Του Νίκου Λακόπουλου
Ήταν φανερό από καιρό ότι η έξοδος από το μνημόνια θα αποτελούσε το τέλος των “αντιμνημονιακών” και “μνημονιακών” κομμάτων που δημιουργήθηκαν στην διάρκεια της κρίσης, αλλά δεν κανείς δεν περίμενε να συμβεί τόσο γρήγορα. Με αφορμή την Συμφωνία των Πρεσπών δυο κόμματα εξατμίστηκαν, ένα άλλο τέθηκε εκτός χάρτη και το Κινάλ βασανίζεται από εσωτερικά διλήμματα που παίρνουν δραματικό χαρακτήρα.
Πιθανόν να ζούμε την πορεία για ένα νέο 1981 -όπου το ΠΑΣΟΚ εξαφάνισε την Ένωση Κέντρου και το 11% που πήρε στις προηγούμενες εκλογές έγινε …0,40%. Μόνο που τώρα -και όχι το 2015- βρίσκεται ο ΣΥΡΙΖΑ στη θέση του ΠΑΣΟΚ- πιθανόν όχι ακριβώς ο παλιός ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ένα νέος σχηματισμός που θα κατέβει στις εκλογές ως ΣΥΡΙΖΑ- Προοδευτική Συμμαχία.
Δεν πρόκειται για ένα “αντιδεξιό” μέτωπο, όπως συχνά γράφεται, αλλά για ένα μέτωπο απέναντι στην Ακροδεξιά και τον Φιλελευθερισμό που περιλαμβάνει και την “λαϊκή δεξιά” όπως την ανέφερε πρόσφατα ο Αλέξης Τσίπρας.
Για την Ιστορία όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου σάρωσε με 48% δεν αρκούσε να προστεθεί στα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ (25%) το ποσοστό της ΕΔΗΚ (11%) και η εξαφάνιση άλλων κομμάτων του “δημοκρατικού σοσιαλισμού” και της “Συμμαχίας” (2,72%), αλλά άντλησε ένα μεγάλο ποσοστό από την Νέα Δημοκρατία και απορρόφησε απευθείας το 6,82% της Εθνικής Παράταξης ως πατριωτικό -εκτός από σοσιαλιστικό-κόμμα.
Ο Αλέξης Τσίπρας ξεκαθάρισε από πολύ καιρό πως ο παλιός ΣΥΡΙΖΑ δεν υπάρχει πλέον και εξέφρασε τον θαυμασμό του για τον Ανδρέα Παπανδρέου- προ του… 1984 που δεν αρκέστηκε στο κόμμα του πατέρα του, αλλά” το ΠΑΣΟΚ υπήρξε προϊόν και αποτέλεσμα μιας ιστορικής στιγμής, αλλά και ενός ηγέτη που την διέγνωσε σωστά.
Η προσπάθεια να συνενωθούν οι τρεις γενιές, της Εθνικής Αντίστασης, του 1-1-4 και του Πολυτεχνείου, κάτω από τους μεγάλους στόχους μιας Διακήρυξης και τη στέγη ενός ριζοσπαστικού κόμματος που είχαν σημαία τους την Εθνική Ανεξαρτησία, την Λαϊκή Κυριαρχία και την Κοινωνική Απελευθέρωση μπορεί σήμερα να φαίνεται σχεδόν αυτονόητη. Δεν ήταν έτσι όμως. Αποτέλεσε τομή στην πολιτική και στην κοινωνία. Έδειξε το δρόμο της απαλλαγής από το σκοτάδι της μετεμφυλιακής κυριαρχίας του χωροφύλακα και της Δεξιάς”.
Όπως έγραφε στο άρθρο του “Ήταν Ψεύτης ο Ανδρέας;” -άρθρο στο Documento 2017- ο πρωθυπουργός “το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του ‘70, μικρό και σχεδόν στο περιθώριο, κατάφερε – ακριβώς αξιοποιώντας τον ηλεκτρισμό της εποχής του – να μετεξελιχθεί ραγδαία όχι μόνο σε μεγάλο κόμμα αλλά και σε παραγωγό προοδευτικής ενέργειας για πολλά χρόνια, εξηγείται, νομίζω, ακριβώς από το χιλιοειπωμένο ραντεβού με την Ιστορία.
Στο ραντεβού αυτό η ιδρυτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ, με επικεφαλής τον Ανδρέα, ήταν παρούσα με τον δικό της εμφατικό τρόπο. Δεν βολεύτηκαν στο πατρικό κόμμα της Ένωσης Κέντρου, αλλά επέλεξαν τον δύσκολο – και για πολλούς από τους παραδοσιακούς ακατανόητο – δρόμο της δημιουργίας νέου κόμματος, απαλλαγμένου από τις αμαρτίες του παλιού πολιτικού συστήματος, ανοιχτού σε νέα ρεύματα και αντιλήψεις”.
Πιθανόν αυτή η φράση να είναι η εξαγγελία του δικού του νέου …κόμματος. Το ερώτημα αν ο Αλέξης Τσίπρας είναι ο Ανδρέας ετέθη το 2008, αλλά έχει απαντηθεί ήδη. Δεν είναι γιατί είναι ο Αλέξης Τσίπρας. Ένας ηγέτης που πήρε ένα κόμμα του 4% και οδήγησεστο 35% -που είναι μεγάλο για τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά απέχει πολύ από το 48%!
Τι θα γίνει ως τον Οκτώβριο
Παρότι οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σταθερά τη Νέα Δημοκρατία να έχει προβάδισμα 5, 10, ή …15% ο Κυριάκος Μητσοτάκης ούτε μπόρεσε ποτέ να ξεπεράσει σε δημοφιλία το κόμμα του, ούτε να εκφράσει την δεξιά πολυκατοικία και όπως ο ίδιος παρατήρησε “η ΝΔ έγινε μεγάλη όταν ανοίχτηκε προς το κέντρο και έφερε στο κόμμα ανθρώπους από έξω. Όταν κοιτάξαμε πέρα από τον φυσικό ιδεολογικό μας χώρο και κερδίσαμε την εμπιστοσύνη ανθρώπων που μπορεί να μην ανήκαν παραδοσιακά στη μεγάλη κεντροδεξιά παράταξη. Το ίδιο πρέπει να κάνουμε και τώρα».
Κάπως αργά το κατάλαβε! Με χαλαρή ψήφο αν οι ευρωεκλογές γίνουν χωρίς εθνικές εκλογές η ΝΔ θα πέσει πιο χαμηλά από ό,τι στις εθνικές- γιατί θα χάσει λόγω Πρεσπών από την Ακροδεξιά που για πρώτη φορά εμφανίζεται με περισσότερα από ποτέ κόμματα πέρα από την Χρυσή Αυγή- που της πρότεινε κιόλας συνεργασία ως …όμορο κόμμα.
Η εμφανής διάσταση απόψεων για τον χαρακτήρα του κόμματος όπως εμφανίζεται με διαφοροποιήσεις της Ντόρας Μπακογιάννη και του Κωστή Χατζηδάκη ή συγκρούσεις ευθείες ανάμεσα σε Γεωργιάδη και Δένδια θα αποτυπωθούν και στο δεύτερο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών, όταν οι χαμένοι του πρώτου γύρου της ΝΔ θα στραφούν εναντίον του.
Στο μεταξύ ως τον Οκτώβριο ο Τσίπρας θα έχει να παρουσιάσει τα θετικά οικονομικά στοιχεία του 2019, η Ελλάδα θα έχει βγει κανονικά στις αγορές και η Συμφωνία των Πρεσπών που αποθεώθηκε διεθνώς θα δικαιώσει και εσωτερικά τον Αλέξη Τσίπρα. Οι Μακεδον0μάχοι θα είναι μια ανάμνηση, πρώτη ύλη για άλλα δεξιά σχήματα που θα αφαιρέσουν ψήφους από τη Νέα Δημοκρατία -ιδιαίτερα αν από την δεξιά στροφή επιχειρήσει κι άλλα ανοίγματα φαιδρά προς πρόσωπα αναξιόπιστα που απλώς αυτοεξευτελίζονται και δεν εκφράζουν κανένα.
Ποτέ η Ιστορία δεν άλλαξε επειδή πρόσωπα μετακινήθηκαν από τη μια παράταξη στην άλλη, αλλά τα πρόσωπα μετακινούνται- συχνά σαν ποντικοί σε καράβι- καθώς η Ιστορία αλλάζει. Ως Οκτώβριο – και μάλλον πολύ νωρίτερα- θα ωριμάσει η τακτική ανάκριση για όσους από το σκάνδαλο Novartis θα κληθούν να δώσουν εξηγήσεις και όπως φαίνεται θα υπάρξουν παραπομπές που μπορεί να προκαλέσουν πολιτικό κρότο.
Με την στάση τους η ΝΔ και το Κινάλ- που μιλάνε για σκευωρία πριν ολοκληρωθεί η έρευνα- μπαίνουν στο ίδιο μέτωπο του “παλιού καθεστώτος” -της διαπλοκής και της διαφθοράς- και αποτελούν εύκολο στόχο για τον Αλέξη Τσίπρα που φαίνεται να τους φέρνει κοντά ώστε να τους συντρίψει μαζί και τους δύο: δεν τον απασχολεί τόσο πολύ ο Μητσοτάκης, ούτε η Φώφη, όσο να σχεδιάσει την …δεύτερη τετραετία.
Ο Αριστερός “Συναγερμός”
Ως το Οκτώβριο θα έχει εξελιχθεί η διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ με νέες προσχωρήσεις και δημιουργία προοδευτικού μετώπου- ενός Αριστερού Δημοκρατικού Συναγερμού- που αυτές τις μέρες -χωρίς κανείς να βιάζεται- ορίζεται τι μορφή θα πάρει.
Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών θα αποδυναμώσει τον Μητσοτάκη. Δεν πρόκειται να γίνει ο Βέμπερ ….πρόεδρος της Κομισιόν όπως θα ήθελε. Oύτε θα προλάβει να κρύψει τον Βορίδη και τον Γεωργιάδη καθώς οι ωσμώσεις του με τον Σαλβίνι και τον Ορμπάν προκαλούν αντιδράσεις μέσα κι έξω από το κόμμα, όπου είναι εμφανείς οι προσπάθειες για ένα κόμμα κεντροδεξιό, όπως το ήθελε η καραμανλική παράδοση, αλλά και ηγέτες που πέρασαν -όπως η Ντόρα Μπακογιάννη και ο Βαγγέλης -“δεν είμαστε-ακραίοι”- Μεϊμαράκης.
Είναι εμφανές πως εκκρεμεί στη Νέα Δημοκρατία μια σύγκρουση και το επόμενο διάστημα -καθώς με την κάλπη των ευρωεκλογών δεν αλλάζει η κυβέρνηση- ένα κακό αποτέλεσμα για την Νέα Δημοκρατία θα φέρει πιο κοντά το θέμα της διαδοχής του Μητσοτάκη.
Το καλοκαίρι ο Πρωθυπουργός θα ορίσει τον νέο επίτροπο, θα αλλάξει η δική του κυβέρνηση την ηγεσία της Δικαιοσύνης, όπως ορίζει ο νόμος, και ίσως θα τεθεί και θέμα… αλλαγής του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας. Ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα κοινωνικής προστασίας -το κράτος πρόνοιας που απειλεί ευθέως ο Κυριάκος Μητσοτάκης με …ειλικρίνεια- θα έχει τεθεί σε εφαρμογή.
Ο Αλέξης Τσίπρας στη ΔΕΘ θα αναγγείλει νέο πρόγραμμα τετραετίας -έχοντας υλοποιήσει όσα εξήγγειλε πέρυσι- που θα ακυρώσει πλήρως τις υποσχέσεις του Κυριάκου -που διαρκώς κινείται πίσω του με “εκθέσεις ιδεών” και απλοϊκές και λαϊκίστικες υποσχέσεις για μείωση φόρων -δηλαδή μείωση των κοινωνικών δαπανών. Με φρούδες ελπίδες ότι αυτός- ως ….καλύτερος!- θα φέρει επενδύσεις ή θα επαναδιαπραγματευθεί με τους εταίρους επειδή θα αγοράσει αξιοπιστία.
Το μέλλον είναι αλλού
Πολλές φορές στην ελληνική ιστορία εμφανίστηκε το φαινόμενο να υπάρχει το αίτημα της ενότητας της δημοκρατικής παράταξης, αλλά οι ηγεσίες να επέλεξαν ένα μικρό κόμμα που να τους ανήκει, από το να ενταχθούν σε ένα μέτωπο που θα έφερνε τη νίκη. Αν η κρίση έφερε την διάλυση του ΠΑΣΟΚ και την διάσπαση της Νέας Δημοκρατίας- μαζί με την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ και της Χρυσής Αυγής- η έξοδος από αυτή με τον ρυθμό που θα έχει θα αναδιατάξει το πολιτικό σκηνικό, αλλά όχι με φυγή προς τα πίσω.
Εκεί περιμένει ένα μακάβριο παρελθόν, εφιάλτες που πολλοί θέλουν να μετατρέψουν σε πολιτική πρόταση με βλοσυρό βλέμμα, μίσος και διάθεση να εκδικηθούν και να τιμωρήσουν -ως πολιτική δικαίωση. Το μέλλον όμως είναι αλλού και η έξοδος από την οικονομική καταστροφή ή την ακινησία θα εκφραστεί με νέες ιδέες, νέες προτάσεις και φυσικά νέες φάτσες στην πολιτική ζωή.
Η ζωή θα απαντήσει με νέες πολιτικές ανάγκες και λύσεις σε όσους πολιτεύονται με εφιάλτες, θέλοντας να γυρίσουν την Ιστορία πίσω για να διορθώσουν το παρελθόν. Η έξοδος από τα μνημόνια, όπως διατυπώνεται το αίτημα της νέας εποχής, θα είναι πρώτα πρώτα το τέλος της φοβίας για το μέλλον.
Αν το δημοκρατικό μέτωπο είναι αναγκαίο για τη φυγή προς το μέλλον, χωρίς επιστροφή στο παρελθόν, και δεν μπορούν να το συγκροτήσουν κομματικές ηγεσίες, μπορεί ο ανώνυμος δημοκράτης -που μπορεί και να απέχει σήμερα από την κάλπες και την ενεργή πολιτική- να το επιβάλλει.
Το τέλος της κρίσης, όσο αργόσυρτο κι αν είναι, θα διαμορφώσει ένα νέο πολιτικό σκηνικό, όπου δεν έχουν θέση άταφα νεκρά κόμματα της μεταπολίτευσης. Η πολιτική ζωή διαμορφώνεται από την οικονομία και τα κόμματα αντανακλούν την ελληνική κοινωνία- με τη νέα ταξική της σύνθεση μετά την κρίση. Όποιος δεν αλλάξει, πεθαίνει.
Από αυτή την πλευρά όσοι στριμώχνονται για την διαθήκη της 3ης Σεπτέμβρη, σε εκδηλώσεις που μοιάζουν με κηδείες, μάλλον έχουν χάσει το τρένο. Η Ελλάδα αλλάζει, πάει μπροστά κι ο αγώνας ανάμεσα στο παλιό και το προοδευτικό δεν έχει να κάνει με κομματικές ταμπέλες.
Αυτοί που θα πρέπει να χτίσουν πάλι την ελληνική οικονομία και την ελληνική κοινωνία για λόγους εμφανείς θα πρέπει ταυτόχρονα να ξαναχτίσουν την δημοκρατική παράταξη -που δεν παύει να υπάρχει επειδή τα κόμματά της πεθαίνουν-, να χτίσουν την Αριστερά που βγαίνει από την κρίση ηττημένη.
Αν ζούμε μια νέα μεταπολίτευση με νέο πολιτικό σκηνικό η βασική μάχη ανάμεσα σε πρόοδο και συντήρηση δεν δόθηκε ακόμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ ακόμα κι αν χάσει αυτές τις εκλογές θα είναι γιατί έχει ως αντίπαλο τον κακό εαυτό του -που πρέπει να αποβάλλει. Aν θέλει να ζήσει ως κόμμα που έρχεται από το μέλλον κι όχι από το παρελθόν, το δικό του “1981”.
