Toυ Απόστολου Γατή
Η Μαρία, ορφανή κοπέλα και η μεγαλύτερη από τα τέσσερα αδέλφια, τύλιξε στην ποδιά της ένα μικρό κομμάτι ψωμί, την παραγέμισε με κουρέλια ώστε η εικόνα ν’ αυγατίζει. «Πάμε, παιδιά! Να φάμε το ψωμί δίπλα στο δάσος, και να παίξουμε! Προσοχή όμως! Μην φωνάζετε δυνατά, γιατί θα ΄ρθουν τα αερικά και θα μας το πάρουν!», είπε στα μικρά της αδέλφια. Και πήγαν στο δάσος, όπου θες η ανεμελιά, θες η χαρά, δεν μπορούσαν να σταματήσουν τις φωνές και τα χαχανητά των μπόμπιρων. Και σαν έκατσαν χάμω, άνοιξε η Μαρία την ποδιά της κι εμφανίστηκε ένα τόσο δα κομματάκι. Τα μικρά το πήραν, το μοίρασαν και το έφαγαν με λαιμαργία∙ κι έβαλαν τη Μαρία να τους υποσχεθεί ότι αυτό θα το έκαναν κάθε μέρα.
Στην παραπάνω ιστορία δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για δύο πράγματα: αν τα παιδιά καίτοι μικρά κι αθώα είχαν συνειδητοποιήσει την ανέχειά τους ή αν η Μαρία ένιωθε τύψεις που τα οδήγησε μέσω της απάτης και της εξαπάτησης να πιστέψουν σε ό,τι αργότερα θα φανερωνόταν στη ζωή τους ως εκούσια αποδόμηση της λογικής. Στο χωριό μου αυτή η ιστορία λέγεται ακόμα, και η Μαρία εξακολουθεί να είναι μια συμπαθητική μορφή, αν και φανταστική.
Όμως δε συμβαίνει το ίδιο με όλους όσοι προσπαθούν να επιβάλλουν συνθήκες που αντίκεινται στη λογική -ή αποδομούν τη λογική. Αν στην περίπτωση της Μαρίας ο σκοπός αγίαζε τα μέσα και η Μαρία εξακολουθεί να αποτελεί ένα είδος λαϊκής παραβολής με θετικό περιεχόμενο, στηρίζεται και σε κάτι ακόμα: η Μαρία δεν ήταν ποτέ το αερικό στον ρόλο της Μαρίας.
Σήμερα βιώνουμε δυστυχώς τον βιασμό της λογικής, και δεν είναι κάτι καινούριο ως σύλληψη∙ απλά έχουν εκσυγχρονιστεί τα μέσα που προωθούν περιεχόμενα (εφαρμοσμένες πολιτικές) ως μυθοπλασία, που επενεργεί πάνω στους πολίτες, στην κοινή γνώμη, που την αποπροσανατολίζει και προσπαθεί να την ελέγξει.
Στην πρόσφατη ιστορία με τον πρώην διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, Δημ. Λιγνάδη, επελέγη η συνταγή μιας μεγάλης εταιρείας αθλητικών ειδών, η οποία είχε στο μακρινό παρελθόν να αντιμετωπίσει κραυγαλέες περιπτώσεις εκμετάλλευσης των εργαζομένων της, γεγονός που θα οδηγούσε στην απομυθοποίησή της: η αντιπαράθεση μιας αντι-αφήγησης. Υπερβαίνοντας οι της επικοινωνιακής στρατηγικής της ΝΔ τα όρια του συγκινησιακού καπιταλισμού, επένδυσαν στο ότι, εφόσον η ελληνική κοινωνία εκφράζει τον αποτροπιασμό της και δεν φαίνεται πια να έλκεται από το «προϊόν» ΝΔ, ας «αγοράζει» τουλάχιστον ιστορίες. Έτσι προέκυψε η αντι-αφήγηση του «κίναιδου» και «παιδεραστή» Άρη Βελουχιώτη. Με αυτό τον τρόπο, η ΝΔ -και η κυβέρνηση- επιχείρησε να παρουσιάσει την υπόθεση Λιγνάδη ως μικροκομματική πολιτική και «λαϊκισμό» του ΣΥΡΙΖΑ, πόσο μάλλον όταν το ιστορικό της παράταξής της βαρύνεται και με άλλη παρόμοια περίπτωση στελέχους της, το οποίο θα πρέπει καθημερινά να καίει λιβάνι στον θεό της παραγραφής και στην τύχη που συνοδεύει τη μυθολογία των αρίστων.
Η όλη εικόνα της κυβέρνησης, από την αρχή που η λαϊκή πλειοψηφία τής εμπιστεύτηκε τις τύχες της χώρας, η διαχείριση σημαντικών αλλά και απλών καθημερινών πραγμάτων θυμίζει εκείνη την κινεζική εγκυκλοπαίδεια που παρέθετε ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες στην ταξινόμηση των ζώων: Χωρίζονται σε 14 κατηγορίες: α) εκείνα που ανήκουν στον αυτοκράτορα, β) τα βαλσαμωμένα, γ) τα εκπαιδευμένα, δ) τα γουρούνια που θηλάζουν, ε) τις γοργόνες, στ) τα μυθικά, ζ) τα αδέσποτα σκυλιά, η) αυτά που περιλαμβάνονται σε αυτή την ταξινόμηση, θ) εκείνα που τρέμουν σαν να έχουν τρελαθεί, ι) τα αναρίθμητα, ια) τα ζωγραφισμένα με πολύ λεπτό πινέλο από τρίχα καμήλας, ιβ) και τα λοιπά, ιγ) αυτά που μόλις έσπασαν ένα βάζο με λουλούδια, ιδ) εκείνα που φαίνονται από απόσταση σαν μύγες.
Αυτός ό ίλιγγος του ετερόκλητου που καθιστά αδιανόητη τη συσχέτιση άσχετων πραγμάτων και θέτει εκτός μάχης τη λογική έχει καταστροφικές επιπτώσεις τόσο στην ίδια τη λογική όσο και στον λόγο. Αυτό το είδος κατασκευής και διαχείρισης μιας αντι-πραγματικότητας, που μας επιβάλλεται, είναι τόσο επικίνδυνο όσο εύθυμο θέλει να δείχνει, όσο ά-λογο κι αν είναι. Αν την πάρουμε στα σοβαρά, τότε ίσως διαπιστώσουμε ότι συμβαίνει αυτό που οι μπόμπιρες της ιστορίας δεν μπορούσαν να διανοηθούν, ότι το αερικό πήρε εδώ και καιρό τον ρόλο της Μαρίας.