Του Διογένη Λόππα
Η καταπληκτική ατμόσφαιρα που επικρατεί τις τελευταίες εβδομάδες εντός της Ε.Ε., που θα έκανε και τον ίδιο τον Ντίνο Ηλιόπουλο να κοκκινίσει από ντροπή, μου έφερε στο μυαλό ακόμα μια αριστουργηματική ταινία του grande maestro του παγκόσμιου σινεμά. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έφθασε η ώρα να ξαναγνωριστούμε. Βαθύτερα τη φορά αυτή, την ώρα που θα σκορπίζουμε στη θάλασσα τις στάχτες του καζινο-καπιταλισμού.
Θαυμάζω ασφαλώς τόσο την αφέλεια των επί της γης αισιόδοξων (συνήθως πλούσιων γόνων της κατηγορίας του γυάλινου πύργου) όσο και τον τακτικισμό των απανταχού πολιτικάντηδων οι οποίοι κοιμούνται ονειρευόμενοι κορονομόλογα και ξυπνούν βάζοντας το δάκτυλο στο μέλι των γερμανικών πλεονασμάτων.
Οι πρώτοι έχουν κάθε δικαίωμα να είναι αφελείς, καθότι ουδέποτε είχαν κάποια επαφή με τον αληθινό κόσμο. Έχουν επίσης μια τάση να λειτουργούν αποκλειστικά με το συμφέρον (έτσι έχουν προγραμματιστεί άλλωστε) για αυτό και έχουν σθεναρή την πεποίθηση ότι στο τέλος της άγριας κατηφόρας οι Ισχυροί της γης θα συνασπιστούν πριν την καταστροφή για να σώσουν τα κεκτημένα. Οι δεύτεροι είναι άξιοι της τύχης του κάθε Μαυρογυαλούρου. Αν τώρα κάποιοι συνδυάζουν και τα δύο μαζί, απλά τη βάψαμε (σκέφτεστε κάποιον κοντινό μας; φτου φτου φτου).
Σύνθλιψη του παγκόσμιου ΑΕΠ
Σοβαροί αναλυτές, διεθνείς οργανισμοί, οίκοι αξιολόγησης και έγκυρα έντυπα έχουν ξοδέψει τόνους μελάνης προκειμένου να περιγράψουν διαγράμματα που δυστυχώς ουδόλως μοιάζουν με τα κύματα της Φελινικής θάλασσας, αλλά μάλλον φέρνουν προς την καμπύλη του θανάτου. Οι περισσότεροι, πολύ σωστά, εστιάζουν στο ΑΕΠ και στα ποσοστά ύφεσης επί του ΑΕΠ, σε διάφορους τομείς της οικονομίας. Ένας καλός φίλος, Νορβηγός, σύμβουλος σε κλειστά συμβούλια μεγάλων επιχειρήσεων, μου έδωσε μια περισσότερο εκλαϊκευμένη εικόνα, όταν κατάλαβε την απόγνωσή μου μπροστά στα ακαταλαβίστικα νούμερα που μου παρέθεσε αρχικά:
Οι εθνικοί προϋπολογισμοί βασίζονται δομικά στην πορεία των δημοσίων εσόδων. Τα δημόσια έσοδα από την πλευρά τους βασίζονται σε καθοριστικό ποσοστό στην είσπραξη του ΦΠΑ (για αυτό και το πρώτο μέτρο κάθε μνημονίου είναι η αύξηση του ΦΠΑ). Πέραν όλων των άλλων δυσχερειών που αντιμετωπίζουν τη στιγμή αυτή οι εθνικές οικονομίες, το βασικό πρόβλημα είναι η διακοπή της εισροής του ΦΠΑ, η οποία βέβαια ήταν ήδη προϋπολογισμένη.
Η κατάσταση της πραγματικής οικονομίας μοιάζει με ένα σώμα δεμένο σε δύο οχήματα που κινούνται αντίθετα: Από τη μία πλευρά είναι το όχημα με τα πρόσθετα έξοδα για τη στήριξη του τομέα της υγείας και της έκτακτης ανεργίας και από την άλλη πλευρά είναι το όχημα της δραματικής μείωσης των εσόδων (κυρίως ΦΠΑ αλλά και επίσης διόδια, φορολογία, ασφαλιστικές εισφορές, λιμάνια, αεροδρόμια και ο κατάλογος δεν έχει τέλος).
Αυτά είναι τα κακά νέα. Γιατί υπάρχουν και χειρότερα: Στην κρίση αυτή που μόλις έχει ξεκινήσει παρατηρούνται δύο φυσικά φαινόμενα που ακολουθούν όλες τις κρίσεις:
- Οι τιμές των ακινήτων πιέζονται συντριπτικά προς τα κάτω ελλείψει αγοραστών ή ενοικιαστών (απόρροια μιας ένεσης ανεργίας υπερβολικής δόσης)
- Οι μικροκαταθέτες, αλλά και γενικά οι επενδυτές και όσοι τέλος πάντων διαθέτουν κάποιου είδους ρευστότητα, αναζητούν ασφαλές (πολύ ασφαλές) καταφύγιο σε βαθμό πανικού
Αυτές οι δύο γενικές σταθερές που ακολουθούν όλες ανεξαιρέτως τις οικονομικές κρίσεις όπως τα συμπτώματα τις ασθένειες, προσθέτουν με τη σειρά τους δύο ακόμα δισεπίλυτα προβλήματα:
- Η ελεύθερη πτώση των τιμών των ακινήτων μετατρέπει τους ισολογισμούς των τραπεζών σε χαρτί τουαλέτας και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό με τη σειρά του συνθλίβει την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών με συνέπεια την ανάγκη άμεσης κεφαλαιοποίησης (ή αλλιώς τον ξαφνικό θάνατο αλά Lehman Brothers).
- Ο πανικός προς αναζήτηση ασφαλών καταφυγίων αναμένεται να πιέσει τις περισσότερο ευάλωτες οικονομίες, όπως αυτές της Ιταλίας και της Ισπανίας και να οδηγήσει αχρείαστα κεφάλαια προς τις χώρες του Βορρά.
Η τέλεια οικονομική καταιγίδα
Είναι βέβαια κατανοητό ότι οι ηγεσίες, πολιτικές και οικονομικές, οφείλουν να αποτρέψουν τη διασπορά πανικού και να προσπαθήσουν να οδηγήσουν τη χώρα συντεταγμένα προς τα αχαρτογράφητα νερά μιας κρίσης που κάνει το μακρινό 1929 να μοιάζει με απογευματινό περίπατο. Όμως την ίδια ώρα είναι υποχρεωμένες να παρουσιάσουν και ένα αξιόπιστο σχέδιο και αναφέρομαι όχι μόνο στην λαοπρόβλητη κυβέρνηση και τον υπέρτατο ηγέτη μας αλλά και στην αυτιστική αξιωματική αντιπολίτευση. Γιατί εν έτει 2020 οι πολίτες, διάολε, είναι και μορφωμένοι και ενημερωμένοι.
Δεν μπορείς να δηλώνεις ανέμελα ότι είσαι ”θωρακισμένος” ή ότι θα περιμένεις στωικά τους ”εταίρους” να σε σώσουν μαζί με τους υπόλοιπο κόσμο. Οφείλεις να απαντήσεις πολύ συγκεκριμένα σε καθοριστικά ερωτήματα και συνθήκες που αρχίζουν να αχνοφαίνονται στον ορίζοντα:
- Πώς σκοπεύεις να αντιμετωπίσεις την καθίζηση των δημοσίων εσόδων
- Τι προτίθεσαι να πράξεις για την αναπλήρωση των έκτακτων εξόδων του τομέα της υγείας και των (αναγκαίων) επιδομάτων
- Ποιο ακριβώς είναι το πλάνο σου για τη διαφαινόμενη πτώση των τιμών των ακινήτων και την επίπτωση που αυτή θα έχει στη βιωσιμότητα των ήδη προβληματικών τραπεζών
- Πώς ακριβώς θα αναχρηματοδοτήσεις τις ωριμάνσεις του χρέους και ποιο είναι το plan B σε περίπτωση που η Ε.Ε, επιμείνει στην άρνηση έκδοσης κοινού ομολόγου
- Ποιοι είναι οι στρατηγικοί σχεδιασμοί σου στην περίπτωση που το μπλοκ του ευρώ σπάσει στα δύο (σενάριο που πρωτοκυκλοφόρησαν οι Financial Times, δηλαδή ότι σε περίπτωση μη συμφωνίας για τα corona bonds οι χώρες του νότου ενδεχομένως να εκδώσουν κοινά corana bonds σπάζοντας de facto στα δύο το μπλοκ του ευρώ με άγνωστες συνέπειες)
- Τι ακριβώς προτίθεσαι να κάνεις σχετικά με την εγγύηση των καταθέσεων, όταν μάλιστα το σενάριο Κύπρου (κατάσχεση των τραπεζικών καταθέσεων) ήδη ψιθυρίζεται ως ενδεδειγμένη λύση για την κεφαλαιοποίηση των τραπεζών πανευρωπαϊκά
- Όλοι απευχόμαστε μια νεκρή τουριστική σαιζόν, αλλά την ίδια ώρα υποτίθεται ότι έχουμε ηγεσία με σχέδιο και περιμένουμε να το δούμε να εφαρμόζεται στην περίπτωση που εκατομμύρια εργαζόμενοι και επιχειρηματίες χάσουν τη μοναδική πηγή εισοδήματός τους. Πώς ακριβώς σκοπεύεις να αντιμετωπίσεις αυτή την άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική κρίση; Σχεδιάζεται ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα και πώς αυτό θα χρηματοδοτηθεί;