Toυ Νίκου Λακόπουλου
Με πολλές αναφορές στο σεβασμό της ανθρώπινης ζωής, πολιτικά δάκρυα και κομματικές κατάρες η τραγωδία στο Μάτι εντάχθηκε στον προεκλογικό αγώνα και μες το πένθος πολλοί βρήκαν τρόπο να ασχοληθούν με το τι ρούχα ταιριάζουν στα καμένα.
Οι ευθύνες βρέθηκαν, ανήκουν στους “άλλους”, αλλά όχι και το βασικό πρόβλημα. Είναι πιθανόν ανάμεσα σε όσους ψάχνουν τον υπεύθυνο να είναι και ο ίδιος και μάλλον δεν είναι ένας. Οι πυρκαγιές απειλούν πλέον την πόλη και δεν συμβαίνουν κάπου μακριά στο δάσος. Δεν υπάρχει ασφάλεια, ούτε προστασία, αλλά μπορεί όλη αυτή η τραγωδία να συνέβη επειδή κάποιος απλώς έκανε λάθος;
Η αλήθεια είναι πως η φονική πυρκαγιά είχε προαναγγελθεί, ο μηχανισμός παρέλυσε και θα είχε συμβεί και με άλλη κυβέρνηση και με άλλο πρωθυπουργό, με άλλους αρχηγούς στο κεντρικό μηχανισμό που θάλεγαν κι αυτοί πως δεν έγινε κανένα λάθος.
Αυτή τη φορά φταίει η Αριστερά, όπως άλλοτε έφταιγε η Δεξιά, αλλά το πρόβλημα που αποκάλυψε η τραγωδία είναι η αδυναμία των πολιτικών κομμάτων όλου του πολιτικού συστήματος να δουν ποιο είναι το πρόβλημα και πώς θα αποφευχθεί η επόμενη τραγωδία που έχει επίσης προαναγγελθεί.
Τι μάθαμε από αυτή την “ανείπωτη” τραγωδία όπως την περιγράφουν τα ΜΜΕ με όλα τα δημοσιογραφικά κλισέ; Μάθαμε πόσο “θλιβερός” είναι ο πρωθυπουργός, πόση “ανόητη αλαζονεία” διαπερνά την αντιπολίτευση. Πως η φωτιά ήταν πιο μικρή ή πιο μεγάλη από αυτή στην Ηλεία -ανάλογα με τον σχολιαστή. Μάθαμε πόσα σπίτια κάηκαν ή πόσα σώθηκαν ανάλογα με το μέσο ενημέρωσης, πολλοί έκαναν συσχετισμούς, μέτρησαν τα πτώματα της μιας και της άλλης πυρκαγιάς κι έκαναν συγκρίσεις. Κι έτσι δεν βρέθηκε χρόνος για σιωπή ή περισυλλογή, για λίγη αυτοκριτική.
Πάλι περηφάνια και ξύλινα λόγια, πάλι οι λογογράφοι θα ψάξουν λόγια για την οδύνη, την απώλεια, τον πόνο, αλλά και τη γενναιότητα των ηρωικών πυροσβεστών, την οποία ελπίζουν να καρπωθούν στις εκλογές, αφού το πρώτο πράγμα που κάνουμε σε μια τέτοια “ανείπωτη” τραγωδία είναι η κήρυξη εθνικού πένθους και δημοσκοπήσεις. Τι πρέπει να γίνει μετά την τραγωδία. Εκλογές απαντά η αντιπολίτευση.
Έτυχε μια “στραβή”, φταίγαν κι αυτοί που χτίσαν εκεί, μερικές βίλες μάλιστα ήταν “πολυτελείς” κι ο ιδιοκτήτης του μοιραίου οικοπέδου ήταν συγγενής βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας. Θόλωσε η εικόνα. Αυτές ήταν οι αναλύσεις, πάει πέρασε κι αυτό, πάμε παρακάτω να δούμε τι θέλει ο πολίτης και πως θα τον εκφράσουμε εμείς καλύτερα, δεδομένου του ότι σ΄αυτή τη χώρα πάντα οι Άλλοι φταίνε.
Οι Άλλοι, “Αυτοί” μάλλον αποδείχτηκε πως είμαστε Εμείς που από καιρό είμαστε οι Άλλοι, που καταγγείλαμε με τόσο πάθος. Το παραδιπλανό αυθαίρετο μπορεί να είναι δικού μας βουλευτή ή συγγενή του ή ίσως και δικό μας.
Μαζί με τον πολιτικό κυνισμό και την μισαλλοδοξία η τραγωδία έφερε στην επιφάνεια και ένα νέο είδος πολιτικού που ψηφίζει για να μη γίνουν κατεδαφίσεις αυθαιρέτων και καταγγέλλει τους άλλους ότι δεν της έκαναν. Αυτός ο άνθρωπος θα ψηφίσει θα ψηφίσει τον επόμενο νόμο. Oι άνθρωποι που μπορούν να δώσουν λύσεις δεν βρίσκονται σε κανένα από τα κόμματα που αντιλαμβάνονται την ύπαρξή τους ως εκφραστές μικροσυμφέροντων, εξυπηρετητές του ψηφοφόρου που τώρα κλαίνε στα καμμένα μετρώντας ψήφους.
Όπως κι αν το μετρήσουμε, τα αυθαίρετα και η ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού οδηγούν στο κομματικό κράτος που δομήθηκε εξαγοράζοντας ψήφους με αντάλλαγμα ένα νόμιμο σπιτάκι στο δάσος ή στη θάλασσα. Η μπουλντόζα -αν φτάσει ποτέ- θα βρεθεί μπροστά σε μια μάντρα, ένα φράχτη στο σπίτι ενός πολιτικού, πρώην υπουργού, βουλευτή, ίσως και πρωθυπουργού, του “παράγοντα” που βοήθησε το κόμμα.
Ο μηχανισμός -που βλέπει τις φωτιές να τον υπερβαίνουν- στήθηκε με κομματικά κριτήρια. Με ρουσφέτια κι αναξιοκρατία. Όπως άλλωστε και τα μέσα ενημέρωσης που ανέλαβαν την ενημέρωση, την παραπληροφόρηση και την προπαγάνδα και θα βρεθούν και πάλι στο πλευρό του πολίτη. Το λάθος υπάρχει, αλλά δεν είναι ένα. Τα “λαμόγια” στην Ελλάδα είναι φίλοι μας και συγγενείς μας, μπορεί να είναι και στο ίδιο μας το σπίτι.
Πολλοί γελούν όταν ακούνε για κατεδαφίσεις, δεδομένου του ότι τόσο και η Εκάλη, όσο και η Βουλιαγμένη ήταν κάποτε δασικές εκτάσεις. Διάφορες μονές- ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης είναι η Εκκλησία- πούλησαν σε συνεταιρισμούς και ιδιώτες αμέτρητες εκτάσεις- που πριν κάποιοι έκαψαν. Ο συνεταιρισμός «Αγιος Σπυρίδων», ο «Αγιος Τιμόθεος», ο Άγιος Σύλλας»! Φυσικά ο οικοδομικός Συνεταιρισμός των υπαλλήλων του υπουργείου Γεωργίας που νομιμοποίησε 4.000 στρέμματα στο Λυκόρεμα. Ο οικοδομικός συνεταιρισμός των Αξιωματικών.
Σύμφωνα με ένα άρθρο του πρώην υπουργού Γεωργίας -για λίγο- Στέφανου Τζουμάκα σε ολόκληρη την Αττική δραστηριοποιούνται 128 οικοδομικοί συνεταιρισμοί με ονόματα όπως «Αγιος Τιμόθεος», «Σύλλογος Εργαζομένων Τράπεζας Ελλάδας», «Σύλλογος Δημοσιογράφων και Εργαζομένων», «Τέκτων», «Φαίαξ», «Δημόκριτος», «Ροσόλυμος, “Νέα Βιθυνία», «Ικαρος», «Β. Φρειδερίκη», «Αξιωματικοί Χωροφυλακής» «Δικηγόροι Πειραιώς», «Νέοι Μακεδόνες», φυσικά «Δασικών Υπαλλήλων» και Μηχανικών, η«Μεγαλόχαρη», ο Άγιος Θωμάς» κ.α.
Από τα ονόματα και μόνο των συνεταιρισμών βλέπουμε την ανάμειξη συντεχνιών και ενός παρακράτους όλων των εποχών σε ένα διαρκές έγκλημα με σαφές οικονομικό συμφέρον που κάνει να χαμογελούν πονηρά πολλοί όταν ακούνε πως η κυβέρνηση θα γκρεμίσει 3.000 αυθαίρετα μόνο στην Αττική. Δεν ξέρει πως “οι κυβερνήσεις έρχονται και παρέρχονται”- όπως διαπιστώνει σε πρόσφατη ανακοίνωσή του ο …Σκάι;
Στο μεταξύ οι εισαγγελείς θα βρεθούν μπροστά σε ένα νομοθετικό κράμα όπου ο δήμαρχος έχει την ευθύνη αν η φωτιά είναι μόνο στο δικό του δήμο, η Περιφέρεια για δυο δήμους, που σημαίνει ότι ο αποσυντονισμός είναι νομοθετημένος. Θα την πληρώσει μάλλον ο τελευταίος μιας αλυσίδας υπευθύνων που μεταθέτουν ο ένας στον άλλον την ευθύνη.
Ο ένας νόμος επιβάλλει να κόβεις τα κλαδιά στο σπίτι σου με πρόστιμο, κάτι που ο άλλος με ποινές απαγορεύει! Τελικά ο νόμος 4495/2017 βρήκε λύση και απαιτεί βεβαίωση του μηχανικού ότι αυτά δεν προστατεύονται. Μια τεχνική έκθεση, ένα τοπογραφικό, η άδεια δόμησης, να φαίνεται η θέση των δέντρων που θα κοπούν, τα σημεία λήψης των φωτογραφιών και τυχόν μελλοντικές θέσεις φύτευσης δέντρων!
Αλλά πως θα υπάρχει άδεια σε ένα παράνομο; Προφανώς ο νόμος δεν αφορά δέντρα εκτός σχεδίου που για την γραφειοκρατία δεν υπάρχουν αφού δεν έχουν άδεια, άρα πώς θα δοθεί άδεια να κοπούν; Kάπως έτσι η νομοθεσία έχει ξεπεράσει τους 130 …τόμους και ξαφνικά το κράτος βρίσκεται απέναντι στην γραφειοκρατία που το ίδιο έχει δημιουργήσει. Το 1999 το υπουργείο επιχείρησε να κωδικοποιήσει την νομοθεσία και έφτασε σε 447 άρθρα, ήλθαν νέοι νόμοι και τα …παράτησε. Δέκα χρόνια μετά η Ρένα Δούρου, περιφερειάρχης, θα πει:
“Η πολυνομία, οι παράλληλες αρμοδιότητες Περιφερειών, δήμων, της Πυροσβεστικής, της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, του Στρατού, δεν λειτουργούν. Αντιθέτως, για τον πολίτη που βλέπει να καίγεται το σπίτι του ή να απειλείται η ζωή του, είναι η βασιλική οδός για να μην αποδίδονται ποτέ και σε κανέναν ευθύνες”.
Φαίνεται πως η Περιφέρεια δεν ανήκει στο κράτος ή δεν χωρά πουθενά. Μάλλον τα πράγματα θα πάνε καλά αν η περιοχή σας έχει καλό δήμαρχο, αλλιώς μπορεί να φταίει κι η Πυροσβεστική, μπορεί ο καιρός, μπορεί ο υπουργός και η κυβέρνηση- που έτσι κι αλλιώς θα χρεωθεί, αλλά μόνο την πολιτική ευθύνη, μπορεί και σεις οι ίδιοι.
“Η κινητοποίηση αποφασίζεται από τα αρμόδια Όργανα Πολιτικής Προστασίας, κατόπιν σχετικής εισήγησης του Πυροσβεστικού Σώματος και εφαρμόζεται δια των αντιστοίχων αρμοδίων υπηρεσιών” λέει ο νόμος, μόνο που οι αρμόδιες υπηρεσίες μπορεί να είναι και …σαράντα πέντε.
Στις 23 Ιουλίου, όταν ξέσπασε μια φωτιά με δεκατρείς ύποπτες εστίες στην Κινέτα, μια άλλη ξέσπασε στο Νταού. Υπάρχει ένας 65χρονος που έχει συλληφθεί, αλλά κανένας δεν ασχολείται μαζί του.
Όταν πέρασε τη χαράδρα, ήταν αργά. Όποιος έβλεπε την πορεία της φωτιάς καταλάβαινε πως ο έλεγχος είχε χαθεί. Πολλές χιλιάδες έφυγαν έτσι και σώθηκαν, εκτός από χίλια πεντακόσια άτομα από τα οποία 92 βρέθηκαν καμένα ή πνίγηκαν στην θάλασσα. Ο Δήμαρχος θα πει μετά πως “δεν δόθηκε εντολή για εκκένωση”. Φαίνεται να αγνοεί πως αυτός ήταν που έπρεπε να δώσει την εντολή, αλλά αφού δεν έγινε εισήγηση, μάλλον είναι εντάξει.
” Όταν γύρισε ο αέρας, τότε λέγανε φύγετε φύγετε, αλλά το λέγανε οι άνθρωποι που ήταν εκεί πέρα, δεν υπήρχε οργάνωση από πίσω, φώναζαν φύγετε από τα σπίτια σας θα καείτε.. δεν έγινε οργανωμένα από ένα κέντρο επιχειρήσεων». “Ήρθε ο κύριος Σιώνης και είπε μπροστά μας “ποιου είναι η περιοχή;”. Ο Δήμαρχος είπε “είναι δικιά μου” η περιοχή, και η απάντηση ήταν “από την στιγμή που είναι δικιά σου η περιοχή, απομάκρυνε τον κόσμο”. Και του λέω ” ναι Δήμαρχε, πρέπει να φύγει ο κόσμος”» θα πει μια αντιπερεφερειάρχης.
Ο κύριος Σιώνης ήταν της Πυροσβεστικής, αξιωματικός, που εισηγείται, αλλά δεν αποφασίζει. Ο δήμαρχος πρέπει να εφαρμόσει ένα σχέδιο που μπορεί να μη γνωρίζει. Ή μπορεί και να απουσιάζει όπως έγινε με τον διπλανό δήμο. Πώς μπορεί να γνωρίζει αν είναι μόνο στα δικά του όρια η πυρκαγιά ή όχι; Ο δήμαρχος πρέπει να μαντέψει αν είναι δικά του αυτά που πρόκειται -σε λίγο-να καούν.
H περίπλοκη εκκένωση αν γινόταν σε συνθήκες πανικού μάλλον θα είχε περισσότερα θύματα. Αυτή την ώρα ερευνάται αν η αστυνομία- που δεν έχει επικεφαλής τον δήμαρχο- έσωσε κόσμο κλείνοντας την Μαραθώνας ή έστειλε κόσμο στο θάνατο. Εκ των υστέρων τίθεται το ερώτημα γιατί δεν εκκενώθηκε το Μάτι- επειδή κάηκε, αλλά όποιος αποφάσιζε να κάνει έγκαιρη εκκένωση έπρεπε να εκκενώσει κι άλλες περιοχές αφού τη στιγμή εκείνη δεν γνώριζε που θα κατέληγε η φωτιά. Ποιος θα το αποφάσιζε;
H εκκένωση των διπλανών κατασκηνώσεων χρειάστηκε ώρες για να γίνει, αν και υπήρχε σχέδιο. Δηλαδή: αν η φωτιά προχωρούσε δεν θα προλάβαιναν να εκκενωθούν. Αν και είχαν γίνει μάλιστα ασκήσεις και στο Μάτι και στο Νταού οι αρμόδιοι αλληλοσυνεχάρησαν ο ένας τον άλλον για το πόσο καλά πήγαν, αλλά δεν είδαν ούτε κενά, ούτε λάθος.
Με βάση αυτά τα σχέδια στη συνέντευξη τύπου όλοι οι επικεφαλής και ο υπουργός δεν έκαναν όπως είπαν κανένα λάθος. Τα ίδια θάκαναν, ήταν και υπερήφανοι. Δεν είχαν πολύ άδικο. Τα σχέδια ήταν σωστά. Ο άνεμος ήταν λάθος. Και θάναι πάντα λάθος.
Υ.Γ.: Η κυβέρνηση που αντικατέστησε το ένα κομματικό στέλεχος με άλλο, ας πάρει υπόψη της την απαίτηση της αξιωματικής αντιπολίτευσης κι ας διορίσει στη θέση του γραμματέα πολιτικής προστασίας έναν άλλον κοινής αποδοχής. Θάναι μια ένδειξη πως το πολύπλοκο πρόβλημα δεν θα λυθεί χωρίς συναίνεση και πως δεν αφορά το ένα ή το άλλο κόμμα. Κι ίσως, έτσι, μπορεί να βρεθεί το πρώτο, το μεγάλο, το βασικό λάθος.
