Του Νίκου Γαλάτη
Αυτή τη φορά η αντιπολίτευση πιάστηκε γερά από τα περίφημα SMS για να ζητήσει εξεταστική -η ΝΔ- και να αποδείξει η υπόλοιπη πως ο Αλέξης Τσίπρας σχεδίαζε έξοδο από το ευρώ, αλλά “φοβόταν το Γουδή”, όπως θα πει το Ποτάμι.
Η αλήθεια είναι πως από το επίμαχο SMS- πριν το Eurogroop της 11ης Mαίου- προκύπτει ότι ο πρωθυπουργός ρωτά “αν το εννοεί ο Σόιμπλε”- “ας συζητήσουμε πώς θα μπορούσε να γίνει κάτω από τους καλύτερους δυνατούς όρους. Χρηματοδότηση, συναίνεση και αμοιβαία βοήθεια χωρίς πτώχευση”.
Ο Βαρουφάκης περιγράφει πως ο Σόιμπλε του παρουσίασε για πρώτη φορά την ιδέα του για ένα «τάιμ άουτ» που θα έπαιρνε η Ελλάδα από την Ευρωζώνη. ” Σου στέλνει μήνυμα για time out…” Τσίπρας [16.26]: Προτείνει έξοδο ή υιοθέτηση παράλληλου νομίσματος;” “Βαρουφάκης : Το πρώτο μέσω του δεύτερου: Παραδέχεται ότι το Μνημόνιο μας καταστρέφει”.
Με βάση αυτό το διάλογο ο Σόιμπλε εμφανίζεται -πριν τις 11 Μαίου- να μιλά με τον Σόιμπλε -που προτείνει …παράλληλο νόμισμα μαζί με έξοδο από την Ευρωζώνη- γιατί το μνημόνιο θα κάνει κακό στην Ελλάδα. Ο Τσίπρας στο επόμενο SMS όχι μόνο δεν φαίνεται να συμφωνεί αλλά λέει καθαρά: “Πρόσεχε να μην του δώσεις την εντύπωση πως συμφωνείς. Και πρόσεχε να μην το διαρρεύσει”.
Μια ματιά στο χρονικό της εποχής δείχνει πως όλα αυτά έχουν γίνει μετά τα Ουάου- και το υψωμένο μεσαίο δάχτυλο του Βαρουφάκη-κι ενώ ο Βαρουφάκης έχει γίνει ήδη αποσυνάγωγος των ομολόγων του και έχει αντικατασταθεί στις διαπραγματεύσεις από τον …αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών, ως τότε. Τον Ευκλείδη Τσακαλώτο που θα τον αντικαταστήσει στις 6 Ιουλίου ως υπουργός Οικονομικών.
Ήδη από τις 27 Απριλίου το δίδυμο Τσακαλώτου- Χουλιαράκη με ειδική ομάδα υπό τον γενικό γραμματέα Σαγιά έχει απομακρύνει τον Βαρουφάκη -προς ικανοποίηση των ομολόγων του- όταν έγινε φανερό ότι η κυβέρνηση δεν διαπραγματευόταν, αλλά κυριολεκτικά κορόιδευε τους Ευρωπαίους. Ο εκπρόσωπος του Σόιμπλε θα δηλώσει πως περιμένει στις 11 Μαίου προτάσεις από την ελληνική κυβέρνηση- που δεν θα γίνουν ποτέ.
Ο ίδιος ο Βαρουφάκης στο βιβλίο του περιγράφει έναν Αλέξη Τσίπρα “που εμφανίζεται εντελώς καταβεβλημένος, αδύναμος να συγκρουστεί με την ομάδα των «μνημονιακών» του συμβούλων και σε κάποιες περιπτώσεις εντελώς χειραγωγήσιμος από την Τρόικα «Εσωτερικού» και «Εξωτερικού». Μια σύγκρουση με τον Σαγιά τον φέρνει κοντά στην παραίτηση-στις 30 Μαίου- αλλά μένει. 
Η αφήγηση αυτη δείχνει πως ο Αλέξης Τσίπρας σε ένα σκηνικό “που εξέπεμπε θλίψη” είχε πάρει τις αποφάσεις του. “Καθώς πλησίαζε το τέλος Μαΐου ο Αλέξης εμφανιζόταν όλο και πιο νωχελικός, σε σημείο που έπαψε να κυριαρχεί, όπως προηγουμένως έκανε, των συσκέψεών μας. Το κενό έσπευσε, με την σιωπηλή συναίνεση των Δραγασάκη και Παππά, να καλύψει ο Σαγιάς. Μακρυγορώντας στην γλώσσα αλλά και το πνεύμα της SLA της Τρόικας, έμοιαζε να προεδρεύει. Η πλευρά μας είχε δώσει ήδη τα πάντα -δημοσιονομικούς στόχους που ισοδυναμούσαν με βαριά λιτότητα, αποδοχή των φορολογικών μοντέλων των δανειστών, αυξήσεις των φορολογικών συντελεστών, και ιδιωτικοποιήσεις χωρίς όριο και λογική – μη παίρνοντας τίποτα ως αντάλλαγμα”.
Άραγε τι προτείνει ο ίδιος ο Βαρουφάκης; “Σε μια απέλπιδα προσπάθεια να κερδίσω την προσοχή του Αλέξη συνέταξα, με τη βοήθεια του Glenn Kim, μια ακόμα πιο ήπια και μετριοπαθή εκδοχή της πρότασης μου για ανταλλαγές χρέους (Debt Swaps) και πρότεινα στον Αλέξη να την παρουσιάσει στην επερχόμενη ανεπίσημη τριμερή συνάντηση με την Γερμανίδα Καγκελάριο και τον Πρόεδρο Ολάντ, υποστηρίζοντας ότι οποιαδήποτε τεχνική συμφωνία στη βάση του σχεδίου Σαγιά θα αποτελούσε πολιτικό δηλητήριο για τον ίδιο αν δεν συμπεριλάμβανε τουλάχιστον την μετριοπαθέστατη αναδιάρθρωση για το χρέος που του πρότεινα”.
Ωστόσο το πλάνο αυτό είναι διαφορετικό από ” ένα βελτιωμένο σχέδιο μεταρρυθμίσεων που ο Β. ονόμασε «Ν+1» και το οποίο θεωρούσε πως αποτελεί τη μοναδική «ελπίδα» της κυβέρνησης. «Αν δεν θέλουμε να παραδοθούμε, πρέπει να πούμε στους πιστωτές ότι το σχέδιο αυτό είναι από τώρα και στο εξής η μοναδική βάση των συζητήσεών μας. Για να υποστηρίξουμε αυτό το αίτημα, πρέπει να υποσχεθούμε δυο πράγματα:
πρώτον, να πούμε στον Ντράγκι ότι εάν επιβάλει “capital controls”, τότε εμείς θα κουρέψουμε μονομερώς τα ομόλογα του SMP και θα ενεργοποιήσουμε το σύστημα των παράλληλων πληρωμών μας.
Δεύτερον, να πούμε στη Μέρκελ ότι αν υποκύψει στο σχέδιο Σόιμπλε να μας βγάλει από το ευρώ, δεν θα πάμε να την ικετεύσουμε όντες έτοιμοι να υπογράψουμε οτιδήποτε μας δίνει – θα καταφύγουμε απρόθυμα στο “Plan X”, το οποίο όσο μιλάω ολοκληρώνεται».
Φαίνεται πως η ομάδα εργάζεται με τα τηλέφωνα στο …ψυγείο- σε ένα παράλληλο σύμπαν για ένα παράλληλο σύστημα πληρωμών -αν και ο Τσίπρας έχει ήδη αποσύρει τον Βαρουφάκη από τις διαπραγματεύσεις με ό,τι σημαίνει αυτό. Το «Plan X» βρίσκεται σε ένα συρτάρι του Γιάνη Βαρουφάκη που όμως έχει βγει από το παιχνίδι- πράγμα που θα οριστικοποιηθεί- μες τη νύχτα- την μέρα του περίεργου δημοψηφίσματος.
«Μια απόφαση για έξοδο από το κοινό νόμισμα θα είναι ένα άλμα στο άγνωστο” θα γράψει ο Γκαλμπρέιθ, αλλά και ο ίδιος ο Βαρουφάκης θα περιγράψει την έξοδο από το ευρώ σαν μια κόλαση με ουρές στα ταμεία. Ο Τσίπρας ρωτά αν είναι εφαρμόσιμο. «Του απάντησα ειλικρινά: “διάβασέ το και κλάψε”. Η μετάβαση σε μια νέα δραχμή θα ήταν τόσο οδυνηρή, ώστε να καταστεί εξουθενωτική. Το “Plan X” περιέγραφε τον πόνο, τα απανωτά χτυπήματα.
“Οπως βυθιζόταν [ο Τσίπρας] στην καρέκλα του, του υπενθύμισα ότι το “Plan X” ήταν εκεί, αλλά όχι για να το χρησιμοποιήσουμε, εκτός αν ο Σόιμπλε συμφωνούσε με τη Μέρκελ. Αλλά πρότεινα να ενεργοποιήσουμε αμέσως το σύστημα παράλληλων πληρωμών που εκφράζεται σε ευρώ, το οποίο ήταν το αντίθετο του “Plan X”: ένα σύστημα που θα μας επέτρεπε, σε περίπτωση επικράτησης του “όχι” στο δημοψήφισμα, να παραμείνουμε στην ευρωζώνη αρκετό καιρό, ώστε η Μέρκελ και ο Ντράγκι να έχουν την ευκαιρία να επιστρέψουν σε εμάς – όπως είχε κάνει ήδη ο Γιούνκερ – με μια συμφωνία που περιελάμβανε τις ελάχιστες απαιτήσεις μας για ελάφρυνση του χρέους και τον τερματισμό της αυτοσυντηρούμενης λιτότητας».
******
Η υπόθεση είναι γνωστή. Αν κάνουμε πως φεύγουμε θα τρέξουμε να μας δανείσουν με …τις πυτζάμες. Ο Τσίπρας εμφανίζεται να ρωτά «Ποιες είναι οι πιθανότητες να επιστρέψουν σε εμάς με κάτι αξιοπρεπές, Γιάνη;». Ο Βαρουφάκης συμπληρώνει: «Σε εκείνη την κρίσιμη συγκυρία στην ιστορία της χώρας μας, είχα την υποχρέωση να απαντήσω με τη μεγαλύτερη ακρίβεια. Του είπα ότι η πιθανότητα θα ήταν 100% αν ενεργούσαν λογικά. Ομως, προειδοποίησα, […] πως “η κυρίαρχη τάξη μπορεί να είναι πραγματικά (και να μην υποκρίνεται πως είναι) αυτοκαταστροφικά τρελή!”».
Ίσως ήταν η στιγμή που ο πρωθυπουργός κατάλαβε, αυτό που υποψιαζόταν. Πώς έχει να κάνει με ένα τρελό- μια φράση που αποδίδεται στον …Παππά. Ή μάλλον δυο τρελούς που βλέπουν τον ελληνικό λαό -για επιστημονικά πειράματα που μάλλον γνωρίζουν από πριν το αποτέλεσμα τους- όπως δηλώνει η -κλεμμένη από τον Τσόρτσιλ- φράση του Βαρουφάκγη: “Σας υπόσχομαι δάκρυα και αίμα”.
Ο Γιάνης Βαρουφάκης φαίνεται -από το βιβλίο του- να στέλνει -αυτός- τον Glenn Kim στις Βρυξέλλες να συναντήσει τον Wieser μήπως και… “Ο Glenn ήταν εξαιρετικός, όπως πάντα, εξηγώντας στον Wieser πόσο απλή, σύμφωνη με τους κανόνες του ESM, και αποτελεσματική ήταν η ανταλλαγή χρέους που προτείναμε, με ελάχιστο μάλιστα πολιτικό κόστος για την Καγκελάριο. Ο Wieser αναγκάστηκε τελικά να παραδεχτεί την αξία της πρότασής μας. Όμως η Μέρκελ δεν είχε κανένα λόγο να την συζητήσει καν καθώς δεν αντιμετώπιζε πλέον καμία αξιόπιστη απειλή, ή έστω πίεση, από την πλευρά μας. Έτσι η επιτυχία του Glenn απεδείχθη άκαρπη”.
30 Μάη γίνεται μια σύσκεψη όπου ο Β. “παρενέβη”. «Δεν έχω πρόβλημα να μιλήσουμε ξανά στον Wieser, αν το επιθυμείτε. Αλλά να ξέρετε ότι δεν πρόκειται να γίνει τίποτα. Η μόνη μας ελπίδα ανάκτησης του ελέγχου της μοίρας μας είναι αν ο πρωθυπουργός μας, το πολύ μέχρι την Τετάρτη ή την Πέμπτη, παρουσιάσει το δικό μας αντι-Μνημόνιο -τη δική μας μεταρρυθμιστική και δημοσιονομική πρόταση για το πώς πρέπει να κλείσει η τρέχουσα δανειακή συμφωνία και ποια πρέπει να είναι η λογική και η μορφή ενός νέου μακροπρόθεσμου συμβολαίου με την Ευρωπαϊκή Ένωση”
“Αντί να εγκλωβιστείς Αλέξη στο πλαίσιο της Τεχνικής Συμφωνίας της τρόικας, να επιμείνεις να συζητήσεις στη βάση ενός νέου Σχεδίου για την Ελλάδα στο οποίο το χρέος να είναι προαπαιτούμενο. Ναι, το ξέρω ότι επαναλαμβάνομαι επ’αυτού εδώ και δύο μήνες. Όμως είναι μονόδρομος και τώρα πια είναι έτοιμο ένα τέτοιο Σχέδιο, αποτέλεσμα συστηματικής δουλειάς με τον Jeff Sachs, τον Larry Summers και πολλούς άλλους».
*****
