράφρασαν και εγκαταστάθηκαν στο αγροτικό ιατρείο Συκαμιάς, κρέμασαν τα πανό τους (κρέμασαν πολλά, όχι μόνο ένα) και στενοχωρήθηκαν σε μια φάση που ξεκρεμάστηκε ένα πανό από κάποιους. Η αλήθεια είναι ότι έδωσαν και υλικό για τον εξοπλισμό και βγάζουν βάρδιες καλύπτοντας το ιατρείο για 12 περίπου ώρες και κρατάνε και το τηλέφωνο επειγόντων. Κάποιοι έλληνες ιατροί με εμπειρία σε μονάδες αυξημένης φροντίδας βοήθησαν στην καλύτερη οργάνωση του ιατρείου αλλά δυστυχώς ακόμα δεν έχουν κατορθώσει να εξασφαλίσουν συνεχή παρουσία ελλήνων ιατρών. Οπότε η WAHA παραμένει. Εντύπωση πάντως προκαλεί το γεγονός ότι ούτε ο τοπικός ιατρικός σύλλογος δεν έχει κατορθώσει να στελεχώσει το ιατρείο με προσωπικό. Το μέτωπο Μολύβου-Συκαμιάς και η ακτή έξω από την Μυτιλήνη είναι τα δυο σημεία στα οποία βγαίνουν. Κάτι βρε παιδί μου να κάνουν. Αν δεν κοιτάξουν αυτοί τον τόπο τους ποιος θα τον κοιτάξει; Α! Ξέχασα θα το κάνουν οι ΜΚΟ και οι ανεξάρτητοι, αλληλέγγυοι, εθελοντές από όλα τα μέρη του κόσμου. Μήπως τελικά με τις ΜΚΟ βολεύονται όλοι; Όπως είπε και ένας από μας: Μήπως υπάρχει κάποια άτυπη συμφωνία ελάτε μπείτε κάντε ότι θέλετε υποκαταστήστε με ως κράτος, προσφέρετε αυτά που εγώ δεν μπορώ η δεν θέλω και εσείς πάρτε τις χρηματοδοτήσεις που θέλετε; Ακόμα δεν έχω κατορθώσει να ερμηνεύσω το γεγονός της παντελούς ελληνικής απουσίας και δεν θέλω να κάνω πρόχειρες κρίσεις. Αλλά παρακάτω θα διαβάσετε και άλλα ανάλογα, που οδηγούν στο συμπέρασμα αυτό.
Φύγαμε από εκεί μετά το τέλος της συνάντησης και πήγαμε στο Μόλυβο όπου μια φορά την εβδομάδα, κάθε Τρίτη, γίνεται η συνάντηση όλων των οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στο νησί με συντονιστή της συνάντησης κάποιον από την αρμοστεία του ΟΗΕ. Έλληνας, κρατικός εκπρόσωπος, δεν υπάρχει στην ομάδα συντονισμού.
Πριν φτάσουμε, ένα σκάφος με 25 πρόσφυγες με τα σωσίβια τους, έμπαινε στο λιμάνι. Όλα ήσυχα. Βγήκαν, πέταξαν τα σωσίβια στην προβλήτα και ακολούθησαν τη διαδικασία. Ούτε φασαρία ούτε τίποτα, οι ντόπιοι στις δουλειές τους, το κράτος πουθενά, οι ΜΚΟ στην υποδοχή. Όλοι τα έχουν συνηθίσει.
Η συνάντηση της αρμοστείας γίνεται στην αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου του δημαρχείου, αλλά χωρίς τον δήμαρχο. Κανένας έλληνας από κάποιο κρατικό φορέα. Τι λύπη!
Συστηθήκαμε λοιπόν όλοι και άρχισαν να λένε ποια είναι τα σχέδια τους για την ερχόμενη εβδομάδα, τι δύναμη προσωπικού έχουν, τι δυνατότητες έχουν, που μπορούν να βοηθήσουν κ.λπ. Ο συντονιστής της αρμοστείας προσπαθούσε να καταγράψει αυτά που άκουγε, να μαζέψει πληροφορίες και να προτείνει να μοιραστούν αυτές οι πληροφορίες σε όλους τους ενδιαφερόμενους, για να μην υπάρχουν επικαλύψεις. Δεν είχε καμία δυνατότητα να επιβάλλει κάτι. Στη συνάντηση μπορεί να παρίσταται όποιος θέλει, αν θέλει, χωρίς καμία υποχρέωση. Ο καθένας την ατζέντα του και κοιτούσε πως θα μπορούσε να συνεργαστεί με κάποιον σε κάτι που δεν είχε, ώστε να λειτουργήσουν συμπληρωματικά, ή να πάρει πληροφορίες, που θα ήταν χρήσιμες για την ΜΚΟ του.
Υπήρχαν και ο ελληνικός ερυθρός σταυρός, μια άλλη ελληνική εθελοντική οργάνωση της οποίας δεν συγκράτησα το όνομα, μια τοπική οργάνωση ναυαγοσωστών και εμείς, οι αδέσποτοι από την Κρήτη. Αυτά από ελληνικής πλευράς και έτερον ουδέν. Λες και μετείχαμε σε μια συνάντηση για μια επιχείρηση που θα μπορούσε να εξελίσσεται σε οποιοδήποτε σημείο του Πλανήτη.
Το περίεργο είναι ότι η Αρμοστεία επιδιώκει να συνεργαστεί με κρατικούς φορείς αλλά μάλλον μέχρι τώρα είτε δυσκολευόταν, είτε δεν τους είχαν υποχρεώσει οι «ανώτεροι από την Αθήνα» να έλθουν σε επαφή μαζί τους.
Μετά από κάποιες καταγγελίες, οι ΜΚΟ άρχισαν να καταγράφουν όλους τους ιατρούς τους και τις δυνατότητες τους, σε συνεργασία με τον ιατρικό σύλλογο. Την Πέμπτη θα γίνει μια συνάντηση υπό την προεδρία του ιατρικού συλλόγου στη Μυτιλήνη. Θα πάμε και θα δούμε τις ελληνικές πρωτοβουλίες. Κάλιο αργά παρά ποτέ.
Ακούσαμε με ενδιαφέρον ότι τα σκάφη των ΜΚΟ που σας ανέφερα ότι επιχειρούν από το λιμάνι του Μόλυβου, δεν έχουν άδεια από το Λιμενικό, ούτε καμία εξουσιοδότηση. Ακόμα προσπαθεί η αρμοστεία να βρει ένα τρόπο συνεργασίας με το Λιμενικό. Στη Μυτιλήνη το Λιμενικό γύρισε πίσω στο λιμάνι όλα τα φουσκωτά (rescue boats) των ΜΚΟ και τους είπε «δεν θα βγείτε μέχρι να σας καλέσω εγώ». Αν κάποιοι με φουσκωτό μαζέψουν ναυαγούς χωρίς να το ξέρει το Λιμενικό, μπορεί να θεωρηθούν διακινητές! Στα βόρεια, όπου τα πράγματα είναι δύσκολα και οι ροές μεταναστών μεγάλες, τα πορτοκαλί σκάφη της MSF/Greenpeace βγαίνουν έξω χωρίς άδεια αλλά με τη σιωπηλή ανοχή του λιμενικού! Η WAHA που έχει σκάφη δεν τα δήλωσε καν μέχρι να βγει κάποια άδεια. Το περίεργο είναι ότι η WAHA έχει άδεια από τον Δυπεάρχη της 2ης ΔΥΠΕ Πειραιά και Αιγαίου να επιχειρεί, όποτε είναι δυνατόν με rescue boats βοηθώντας στις ναυαγοσωστικές επιχειρήσεις. Αλλά το Λιμενικό δεν την αναγνωρίζει. Μύλος δηλαδή! Οι Έλληνες ναυαγοσώστες βγαίνουν και αυτοί άλλα επειδή είναι ντόπιοι γνωρίζονται με τους λιμενικούς και το πρόβλημα για αυτούς είναι λυμένο. The Greek way…
Το βόρειο παραλιακό μέτωπο έχει χωριστεί σε τέσσερις τομείς και για τον καθένα λειτουργεί ένας τηλεφωνικός αριθμός έκτακτης ανάγκης, της Αρμοστείας, για την κινητοποίηση των υπολοίπων ΜΚΟ. Κάτι είναι και αυτό. Παρόλο που δεν το λειτουργεί και δεν εμπλέκεται η Ελληνική Αρχή.
Υπάρχουν ΜΚΟ στο νησί, που θα μείνουν μέχρι το καλοκαίρι 2016! Έχουν τέντες, γεννήτριες, ντους, νερό, ακούσαμε κάτι για μια γεώτρηση κ.λπ. Το «πρόβλημα» που δημιουργήθηκε τις τελευταίες ημέρες είναι ότι οι βάρκες άρχισαν να βγαίνουν νότια της Μυτιλήνης, αντί του βορινού τμήματος του νησιού που έβγαιναν μέχρι τώρα. Έτσι οι ΜΚΟ προσπαθούν να οργανωθούν και στέλνουν ομάδες για νυχτερινές βάρδιες νότια κάθε βράδυ αλλά δεν μπορούν και να εγκαταλείψουν και τις βάσεις τους βόρεια. Έχουν κάνει συμφωνίες οικονομικές, έχουν νοικιάσει καταλύματα και είναι δύσκολη η μετεγκατάσταση. Εκτιμούν όμως ότι αυτή η κατάσταση είναι προσωρινή και μπορεί να αλλάξει από μέρα σε μέρα!
Οι ΜΚΟ, έχουν ένα σύνθετο τρόπο λειτουργίας και η διάσωση καθεαυτή αποτελεί μέρος μόνο ὀσων κάνουν. Για μας που ήρθαμε για μια εβδομάδα είναι σπαστικό, όμως για τις οργανώσεις η όλη φάση είναι χρήσιμη. Από ότι έχουμε καταλάβει ένα 20% της δραστηριότητας τους είναι το διασωστικό κομμάτι και το υπόλοιπο είναι η αναγκαστική παρουσία στο νησί και η δημοσιότητα που πετυχαίνουν για να πάρουν τις αναγκαίες χρηματοδοτήσεις από τη χώρα τους, τους δωρητές και τους χορηγούς τους. Οι εθελοντές τους εναλλάσσονται. Έρχονται και φεύγουν ανά μία, δύο ή τρεις εβδομάδες αλλά οι οργανώσεις δεν σκοπεύουν να αποσυρθούν.
Μια οργάνωση που λέγεται Lighthouse έχει αναλάβει να επιτηρεί μια δύσβατη περιοχή σε ένα φάρο σε ακρωτήρι στο βορειανατολικό άκρο της Μυτιλήνης. Οι ακτές απόκρημνες, χρειάζεσαι πάνω από δύο ώρες να ανέβεις στο δρόμο. Οι συνθήκες είναι άγριες και θα γίνουν περισσότερο όσο προχωράει ο χειμώνας. Έχουν λοιπόν ομάδες που πηγαίνουν και διανυκτερεύουν 24ωρο στο ύπαιθρο με σκηνές, παρά τις άσχημες συνθήκες! Είναι εκπαιδευμένοι για άγριες καιρικές συνθήκες είναι Σουηδοί, Νορβηγοί κ.λπ!
Αυτό που καταλάβαμε επίσης, και το παραδέχονται και οι ίδιες οι ΜΚΟ, είναι ότι υπάρχει υπερεπάρκεια προσωπικού, ιατρικού και παραϊατρικού αλλά τις τελευταίες εβδομάδες, όχι πρόσφυγες! Όπως λένε και οι ίδιοι η «refugee crisis» (προσφυγική κρίση) μετατράπηκε σε «volunteer crisis» (εθελοντική κρίση)! Τρομερό ε;
Η άποψη μας είναι ότι το ελληνικό κράτος χάνει μια θαυμάσια ευκαιρία να εκπαιδεύσει κόσμο ιατρικό και παραϊατρικό, πολιτικό και στρατιωτικό κ.λπ σε συνθήκες «πολέμου» και έκτακτων καταστάσεων! Αναρωτιέμαι τι θα γίνει αν πραγματικά χρειαστεί να δραστηριοποιηθούν οι μονάδες του στρατού ή δεν ξέρω εγώ ποιου μηχανισμού, για ένα σεισμό ή για μια φυσική καταστροφή, για παράδειγμα. Αφήστε το τι θα συμβεί αν προκύψει καμία πολεμική σύγκρουση!
Η ώρα είναι 14.00, μεσημέρι και δεν έχουμε δει τίποτα.
Στη Συκαμιά γίνεται περατζάδα από διάφορους που λιάζονται (και εμείς φυσικά!). Φουσκωτά μπαίνουν και βγαίνουν στο λιμάνι και περιμένουν όλοι. Κάτι σαν τους πυροσβέστες, όταν δεν έχει φωτιά… Ή σαν μια ήσυχη ανιαρή ημέρα εφημερίας στο νοσοκομείο…
Ένα φουσκωτό μιας οργάνωσης που λέγεται Seawatch, εξοπλισμένο με ραντάρ SIMRAD, χαμηλής ακτινοβολίας, μηχανή 260 άλογα ντίζελ έσω έξω και πλήρωμα 8 ατόμων, άραξε στο λιμανάκι. Πήραν το σκάφος (που είναι παλιό σκάφος της αστυνομίας της χώρας τους), ειδικά για αυτή την αποστολή. Επιχειρεί πρώτη φορά στη Μυτιλήνη. Έχουν αγοράσει και ένα μεγάλο ψαράδικο αλά Greenpeace και το φουσκωτό θα είναι η υπηρέτρια του ψαράδικου! Οργάνωση, όχι αστεία, δηλαδή. Που είσαι Κράτος να τους δεις.
Ο Ε. διαβάζει το βιβλίο του και εγώ γράφω το ημερολόγιο. Οι άλλοι πήγαν Μυτιλήνη και άλλαξαν το βαν με 2 μικρότερα αμάξια. Όμως είναι τόσο μικρά που μπορεί να μη χωράμε όλοι, ούτε φυσικά οι αποσκευές μας! Χα χα χα θάχει πλάκα… Στο γυρισμό θα περάσουν από την Μόρια και το Καρατεπέ, σημεία στα οποία βγαίνουν οι μετανάστες, να δούνε τι γίνεται.
Τσιμπήσαμε το μεσημέρι. Δεν πάτησε κουνούπι στο ιατρείο αλλά ούτε βγήκε κανείς στη βόρεια παραλία. Λόγω της ησυχίας πήγαμε για τσαγάκι σε ένα καφέ και κάποια στιγμή έρχεται η υπόλοιπη αποστολή μας. Στη Μυτιληνη, αναφέρουν και αυτοί, ησυχία, ούτε πρόσφυγες, ούτε τίποτα. Πήγαν σε ένα υπαίθριο «κάμπινγκ» με σκηνές, όπου πρόσφυγες ενήλικες και παιδιά, είχαν εγκατασταθεί περιμένοντας ποιος ξέρει τι. Δέχθηκαν και φωτογραφήθηκαν, χαμογελαστοί πάντως. Κάποιοι ψάχνανε μέσα σε χαρτοκιβώτια, άλλοι λιάζονταν.
Δυο από εμάς πήγαν μια βόλτα στο νότο και οι άλλοι δυο προσπάθησαν να πάνε στο Καρατεπέ και την Μόρια. Μας περιέγραψαν λοιπόν ότι στο Καρατεπέ είχε απόλυτη ησυχία, είδαν και μίλησαν με κάποιους από κάποια ΜΚΟ που τους ζήτησαν ταυτότητες γιατί δεν θέλουν φωτογράφους και δημοσιογράφους, ήθελαν να βεβαιωθούν πως είχαν να κάνουν με γιατρούς.
Στην Μόρια όμως, πρόβλημα. Και τι πρόβλημα. Αδιευκρίνιστο. Η πόρτα του Camp ανοικτή όμως ένας συρμάτινος φράκτης ψηλός, διπλός, το περίβαλλε ολόκληρο και δημιουργούσε ένα αίσθημα «φόβου και κινδύνου» χωρίς όμως να φαίνεται κάποιος κίνδυνος. Φαίνονταν σαν να ήταν η είσοδος μιας φυλακής. Ή μήπως ήταν; Τέλος πάντων δεν μπήκαν.
Γυρίσαμε όλοι στον Μόλυβο να φάμε (την ψιλοπατήσαμε στο φαΐ, άσχημο και ακριβό) και γυρίσαμε στο ξενοδοχείο. Είδαμε λίγο ποδόσφαιρο αλλά όλοι ήταν κουρασμένοι και αποσυρθήκαμε στα δωμάτια μας. Μια άδεια ημέρα…
Συνεχίζεται…
