Καθώς πλησιάζει το Brexit

Toυ Γιαννάκη Λ. Ομήρου

Το 1957, η Συνθήκη της Ρώμης έθεσε τα θεμέλια για την Ενωμένη Ευρώπη. Ο Βρετανός Πρωθυπουργός Χάρολντ Μακμίλλαν, αιτήθηκε τη συμμετοχή και του Ηνωμένου Βασιλείου.

Απόλυτα αρνητικός ο στρατηγός Ντε Γκόλ, απέτρεψε την ευρωπαϊκή ενσωμάτωση του Ηνωμένου Βασιλείου, θεωρώντας ότι θα λειτουργούσε ως Δούρειος Ίππος των ΗΠΑ.

Αργότερα οι ενστάσεις παραμερίστηκαν και η Βρετανία εντάχθηκε στην Ε.Ε. Ουδέποτε όμως εγκατέλειψε μια μόνιμη επιφυλακτικότητα απέναντι στο εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Αντίθετα, διατηρώντας το σύνδρομο της ανωτερότητας, κατάλοιπο της πάλαι ποτέ Βρετανικής αυτοκρατορίας, υπονόμευε συνεχώς κάθε πολιτική και κάθε προοπτική εμβάθυνσης και ολοκλήρωσης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Η Ειδική σχέση, που είχαν συνομολογήσει ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο, επί προεδρίας Ρούσβελτ και πρωθυπουργίας Τσόρτσιλ, υπήρξε, για μια μεγάλη περίοδο, το υπόβαθρο μιας αίσθησης υπεροψίας των Βρετανών.

Ωστόσο οι καιροί άλλαξαν και οι ΗΠΑ προχώρησαν σε εγκαθίδρυση ειδικών σχέσεων και με μια άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Τη Γερμανία. Το Βρετανικό μονοπώλιο, τερματίστηκε.

Καθώς η τελευταία πράξη της Βρετανικής εξόδου από την Ε.Ε. διαδραματίζεται, με πρωταγωνιστή τον ανεκδιήγητο Πρωθυπουργό Μπορίς Τζόνσον, οι ανησυχίες για ένα άτακτο BREXIT εντείνονται και κορυφώνονται. Οι ελπίδες για μια ουσιαστική διαφοροποίηση της Βρετανικής στάσης διαρκώς λιγοστεύουν, με τον ηγέτη της Εργατικής αντιπολίτευσης να παραπαίει, αφού ουδέποτε τοποθετήθηκε με σαφήνεια υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε.

Η πορεία εξόδου της Βρετανίας, συμπίπτει ωστόσο και με άλλες ανησυχητικές εξελίξεις στην Ευρώπη που μόνο φόβους και ανησυχίες προκαλούν.

Στη Γερμανία ο κλασσικός διπολισμός του πολιτικού συστήματος της μεταπολεμικής περιόδου, -Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες- διαλύεται, με εντεινόμενη τη δράση των Νεοναζί. Το επεισόδιο της περασμένης εβδομάδας στο Χάλε, με δημοσιοποίηση μάλιστα αντισημητικού «μανιφέστου», έχει προκαλέσει μεγάλη νευρικότητα στο Βερολίνο καθώς σε πολιτικό επίπεδο ενδυναμώνονται ταυτόχρονα τα ακροδεξιά πολιτικά κινήματα.

Στη Γαλλία, οι δημοσκοπήσεις παρουσιάζουν συνεχώς αυξανόμενα τα ποσοστά του «Εθνικού Μετώπου» της Λεπέν, ενώ στην Ιταλία η ακροδεξιά αποτελεί πλέον βασική συνιστώσα του πολιτικού συστήματος. Για να μην αναφερθούμε στην ξενοφοβική κυβέρνηση του Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία, που γράφει «στα παλιά του τα παπούτσια» την προσφυγική -μεταναστευτική πολιτική της Ε.Ε.

Καθώς ο φόβος σκεπάζει ξανά την Ευρώπη και οι απεχθούς μνήμης εφιάλτες του παρελθόντος ξαναζωντανεύουν, η ανάγκη δημοκρατικών συσπειρώσεων με προοδευτικό περιεχόμενο, αποτελεί τη μέγιστη προτεραιότητα. Για να μην αποτελεί «έπεα πτερόεντα» η προσφυής ρήση του Ζακ Ντελόρ, ότι «η Ε.Ε. υπήρξε το μεγαλύτερο επίτευγμα της ιστορίας σε καιρό ειρήνης».

Σημ: Η επονείδιστη στάση ΗΠΑ -Ρωσίας, στην απεχθή εισβολή – επιχείρηση εθνοκάθαρσης της Τουρκίας στη Συρία, παρείχε την ευκαιρία στην Ε.Ε. μιας ουσιαστικής διαφοροποίησης. Δυστυχώς και πάλι φοβισμένη και τραγική, δεν αξιοποίησε τη συγκυρία να εμφανιστεί ορατά στη διεθνή πολιτική σκηνή, στη βάση των αρχών του Διεθνούς Δικαίου και πολιτικής ηθικής υπεροχής.
Κρίμα!

*Τέως Προέδρου Βουλής των Αντιπροσώπων