Του Νίκου Χριστοδουλάκη
Τα πανεπιστήμια που πρέπει να υπηρετούν τη γνώση των πραγματικών φοιτητών και όχι να χρησιμοποιούνται για την άλωση της ψήφου και μια ρηξικέλευθη πρόταση για… αδελφοποίηση του Πύργου με το Σάλτσμπουργκ.
1. Η σύγκρουση του κενού
Την περασμένη εβδομάδα έγινε ένας κακός χαμός στα αθηναϊκά μέσα ενημέρωσης για ένα θέμα το οποίο δεν είχε υπόσταση πραγματική, κάτι περισσότερο από μια φαντασίωση. Σαν μια εαρινή καζούρα, τώρα που βγαίνουμε ζαλισμένοι από την πανδημία. Γέλια δεν επιτρεπόταν, χιούμορ όμως και σπαραγμό είχε αρκετό.
Τι είχε συμβεί ακριβώς; Λίγες εβδομάδες πριν τις ευρωεκλογές του 2019, τα επιτελεία του υπουργείου Παιδείας έκαναν αεροβάπτιση στα τμήματα των ΤΕΙ για να γίνουν πανεπιστημιακά και έσπερναν μερικά καινούργια, μπας και φυτρώσουν αργότερα όπως τα δόντια του δράκου στην Αργοναυτική Eκστρατεία. Στην Ηλεία αεροβάπτισαν δύο ΤΕΙ και πρόσθεσαν ένα νέο Τμήμα Μουσειολογίας φτιάχνοντας φουλ του άσσου. Όπως το συνόψισε η τοπική βουλεύτρια (17/4/2019) « … η Ηλεία πλέον από 2 ΤΕΙ θα έχει 3 Πανεπιστήμια». Κάτι σαν την πανεπιστημιακή έκρηξη της Μασαχουσέτης που εκεί μεν χρειάστηκε τρεις αιώνες, αλλά εδώ έφτανε μόνο ένας καλοκαιρινός μήνας μέχρι να συμπληρωθεί το μηχανογραφικό. Μετά τις εκλογές κανένα τμήμα φυσικά δεν στήθηκε, αλλά ακόμα και να ξεκίναγε θα το έκλεινε η πανδημία.
Όμως οι ψηφοφόροι δεν καταφρονούνται γιατί μετά σε καταφρονούν και αυτοί. ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ είχαν αθροίσει στην Ηλεία – εννοείται με πολύ διαφορετικά συνθήματα – το 50% των ψήφων, αισθητά παραπάνω από το 39% που απέσπασαν και τα δύο σε όλη την επικράτεια. Όταν λοιπόν τα μη-ιδρυθέντα τμήματα κηρύχθηκαν ανύπαρκτα, άρχισε το πανηγύρι. Το μεν ΚΙΝΑΛ εξεμάνη επειδή «θα κλείσει το ΑΕΙ Μουσειολογίας στον Πύργο» που όμως δεν είχε ποτέ λειτουργήσει έστω και υποτυπωδώς. Ο τοπικός κυβερνητικός βουλευτής σπάραζε γοερά. Αμέσως μετά ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει ρελάνς, δηλώνει ότι θα τα επανιδρύσει και βάζει φωτιά στα τόπια της τριτοβάθμιας αγωνίας που δονεί τις ελληνικές πόλεις και κωμοπόλεις εδώ και δεκαετίες.
Ανοίγει παρένθεση: Σε αυτό το απίθανο φαινόμενο έχουν διαχρονικά συμπράξει όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα, με πρωταθλητή το ιστορικό ΠΑΣΟΚ, πιο αργή αλλά εξίσου πελατειακή την ΝΔ, και την Αριστερά συνέχεια με πρωτοβουλίες για όλο και κάτι καινούργιο και ας ήταν «μια σταλιά, δύο επί τρία». Εξαιρέσεις ποιότητας υπήρξαν αρκετές και ήταν λαμπρές, χωρίς όμως να ανασχέσουν την παρακμή στα υπόλοιπα. Τα περιφερειακά ΑΕΙ θα έπρεπε να είναι λιγότερα, θα είχαν πάει πολύ καλύτερα και θα προσέλκυαν εύκολα καθηγητές και φοιτητές από τα κεντρικά μεγάλα και αρτηριοσκληρωτικά ιδρύματα. Ακόμα πιο προβληματικά ήταν πολλά τμήματα σε ΤΕΙ, επειδή γινόταν με πιο συνοπτικές και κυρίως τοπικές διαδικασίες. Μερικά στάθηκαν κάπως, αλλά αρκετά επίσης κατέληξαν άγονα ενοικιοστάσια σε μια θάλασσα αμάθειας, χαβαλέ και διάλυσης. Σταδιακά η υποβάθμιση και η μαζική κοπάνα απλώθηκε και στα παλιά ΑΕΙ, πάλι φυσικά με πολλές θετικές εξαιρέσεις αλλά συχνά και με θρασύτητα από τους αιώνιους φοιτητές που μπλοκάρουν όλο το σύστημα.
Το αποτέλεσμα είναι σήμερα η Ελλάδα να έχει ένα εντυπωσιακό αριθμό φοιτητών και πτυχιούχων αλλά να μην γνωρίζει ούτε πότε θα αποφοιτήσουν ούτε αν τα πτυχία τους έχουν κάποια ουσιαστική αξία στην αγορά. Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω, αλλά μάλλον δεν υπάρχει. Κλείνει η παρένθεση.
2. Και όμως έχουν δίκιο!
Αμέσως μετά τις δηλώσεις των επικεφαλής των δύο αντιπολιτευτικών κομμάτων πυροδοτήθηκε μια απαξιωτική απόρριψη από διάφορα κυβερνητικά στελέχη και πρόθυμους ειδήμονες της αθηναϊκής πρωτεύουσας. Σε γενικές γραμμές, η κριτική τους θα φαινόταν σωστή αν μιλούσαν από άλλες θέσεις και διατύπωναν θεμελιώδεις αρχές που πρέπει να διέπουν την οργάνωση, την λειτουργία και κυρίως την αποτελεσματικότητα των ΑΕΙ.
Αλλά κάτι τέτοιο δεν συνέβη. Μίλησαν για έλλειψη οργάνωσης, αλλά τα ίδια φαινόμενα τυχαίνει να συμβαίνουν και στα δικά τους ΑΕΙ και Τμήματα. Επικαλούνται (ορθώς) την ανάγκη μεγάλων φοιτητικών πληθυσμών, αλλά μια χαρά είχαν διοριστεί και αυτοί σε θέσεις διαχείρισης μικρο-τμημάτων και φωτογραφικών τακτοποιήσεων. Οι κωμοπόλεις είναι μικρές και δεν κρατούν πολλά μυστικά. Σε κάθε περίπτωση πάντως και οι δύο αρχηγοί μπορούν να απαντήσουν οι ίδιοι στους επικριτές τους και να υπερασπιστούν τις θέσεις τους χωρίς αυτόκλητους συνηγόρους. Άλλωστε δεν είναι εκεί το ζήτημα.
Με αφορμή όμως τις δηλώσεις τους, αυτό που θέλω να πω είναι ότι αν εξετάσει κανείς το θέμα μόνο σε τοπική κλίμακα και όχι με εμβέλεια εθνικής επικράτειας έχουν κατά βάση δίκιο. Και μάλιστα ακλόνητο, άσχετα αν κάνοντας γενικές αναφορές στο κλείσιμο πολλών άλλων τμημάτων φανέρωσαν απλώς και μόνο εκλογική αγωνία. Διότι, τι πιο ταιριαστό υπάρχει στην Ελλάδα από το να γίνει Τμήμα Αθλητισμού κοντά στην Αρχαία Ολυμπία; Πού θα γίνει δηλαδή, στο καυσαέριο της Δάφνης στο κέντρο της Αθήνας; Τι πιο χρήσιμο μπορεί να σκεφτεί κανείς από το να κάνει ένα Τμήμα Γεωπονικής τεχνολογίας στην Αμαλιάδα, στην πιο εύφορη πεδιάδα της Νότιας Ευρώπης που χαλίκι φυτεύεις και μαζεύεις τροπικούς καρπούς;
Με το Τμήμα Μουσειολογίας στον Πύργο το επιχείρημα είναι πιο ζόρικο αλλά θα το παλέψω, αναρωτώμενος αν μπορεί να έχει σχολές μουσικής και μουσείων, να δέχεται πλήθη από επισκέπτες και να δημιουργεί σημαντικό πολιτιστικό απόθεμα και υπεραξία πνευματικής δημιουργίας. Και για να κάνω ακόμα πιο προκλητικό το ερώτημα θα συγκρίνω ιστορικά τον Πύργο Ηλείας με τον Πύργο του Άλατος, το γνωστό Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας. Ναι, μέχρις εδώ σωστά διαβάζετε. Τώρα ξεκινούν οι περίεργες και ίσως άγνωστες συμπτώσεις.
3. Πότε πετυχαίνουν οι πόλεις;
Ας ξεκινήσουμε με λίγη Ιστορία, συγκρίνοντας τις δύο πόλεις αρχαιόθεν. Στην Ηλεία γινόταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, ήταν το δικαστήριο της Ήλιδας και τα πρυτανεία, την κοσμούσαν τα υπέρλαμπρα αγάλματα των θεών, γέμιζε με φιλοσόφους, διεθνείς βεντέτες και ισχυρούς. Το Σάλτσμπουργκ ήταν μια Ρωμαϊκή διασταύρωση στις υπώρειες των Άλπεων, που άρχισε να πλουτίζει όταν ανακάλυψε τα κοιτάσματα ορυκτού άλατος για το πάστωμα των κρεάτων. Με τα κέρδη έχτισε το ομώνυμο κάστρο τον 11ο αιώνα, εξελίχθηκε σε εμπορικό κέντρο αλλά και σε μπουλντόγκ της παπικής εξουσίας εναντίον κάθε εκκλησιαστικής και κοινωνικής μεταρρύθμισης.
Στην Ηλεία ο πλούτος ήταν πάνω στην γη και τα αμπέλια. Με το φράγκικο πριγκιπάτο, ο Γοδεφρείγος μάζεψε και αυτός φόρους για τον Πάπα και τον 12ο αιώνα έχτισε το Χλεμούτσι, όπως προφέρανε οι ντόπιοι το κάστρο των εξευγενισμένων Κλερμόν. Σταδιακά η πορεία των δύο περιοχών πήρε άλλους δρόμους, άνισους, ασυνήθιστους και απρόβλεπτους: Το Σάλτσμπουργκ γοητεύτηκε με την ισχύ των Γότθων και καταδίωκε τις νέες ιδέες για να διαφυλάξει τα πλούτη του, στην Ηλεία συνέρρεαν κυνηγημένοι για να διώξουν τους κατακτητές που της τα λεηλατούσαν.
ΑΠΟ ΤΟ NEWS 247
