Του Σωκράτη Αργύρη
Τον περασμένο Φεβρουάριο ξαφνικά ο Ερντογάν έκανε δηλώσεις για αλλαγή του Συντάγματος της χώρας του.
Σκοπός του -όπως λέγεται – είναι ένας κήπος με τριαντάφυλλα δίχως αγκάθια, όπου η αντιπολίτευση δεν θα μπορεί να έχει επιρροή. Να γραφτεί δηλαδή εξ αρχής το Σύνταγμα του 1982, το οποίο υιοθετήθηκε μετά το πραξικόπημα του 1980 του στρατηγού Εβρέν, που είχε βρει υποστηρικτές και στην Ελλάδα, στα γνωστά πλαίσια του Ψυχρού Πολέμου. Και θα προσπαθήσει να πείσει την κοινή γνώμη με το επιχείρημα “πρέπει να γλυτώσουμε από την ντροπή”, δηλαδή ότι το νέο Σύνταγμα έχει συνταχθεί από δημοκράτες και όχι από πραξικοπηματίες.
Οι μεταρρυθμίσεις πρόκειται να περιλαμβάνουν μια νέα οικονομική πολιτική, καθώς και αλλαγές στον τομέα της δικαιοσύνης, δίνοντας έμφαση στα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Τουρκία κατέλαβε την 109η θέση -από τις συνολικά 126- στον Παγκόσμιο Χάρτη Δικαίου το 2019.
Και επειδή πλησιάζει η επέτειος για τον ένα Αιώνα Τουρκικής Δημοκρατίας ίσως διαγράψει την έκφραση «αφοσίωση στον Ατατούρκ» καθ’ ότι οι έξι βασικές αρχές της κεμαλικής ιδεολογίας είναι: ο ρεπουπλικανισμός, που σημαίνει αβασίλευτη Δημοκρατία, ο εθνικισμός υποδηλώνει τη δημιουργία εθνικής ταυτότητας, η κοσμικότητα (secularism), σημαίνει τον περιορισμό της θρησκείας από το κράτος και την κοινωνία, ο λαϊκισμός σημαίνει την ενίσχυση της λαϊκής κυριαρχίας, ο κρατισμός υποδηλώνει τον έλεγχο της οικονομίας από το κράτος και τέλος η επαναστατικότητα υπονοεί συνεχή αλλαγή και πρόοδο προς την κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού.
‘Η την αναφορά «η γλώσσα του κράτους είναι η τουρκική» μπορεί να το αλλάξει σε «η επίσημη γλώσσα του κράτους είναι η τουρκική» ώστε με αυτόν τον τρόπο θα ανοίξει ο δρόμος για την εκπαίδευση στην κουρδική και που θα παρουσιαστεί στην Ευρώπη ως βήμα εκδημοκρατισμού και να επιτρέψει να λειτουργήσουν τα θρησκευτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, τύπου μεντρεσέ, ώστε μαζί με αυτά να ανοίξει ίσως ξανά την Θεολογική Σχολή της Χάλκης.
Αυτό όμως το Σύνταγμα θα πρέπει να το γράψει ο Τούρκος πρόεδρος μαζί με τον εταίρο τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί, χωρίς όμως να είναι αρκετή αυτή η κοινοβουλευτική πλειοψηφία, καθ’ ότι για την πρόταση αλλαγής του συντάγματος απαιτούνται οι υπογραφές 200 βουλευτών. Το AKP διαθέτει 289 βουλευτές, οπότε σε αυτό το ζήτημα δεν υπάρχει πρόβλημα. Ωστόσο, όταν έρθει η ώρα της ψηφοφορίας, απαιτούνται 360 κοινοβουλευτικές ψήφοι (τα 3/5) για την αλλαγή του Συντάγματος μέσω δημοψηφίσματος και 400 (τα 2/3) για να αλλαχθεί με κοινοβουλευτική ψηφοφορία.
Το κόμμα Εθνικιστικής Δράσης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί (MHP) έχει 48 βουλευτές. Άρα συνολικά η κυβερνητική συμμαχία έχει 337 έδρες και 338 εάν συμπεριληφθεί και ένας βουλευτής του εθνικιστικού κόμματος BBP. Με άλλα λόγια, προκειμένου να περάσει η συνταγματική τροποποίηση με δημοψήφισμα ο Ερντογάν χρειάζεται 62 ακόμη βουλευτές και με κοινοβουλευτική ψηφοφορία χρειάζεται 22.
Ο πολιτικός αναλυτής Μουράτ Γετκίν έχει γράψει μήπως ο Ερντογάν δίνει ένα μήνυμα στον Μπαχτσελί «μην αντιτίθεσαι σε όλα» και παράλληλα κλείνει το μάτι στην αντιπολίτευση, για παράδειγμα στη Μεράλ Ακσενέρ που έχει 37 βουλευτές. Ένα από τα σενάρια που –ίσως- σκέφτεται ο Ερντογάν, σύμφωνα με τον Μουράτ Γετκίν, είναι να επιστρέψει ορισμένες από τις εξουσίες του στο κοινοβούλιο και το δικαστικό σώμα, προκειμένου να ενταχθεί και πάλι στη διεθνή πολιτική και οικονομική τάξη. Σε αυτήν την περίπτωση, το ιδανικό σενάριο θα ήταν να συνεργαστεί το κυβερνών AKP με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης (CHP), όπως και την περίοδο 2003-2004, που διαθέτει 135 βουλευτές.
Αν πήγαινε σε εκλογές σύμφωνα με δημοσκόπηση της εταιρείας «Αβράσια» το κυβερνών κόμμα δεν θα εξασφάλιζε αυτοδυναμία, ούτε ακόμη και με το κόμμα Εθνικιστικής Δράσης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, καθώς συγκεντρώνει συνολικά μόνο το 43% των ψήφων, όταν απαιτείται το 50+1.
- Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ): 35.6%
- Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP): 25.3%
- Καλό Κόμμα (İYİ): 13.4%
- Δημοκρατικό Κόμμα του Λαού (HDP): 10.5%
- Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP): 8.1%
- Κόμμα Μέλλοντος (Gelecek Partisi): 3%
- Κόμμα Δημοκρατίας και Προόδου DEVA: 2.9%
Και ενώ είχε ανοίξει αυτή η συζήτηση για καλυτέρευση των ανθρώπινων δικαιωμάτων ξαφνικά άρχισαν να γίνονται πρώτα διαδηλώσεις των φοιτητών για τον διορισμό πρύτανη εγκάθετο από τον Ερντογάν στο πανεπιστήμιο του Βοσπόρου αλλά και ενάντια στην απόφαση του Τούρκου Προέδρου να αποσύρει την υπογραφή της χώρας του από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, που ουσιαστικά εννοούμε την Σύμβαση, η οποία υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 2011, τέθηκε σε ισχύ το 2014 και υπογράφηκε από την ΕΕ το 2017 και είναι το πρώτο διεθνώς νομικά δεσμευτικό κείμενο του είδους του – τα κράτη που την επικυρώνουν πρέπει να ακολουθούν ενδελεχή, δεσμευτικά κριτήρια για την πρόληψη της έμφυλης βίας, την προστασία των θυμάτων και την τιμωρία των αυτουργών.
Σύμφωνα με έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ για το 2014, μία στις τρεις γυναίκες έχει υποστεί σωματική βία, σεξουαλική βία, ή και τις δύο μορφές βίας από την ηλικία των 15 ετών και έπειτα. Το 55% των γυναικών έχουν βρεθεί αντιμέτωπες με μία ή περισσότερες μορφές σεξουαλικής παρενόχληση, ενώ το 11% έχει υποστεί ψηφιακή παρενόχληση. Μία στις είκοσι έχει βιαστεί.
Εδώ όμως θα πρέπει να αναφέρουμε ότι και έξι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης [Βουλγαρία, Ουγγαρία, Τσεχία, Λετονία, Λιθουανία και Σλοβακία] δεν επικύρωσαν δυστυχώς ακόμα τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, ενώ η Πολωνία έχει λάβει μέτρα για να αποσυρθεί από τη Σύμβαση.
Όταν στη δεκαετία του 70 η συγγραφέας Ζερμέν Γκριρ έγραφε στο κλασσικό της βιβλίο” Γυναίκα Ευνούχος ” τα παρακάτω :
“Ο πιο σίγουρος οδηγός για την ορθότητα της πορείας είναι η χαρά του αγώνα. Η επανάσταση είναι η γιορτή του καταπιεσμένου. Χαρά δεν σημαίνει εξεγερσιακό παραλήρημα, σημαίνει περηφάνια και εμπιστοσύνη, σημαίνει επικοινωνία και συνεργασία με άλλες γυναίκες. Σημαίνει χειραφέτηση από την ανικανότητα και την εξάρτηση, σημαίνει να περπατάς ελεύθερα πάνω στη γη που είναι κληρονομιά σου. Σημαίνει να αρνείσαι τα δεκανίκια και την παραμόρφωση και να αναλαμβάνεις το σώμα σου και να δοξάζεις τη δύναμή του και να αποδέχεσαι τους δικούς του νόμους ομορφιάς και αγάπης. Χαρά σημαίνει πως έχεις κάτι να επιθυμείς, πως έχεις κάτι να κάνεις, και τελικά πως έχεις κάτι αυθεντικό να δώσεις. Σημαίνει να απελευθερωθείς από την ενοχή και την ντροπή και την επίπονη αυτοπειθαρχία των γυναικών. Σημαίνει να πάψεις να προσποιείσαι, να πάψεις να χαϊδολογάς και να χειραγωγείς, σημαίνει να ελέγχεις και να συμπάσχεις. Χαρά του αγώνα σημαίνει να οικειοποιηθείς τις αντρικές αρετές της μεγαλοψυχίας, της γενναιοδωρίας και του θάρρους. Η χαρά του αγώνα πάει πολύ πιο μακριά από τον ίσο μισθό για ίση εργασία, γιατί αυτό που πρέπει να ανατραπεί πλήρως είναι οι ίδιες οι συνθήκες εργασίας. Η χαρά του αγώνα νοιάζεται για «ισότητα ευκαιριών», γιατί οι ευκαιρίες πρέπει να ανατραπούν εκ βάθρων και οι ψυχές των γυναικών να αλλάξουν έτσι ώστε να επιθυμούν τις ευκαιρίες αντί να τις τρέμουν.
Η σημαντικότερη ανακάλυψη που θα κάνουμε ακολουθώντας τον γυναικείο δρόμο προς την ελευθερία είναι πως ούτε οι άντρες είναι ελεύθεροι και πως θα προσπαθήσουν να μετατρέψουν την έλλειψη ελευθερίας τους σε επιχείρημα του γιατί κανείς δεν πρέπει να είναι ελεύθερος. Το μόνο που θα απαντήσουμε είναι πως οι σκλάβοι σκλαβώνουν τους αφέντες και πως, εξασφαλίζοντας την δική μας ανεξαρτησία, θα μπορέσουμε να δείξουμε στους άντρες τον δρόμο που θα πρέπει να ακολουθήσουν όταν έρθει η σειρά τους.”
Ποτέ τότε δεν φανταζόταν ότι θα υπήρχε τέτοιο πισωγύρισμα στις ανθρώπινες σχέσεις ανδρών και γυναικών, που έχουν καταγραφεί σε παγκόσμια κλίμακα αλλά και όπως πρόσφατα, αυτά που έχουν καταγγελθεί από την ολυμπιονίκη μας της ιστιοπλοΐας, για τη βία που καταγράφηκε επίσης σε μηνύσεις και καταγγελίες γυναικών για σκηνοθέτες και ηθοποιούς άσχετα που ως χώρα έχουμε κυρώσει την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.
*Το Bonjour Tristesse [καλημέρα Θλίψη] είναι γνωστό μυθιστόρημα της Γαλλίδας φεμινίστριας συγγραφέως Françoise Sagan.