Toυ Γ. Λακόπουλου
Ας το δουμε σαν το αυγό του Κολόμβου: ο αρχηγός κάνει το κόμμα ή το κόμμα τον αρχηγό; Πρώτα ιδρύεται το κόμμα και μετά αναδεικνύεται ο επικεφαλής ή αντιστρόφως;
Το ερώτημα έχει απαντηθεί πολλές φορές στην Ιστορία. Οι απαντήσειις ισχύουν και για τις διεργασίες των τελευταίων ετών που επιδιώκουν τη δημιουργία νέου κεντροαριστερού κόμματος που θα αντικαστήσει το ΠΑΣΟΚ – ανάμεσα στη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ.
Αν υποθέσουμε ότι θα υπάρξει ένα τέτοιο κομμα ποιον θα μπορούσε να έχει επικεφαλής; “Εμένα” απαντάει η Φώφη Γεννηματά. “Γιατί όχι εμένα;” είναι έτοιμοι να απαντήσουν 5-6 ακόμη. Κολοκυθιά.
Αυτή είναι η λάθος συζήτηση. Αν επρόκειτο να δημιουργηθεί κόμμα με επικεφαλής της Γεννηματά η κυρία θα είχε ήδη αποβληθεί ως ηγετική φυσιογνωμία στον κεντροαριστερό χώρο και δεν θα γινόταν συζήτηση- τα υπόλοιπα θα τα αναλάμβαναν ψηφοφόροι. Το ίδιο ισχύει και για όσους θεωρούν ότι μπορούν να ηγηθούν ενός τέτοιου κόμματος.
Αντικειμενικά ο μόνος που έχει τις προυποθέσεις να ανταποκριθεί στις σύνθετες απαιτήσεις επικεφαλής πολιτικού κόμματος σ’ αυτή την περιοχή του πολιτικού φάσματος είναι ο Βαγγέλης Βενιζέλος. Αλλά καταστράφηκε μόνος του -και συνεχίζει.
Από εκεί και περα η συζήτηση χάνει το νόημα της. Κανείς απ τους ενδιαφερόμενους να στηρίξουν τη δημιουργία ενός τέτοιου κόμματος δεν θα το κάνει, αν πρόκειται να έχει αρχηγό Φώφη.
Ακόμη και ο αποστασιοποιημένος Κ. Σκανδαλίδης της κάνει πλάκα δηλώνοντας ότι το ΠΑΣΟΚ -ή ό,τι υπάρξει στη θεση του-μπορεί να αναδειχθεί … δεύτερο κομμα στις επόμενες εκλογές. Δηλαδή να εξελιχθεί η Γεννηματά σε αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης και υποψήφια Πρωθυπουργό.
Ετσι φτάνουμε στο σημείο εκκίνησης αυτών συζητήσεων: στο ΠΑΣΟΚ και στην επιμονή πολλών να διαλύσουν το κόμμα που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρεου. Με απλούς συλλογισμούς προκύπτει ότι η ίδια η ιδέα οδηγεί σε αδιέξοδο. Μετά το ΠΑΣΟΚ δεν θα υπάρχει τίποτε.
Δεν μπορεί να μπεί τίποτε στη θέση του και να διαδραματίσει τον ίδιο ρόλο σε επανάληψη. Γιατί απλούστατα το ΠΑΣΟΚ δεν προέκυψε από … ψήφισμα.
Υπήρξε αποτέλεσμα πρωτοβουλίας του Ανδρέα Παπανδρεου η οποία περιείχε τη συλληψη των αναγκών της συγκυρίας, είχε το ιστορικό βάρος όσων συνέβησαν μετά τον εμφύλιο ως τη χούντα και στηρίχθηκε στην αίγλη των ιδεών του και την προσωπική ακτινοβολία του. Ξέρει κανείς κάποιον με αυτά τα χαρακτηριστικά σήμερα;
Ακριβώς επειδή δεν υπάρχει ένας τέτοιος επικεφαλής δεν μπορεί να υπάρξει και τέτοιο κόμμα. Προκύπτει άλλωστε από τη διαπίστωση πόσο λίγοι υπήρξαν οι επίγονοι του Παπανδρέου.
Το ΠΑΣΟΚ μετά τον Παπανδρέου μπορούσε το ίδιο -ως υπαρκτό κόμμα- να παράγει τον επικεφαλής του, μέσω των εσωτερικών διαδικασιών του. Ανάλογα με το βάρος του επικεφαλής διαμορφωνόταν και η πορεία του.
Ο Σημίτης ήταν η πιο σοβαρή περίπτωση επικεφαλής, αλλά δεν υπήρξε ποτέ ηγέτης του. Με την έννοια του επικεφαλής που οδηγεί από την αντιπολίτευση στην εξουσία. Για την ακρίβεια δεν πήρε το κόμμα , αλλά το κράτος και την κυβέρνησή που έχει κερδίσει ο Ανδρεας Παπανδρεου.
Ο Γ. Παπανδρέου εκταμίευσε την ακτινοβολία του ονόματος , αλλά στην πρώτη στροφή προέκυψε ότι η άσκηση κληρονομικού δικαιώματος στην πολιτική οδηγεί σε τραγωδία.
Ο Βενιζέλος έχασε τις ευκαιρίες να γίνει αρχηγός όταν πραγματικά τις είχε -αρχής γενομένης από το 1974 –και όταν έγινε αρχηγός δεν υπήρχαν ευκαιρίες. Και η Γεννηματά εκπροσωπεί τον εμπαιγμό της Ιστορίας σε όσους έμειναν πιστοί στο κάποτε κυρίαρχο κόμμα.
Συνεπώς διαλυομένου του ΠΑΣΟΚ δεν θα υπάρχει οτιδήποτε σ’ αυτόν το χώρο γιατί δεν υπάρχει κανείς να το δημιουργήσει. Κανένα κόμμα δεν μπορεί να συγκροτηθεί, να λειτουργήσει και να παράξει πολιτική, χωρίς το πρόσωπο που θα τα εκφράσει, θα τα κάνει λόγο, κείμενο, πολιτική σύλληψη, ύφος δημόσιας παρουσίας.
Απλώς αν εκλείψει το ΠΑΣΟΚ, χάριν άλλου κόμματος, θα ξεκατινιαστούν για ένα διάστημα διάφοροι πρώην υπουργοί και κάποιοι εκλεκτοί της διαπλοκής και τελικά το εγχείρημα θα καταρρεύσει.
Αντιθετα αν παραμείνει το ΠΑΣΟΚ με το όνομα και τα σύμβολά του, με το ιστορικό του αποτύπωμα και κυρίως την ιδεολογία του, θα είναι υπαρκτή πολιτική δύναμη με ταυτότητα και ανάλογα με την εκάστοτέ ηγεσία του θα διευρύνει ή θα περιορίζει την επιρροή του στην κοινωνία. Τόσο απλό.
Το ΠΑΣΟΚ δεν συρρικνώθηκε από την παρακμή της ιδεολογίας του, αλλά από τη παρακμή των προσώπων που το εκπροσωπούσαν. Αν συνεχίσει να υπάρχει μπορεί να βρεθεί κατάλληλος επικεφαλής κάποια στιγμή. Αν καταλυθεί, κανείς δεν θα μπορεί να είναι επικεφαλής του τίποτα.
Άρα αυτό που χρειάζεται για να ανακάμψει το ΠΑΣΟΚ είναι αλλαγές προσώπων. Όσοι ενδιαφέρονται ας ρωτήσουν για ένα ανέκδοτο που είχε πει στον Ανδρέα Παπανδρέου ο Τρίτσης. Ένα ανέκδοτο με κορίτσια…
