Συνέντευξη στον Βασίλη Σκουρή
Ανήσυχος για τα εικόνες που παρατηρούνται εμφανίζεται ο Ηλίας Μόσιαλος, ενώ παράλληλα προειδοποιεί εκ νέου πως ο κίνδυνος δεν έχει περάσει.
«Με ανησυχούν οι εικόνες της πρώιμης λήξης της πανδημίας. Δεν έχουμε ενδείξεις πως έχει περάσει ο κίνδυνος. Δεν υπάρχει προφανώς μαζική ανευθυνότητα αλλά τα φαινόμενα των μαζικών πάρτυ και των μεγάλων συναθροίσεων πρέπει να αποφευχθούν», τονίζει με συνέντευξή του στο iEidiseis ο καθηγητής της Πολιτικής της Υγείας του London School of Economics και εκπρόσωπος της χώρας μας στους διεθνείς οργανισμούς για τον COVID-19.
«Είναι δυνατό να υπάρχει αποκλιμάκωση χωρίς μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων με την προϋπόθεση ότι υπάρχει εγρήγορση, συστηματική καταγραφή και ιχνηλάτηση των κρουσμάτων και πιστή εφαρμογή των οδηγιών της αποκλιμάκωσης. Τα μέτρα όμως πρέπει να εφαρμόζονται από όλους» επισημαίνει. Παράλληλα δε υπογραμμίζει πως τώρα που ανοίγει ο τουρισμός και αυξήθηκαν οι μετακινήσεις, πρέπει «να υπάρχει διεπιστημονική προσέγγιση στην αντιμετώπιση της πανδημίας, με την χρήση εργαλείων όπως τα γεωπληροφορικά συστήματα, με την ανάλυση μεγάλων δεδομένων, την επιχειρησιακή έρευνα και τις επιστήμες συμπεριφοράς».
«Δυστυχώς ακόμα δεν συνιστάται ειδικό φάρμακο για την πρόληψη ή τη θεραπεία του νέου κορωνοϊού» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ηλίας Μόσιαλος, ενώ για το εμβόλιο τονίζει: «Επίσης έχουμε κάποια ενθαρρυντικά νέα μετά τα πρώτα αποτελέσματα από τις κλινικές δοκιμές 4 εμβολίων για τη νόσο Covid-19, και γνωρίζουμε και για άλλα 6 εμβόλια που έχουν μπει σε φάση κλινικών δοκιμών. Είναι δύσκολο όμως ακόμα να μιλάμε με βεβαιότητα για το πότε θα είναι έτοιμα, και τι ποσοστό κάλυψης θα παρέχουν στο γενικό πληθυσμό. Θα έχουμε περισσότερα αποτελέσματα μέσα στις επόμενες εβδομάδες και μεγαλύτερη βεβαιότητα για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά τους μέχρι τα τέλη του καλοκαιριού».
« Δεν γνωρίζουμε ακόμα με σιγουριά ποια είναι η επίδραση της θερμοκρασίας στον ιό. Γνωρίζουμε ότι δεν ευνοείται η μετάδοσή του στους ανοιχτούς χώρους. Επίσης γνωρίζουμε πως σημαντικό ρόλο παίζει ο φυσικός εξαερισμός, όπως και η φυσική απόσταση και η διάρκεια συγχρωτισμού με άλλα άτομα που νοσούν»
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΜΟΣΙΑΛΟΥ ΕΧΕΙ ΩΣ ΕΞΗΣ:
-Τελικά γιατί εξαφανίστηκε ο κορονοϊός το καλοκαίρι κύριε Μόσιαλε; Είναι η θερμοκρασία ή κάτι άλλο; Και τι πιθανότητες έχει η πανδημία να επιστρέψει το φθινόπωρο;
-Δεν θα με βρείτε σύμφωνο πως εξαφανίστηκε ο κορονοϊός, και το διαπιστώνουμε και στη χώρα μας. Σε κάποιες όπως στη γειτονική Βόρεια Μακεδονία ή στην Αρμενία παρατηρούμε σημαντική αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων τις τελευταίες εβδομάδες.
Παράλληλα σε χώρες όπως η Νορβηγία η Δανία και η Αυστρία, παρότι απέσυραν τα lockdown υπήρχε αύξηση των κρουσμάτων, λίγο μεγαλύτερη από αυτή που παρατηρήσαμε στην χώρα μας τις τελευταίες ημέρες, αλλά χωρίς να συνοδεύεται από σημαντική αύξηση των εισαγωγών στα νοσοκομεία και των θανάτων.
Αυτό όμως έγινε γιατί συνεχίζουν να εφαρμόζουν συστηματικά τα μέτρα φυσικής προστασίας και υγιεινής και να φοράνε μάσκες, ειδικά στην Αυστρία. Είναι επομένως δυνατό να υπάρχει αποκλιμάκωση χωρίς μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων με την προϋπόθεση ότι υπάρχει εγρήγορση, συστηματική καταγραφή και ιχνηλάτηση των κρουσμάτων και πιστή εφαρμογή των οδηγιών της αποκλιμάκωσης. Τα μέτρα όμως πρέπει να εφαρμόζονται από όλους.
Δεν γνωρίζουμε επίσης ακόμα με σιγουριά ποια είναι η επίδραση της θερμοκρασίας στον ιό. Γνωρίζουμε ότι δεν ευνοείται η μετάδοσή του στους ανοιχτούς χώρους. Επίσης γνωρίζουμε πως σημαντικό ρόλο παίζει ο φυσικός εξαερισμός, όπως και η φυσική απόσταση και η διάρκεια συγχρωτισμού με άλλα άτομα που νοσούν.
Δεν θέλω να κάνω προβλέψεις για το πότε θα χτυπήσει το δεύτερο κύμα, γιατί οι ιοί γενικά είναι απρόβλεπτοι. Οι περισσότεροι επιστήμονες λένε ότι θα υπάρχει δεύτερο κύμα όπως με άλλους ιούς, αλλά λόγω του ότι είναι νέος ιός δεν είναι εμπεριστατωμένο εάν αυτό θα γίνει και πότε.
Για παράδειγμα, ο SARS-COV-1, εξαφανίστηκε αλλά δεν είναι ακόμη γνωστό εάν αυτό έγινε λόγω της αποτελεσματικής εφαρμογής της καραντίνας, της επίδρασης της θερμοκρασίας ή και άλλων παραγόντων. Έτσι λοιπόν και με τον νέο ιό, τον SARS-COV-2, απλά δεν μπορούμε ακόμα να προβλέψουμε το τι θα γίνει.
«Δεν θέλω να κάνω προβλέψεις για το πότε θα χτυπήσει το δεύτερο κύμα, γιατί οι ιοί γενικά είναι απρόβλεπτοι. Οι περισσότεροι επιστήμονες λένε ότι θα υπάρχει δεύτερο κύμα όπως με άλλους ιούς, αλλά λόγω του ότι είναι νέος ιός δεν είναι εμπεριστατωμένο εάν αυτό θα γίνει και πότε»
-Τι σας ανησυχεί για τη χώρα μας το επόμενο διάστημα;
-Με ανησυχούν οι εικόνες της πρώιμης λήξης της πανδημίας. Δεν έχουμε ενδείξεις πως έχει περάσει ο κίνδυνος. Δεν υπάρχει προφανώς μαζική ανευθυνότητα αλλά τα φαινόμενα των μαζικών πάρτυ και των μεγάλων συναθροίσεων πρέπει να αποφευχθούν.
Με απασχολεί το να συνεχίσουμε να ελέγχουμε τη νόσο το επόμενο διάστημα και δεδομένου πως ακόμα δεν υπάρχει αποτελεσματική φαρμακευτική αγωγή και εμβόλιο, η φυσική απόσταση, οι μάσκες και η προσωπική υγιεινή συνεχίζουν να είναι ο άμεσος και αποτελεσματικός τρόπος προστασίας από τον ιό.
Παράλληλα πρέπει, ειδικά τώρα που ανοίγει ο τουρισμός και αυξήθηκαν οι μετακινήσεις, να υπάρχει διεπιστημονική προσέγγιση στην αντιμετώπιση της πανδημίας, με την χρήση εργαλείων όπως τα γεωπληροφορικά συστήματα, με την ανάλυση μεγάλων δεδομένων, την επιχειρησιακή έρευνα και τις επιστήμες συμπεριφοράς.
-Να σας ρωτήσω για το εμβόλιο και για το φάρμακο; Πότε να τα περιμένουμε; Πολύ περισσότερο επειδή παρακολουθούμε μια διαμάχη εταιρειών και κρατών για την ανακάλυψή τους και όχι τη μεγαλύτερη δυνατή συνεργασία για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα
-Υπάρχουν κάποιες συνδυαστικές αγωγές που είναι αποτελεσματικές όσον αφορά τη διάρκεια της νοσηλείας, αλλά μέχρι σήμερα, δεν έχουμε αποτελέσματα μελετών που να αποδεικνύουν πως οι θεραπείες αυτές μειώνουν τη θνητότητα. Δυστυχώς ακόμα δεν συνιστάται ειδικό φάρμακο για την πρόληψη ή τη θεραπεία του νέου κορωνοϊού.
Επίσης έχουμε κάποια ενθαρρυντικά νέα μετά τα πρώτα αποτελέσματα από τις κλινικές δοκιμές 4 εμβολίων για τη νόσο Covid-19, και γνωρίζουμε και για άλλα 6 εμβόλια που έχουν μπει σε φάση κλινικών δοκιμών. Είναι δύσκολο όμως ακόμα να μιλάμε με βεβαιότητα για το πότε θα είναι έτοιμα, και τι ποσοστό κάλυψης θα παρέχουν στο γενικό πληθυσμό. Θα έχουμε περισσότερα αποτελέσματα μέσα στις επόμενες εβδομάδες και μεγαλύτερη βεβαιότητα για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά τους μέχρι τα τέλη του καλοκαιριού.
Όσον αφορά τις διαμάχες μεταξύ κρατών, γνωρίζετε τη θέση μου: τα εμβόλια και τα φάρμακα για τον κορωνοϊό πρέπει να γίνουν δημόσια αγαθά.
-Ακούτε τις θεωρίες πως ο ιός ξέφυγε από τα εργαστήριά της Κίνας …
-Οι θεωρίες πρέπει να υποστηρίζονται από δεδομένα και τεκμηρίωση, αλλιώς ο καθένας μπορεί να λέει ότι θέλει.
-Η επόμενη μέρα του Εθνικού Συστήματος Υγείας στη χώρα μας κύριε Μόσιαλε; Τί πρέπει να γίνει; Τι αλλαγές απαιτούνται;
-Το εθνικό σύστημα υγείας θεσπίστηκε με προδιαγραφές συστημάτων της δεκαετίας του ‘70 και ήταν μια σημαντική τομή στην προστασία που παρέχει το κοινωνικό κράτος στην Ελλάδα. Τα τελευταία 30 χρόνια έγιναν πολλές προσπάθειές αναδιάταξης και εκσυγχρονισμού του αλλά τώρα προέχει να σχεδιαστεί η ολοκλήρωσητου συστήματος υγείας. Ο επανασχεδιασμός του πρέπει να βασιστείστις σύγχρονες προδιαγραφές της ιατρικής και της τεχνολογίας, αλλά και τα επιδημιολογικά και κοινωνικά δεδομένα της χώρας μας.
Αυτό πρέπει να γίνει με συστηματική ανάλυση και καταγραφή όλων των δεδομένων, κάτι που συνήθως δεν γίνεται στη χώρα μας. Ο μετασχηματισμός του ΕΣΥ επομένως, πρέπει να γίνει με βάση την τεκμηρίωση, την επιστημονική γνώση, αλλά και τη μελέτη πετυχημένων συστημάτων υγείας σε άλλες χώρες.Αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να μεταφέρουμε άκριτα τις εμπειρίες άλλων χωρών στην Ελλάδα, αλλά να μαθαίνουμε από τις επιτυχίες τους και κυρίως τα λάθη τους.
Το σύστημα πρέπει να αναδιαταχθεί με βάση τις εξής κατευθύνσεις.
1. Ενίσχυσή της πρόληψης και της δημόσιας υγείας που σήμερα υπολείπεται και υποχρηματοδοτείται.
2. Ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας: λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της χώρας, όπου έχουμε ένα σημαντικό αριθμό ειδικών γιατρών σε εξωνοσοκομειακό επίπεδο.
3. Ανασχεδιασμός του νοσοκομειακού χάρτη της χώρας: η συντριπτική πλειοψηφία των νοσοκομείων στην περιοχή της Αττικής έχουν σχεδιαστεί με προδιαγραφές που δεν έχουν καμία σχέση με τις σύγχρονες απαιτήσεις της ιατρικής επιστήμης.
4. Συνέργεια μεταξύ νοσοκομείων. Όπως έχω ξαναπεί, ‘μπορεί να έπεσε το τείχος του Βερολίνου αλλά δενέχει πέσει ο τοίχοςμεταξύ τωνδύο Παίδων’. Σε ορισμένες περιοχές δεν υπάρχει συνέργεια μεταξύ γειτονικών νοσοκομείων, σε άλλες δεν υπάρχει συνέργεια μεταξύ νοσοκομείων που βρίσκονται στον ίδιο νομό (πχ πανεπιστημιακό, γενικό και στρατιωτικό), ενώ σε άλλες κυριαρχούν πολλαπλές μικρές μονάδες που στην ουσία δεν εξυπηρετούν τις ανάγκες του τοπικού πληθυσμού.
5. Άμεσος σχεδιασμός βιο-ιατρικής και τεχνολογικής πολιτικής, με άξονες τησυνεργασία, των πανεπιστημιακών νοσοκομείων και των ερευνητικών ιδρυμάτων, και την ενθάρρυνση των επενδύσεων.
6. Ψηφιοποίηση του συστήματος υγείας. Είμαστε πολύ πίσω στον τομέα αυτό σε σχέση με όλες σχεδόν τις χώρες της δυτικής Ευρώπης.
7. Ανασχεδιασμός της εκπαίδευσης και μετεκπαίδευσης στον τομέα της υγείας. Ένα σύστημα υγείας είναι πρώτα οι λειτουργοί του. Η εκπαίδευση πρέπει και αυτή να ανασχεδιαστεί με βάση με σύγχρονες εκπαιδευτικές τάσεις παγκοσμίως, αλλά αυτό που επίσης προέχει είναι και η θέσπιση συστημάτων συνεχούς μετεκπαίδευσης καθότι οι ιατρικές και υγειονομικές γνώσεις ανανεώνονται με ταχύτατους ρυθμούς.
-Και η χρηματοδότησή του;
-Ας το σπάσουμε σε δύο επιμέρους ερωτήματα. Πρώτο, ποιος πληρώνει για το σύστημα υγείας. Και δεύτερο, ποιος και πως παρέχει τις υπηρεσίες του.
Αξιόπιστες έρευνες δείχνουν ότι το 1% των ασθενών αντιστοιχεί στο 30% του κόστους (το 10% αντιστοιχεί με τη σειρά του στο 70% του κόστους) ενώ για το υπόλοιπο 90% ξοδεύεται μόνο το 30%. Κι αυτό γιατί οι «ακριβοί» ασθενείς είναι συνήθως μεγάλης ηλικίας και με πολλαπλά νοσήματα (διαβήτης, καρδιοπάθεια, νεφρική ανεπάρκεια), ενώ το κόστος τους προσαυξάνεται από την έλλειψη συντονισμού, που τους στέλνει συνεχώς από τον Άννα στον Καϊάφα.
Ως προς τη χρηματοδότηση, ένα σύστημα που θα απέκλειε το «ακριβό» 10% θα ήταν φαινομενικά αποτελεσματικό. Αλλά τι θα γινόταν αυτό το 10%; Το ιδιωτικό σύστημα θα τους άφηνε στην τύχη τους, αυτό όμως θα ήταν αδιανόητο στο Δημόσιο.Τα συστήματα ιδιωτικής ασφάλισης συνδέουν το ύψος των εισφορών με την πιθανότητα της αρρώστιας. Οι ιδιωτικές εταιρείες ή δεν ασφαλίζουν καθόλου τους «επικίνδυνους» πελάτες (π.χ. διαβητικούς) ή τους ζητούν πολύ υψηλά ασφάλιστρα.
Η χρηματοδότηση του δημόσιου συστήματος εκτελείται είτε μέσω του προϋπολογισμού είτε μέσω ασφαλιστικών ταμείων. Έτσι, το επίπεδο υγείας και το είδος των νοσημάτων αποσυνδέονται από την πληρωμή, η οποία αντιστοιχεί στο εισόδημα και μόνο. Τα συστήματα αυτά αναδιανέμουν χρηματοδοτικές εισφορές και φόρους: από υγιείς σε ασθενείς, από νέους σε ηλικιωμένους, από πλουσιότερους σε φτωχότερους. Και βεβαίως, δεν αποκλείουν τους «επικίνδυνους» ασθενείς. Από κοινωνική άποψη, υπερέχουν ως προς τα ιδιωτικά.
Στην Ελλάδα η χρηματοδότηση είναι μεικτή: τα 2/3 των πόρων προέρχονται από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές και το 1/3 από άμεσες πληρωμές των ασθενών, ιδίως για πρωτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας ή οδοντιατρική φροντίδα και δευτερευόντως για φάρμακα ή νοσοκομειακή περίθαλψη.
« Αξιόπιστες έρευνες δείχνουν ότι το 1% των ασθενών αντιστοιχεί στο 30% του κόστους (το 10% αντιστοιχεί με τη σειρά του στο 70% του κόστους) ενώ για το υπόλοιπο 90% ξοδεύεται μόνο το 30%»
Η ιδιωτική δαπάνη είναι από τις υψηλότερες ως ποσοστό των δαπανών υγείας μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Είναι απαραίτητο επομένως να ενισχυθεί η δημόσια δαπάνη υγείας την επόμενη δεκαετία.Είναι σήμερα από τις χαμηλότερες ως ποσοστό του ΑΕΠ μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.
Τώρα, όσον αφορά την παροχή, η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι, όταν υπάρχει ισχυρό ρυθμιστικό πλαίσιο, τότε η συνύπαρξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μπορεί να λειτουργήσει θετικά για τους ασθενείς. Ο στόχος είναι η εξασφάλιση της καλύτερης δυνατής πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες, ειδικά για ασθενείς με πολυνοσηρότητα ανεξάρτητα αν αυτές είναι δημόσιες ή ιδιωτικά παρεχόμενες.
Για να γίνει όμως αυτό, το Δημόσιο εκεί παρεμβαίνει στην αγορά των δημόσιων και ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας ως ρυθμιστής. Καθορίζει κανόνες επαρκούς λειτουργίας, μετράει την παραγωγικότητα και την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών, καθορίζει ενιαίο τιμολογιακό πλαίσιο και συνδέει την αμοιβή με την ποιότητα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δυο γιατροί της ίδιας ειδικότητας που δουλεύουν στο Δημόσιο δεν παίρνουν την ίδια αμοιβή αν έχουν τελείως διαφορετικά αποτελέσματα.
«Στην Ελλάδα η χρηματοδότηση είναι μεικτή: τα 2/3 των πόρων προέρχονται από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές και το 1/3 από άμεσες πληρωμές των ασθενών, ιδίως για πρωτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας ή οδοντιατρική φροντίδα και δευτερευόντως για φάρμακα ή νοσοκομειακή περίθαλψη»
Παράλληλα, εξασφαλίζεται ότι ο ιδιωτικός τομέας δεν μεταφέρει «δύσκολες» περιπτώσεις ασθενών στο Δημόσιο ούτε προκαλεί μεγάλη τεχνητή ζήτηση και ότι συνολικά το σύστημα δεν παρέχει υπηρεσίες που δεν είναι αποτελεσματικές. Στην παροχή των υπηρεσιών τα δύο συστήματα λειτουργούν παράλληλα, δεν είναι συνδεμένα. Δεν υπάρχει προγραμματισμός ούτε συντονισμός δραστηριοτήτων στο πλαίσιο ενιαίου στρατηγικού – ρυθμιστικού πλαισίου για την υγεία.
«Η ιδιωτική δαπάνη είναι από τις υψηλότερες ως ποσοστό των δαπανών υγείας μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Είναι απαραίτητο επομένως να ενισχυθεί η δημόσια δαπάνη υγείας την επόμενη δεκαετία.Είναι σήμερα από τις χαμηλότερες ως ποσοστό του ΑΕΠ μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ»
Είναι σαφές ότι το δημόσιο σύστημα χρηματοδότησης υπερτερεί των ιδιωτικών συστημάτων ενώ στην παροχή ένα μεικτό σύστημα είναι καλύτερο εφόσον εξασφαλιστεί υγιής ανταγωνισμός προς όφελος των ασθενών. Το ζητούμενο είναι ένα αληθινά δημόσιο σύστημα υγείας με εισαγωγή των στοιχείων της διαφάνειας και του ανταγωνισμού, έτσι ώστε να γίνει καλύτερο γι’ αυτόν που υποτίθεται ότι πρέπει πάντα να υπηρετεί: τον ασθενή.
ΑΠΟ ΤΟ IEIDISEIS.GR
