Του Νίκου Λακόπουλου
Η κυβέρνηση κήρυξε τριήμερο εθνικό πένθος, όλα τα κόμματα θρηνούν και ο Δήμος Αθηναίων ετοιμάζει προτομή και δρόμο με το όνομά του. Για τον Πρωθυπουργό συμβόλιζε την “υπέρβαση των διαχωριστικών γραμμών”, για τον ΣΥΡΙΖΑ μια μουσική ιδιοφυία και η σημαία του Κινάλ κυματίζει μεσίστια καθώς “Ο Μίκης είναι η Ελλάδα”.
Ο Μίκης Θεοδωράκης φεύγει με διεθνή αναγνώριση, παλλαϊκή συγκίνηση και διακομματική συναίνεση για την αξία του και τις μέγιστες τιμές από την πολιτεία. Αυτός που λίγο πριν πεθάνει έλεγε “χρειάζεται επανάσταση και λυπάμαι που δεν μπορώ να περπατήσω και να βγω στις πλατείες με καλάσνικοφ”.
Ήταν αυτός που στην προσωπική του επιστολή στις 5 Οκτωβρίου 2020, προς τον γραμματέα του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα, έγραφε:
«Τώρα στο τέλος της ζωής μου, την ώρα των απολογισμών, σβήνουν απ’ το μυαλό μου οι λεπτομέρειες και μένουν τα “Μεγάλα Μεγέθη”. Έτσι βλέπω ότι τα πιο κρίσιμα, τα δυνατά και τα ώριμα χρόνια μου τα πέρασα κάτω από τη σημαία του ΚΚΕ. Για το λόγο αυτό θέλω να αφήσω αυτόν τον κόσμο σαν κομμουνιστής.”
Με την επιστολή του ζητούσε από τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ να επιληφθεί εκείνος προσωπικά ώστε, όπως έγραφε: «να γίνει σεβαστή όχι μονάχα η ιδεολογία μου αλλά και οι αγώνες μου για την ενότητα των Ελλήνων. Καθώς επίσης βέβαια και όλα αυτά που ήδη έχω ρυθμίσει, σε συνεννόηση με την γραμματέα μου Ρένα Παρμενίδου και τον φίλο και Πρόεδρο του Παγκρητίου Συλλόγου Φίλων Μίκη Θεοδωράκη, Γιώργο Αγοραστάκη».
Το Κομμουνιστικό Κόμμα με ανακοίνωσή του αποχαιρετά τον “αγωνιστή-δημιουργό, οδηγητή και πρωτεργάτη μιας νέας, μαχόμενης τέχνης στη μουσική» και αναφέρεται στο μουσικό του έργο και την αγωνιστική του δράση.
“Ορμητικός, εμπνευσμένος και φλεγόμενος από το πάθος της προσφοράς στο λαό, ο Θεοδωράκης κατόρθωσε να χωρέσει στο μεγαλειώδες έργο του όλο το έπος της λαϊκής πάλης του 20ου αιώνα στη χώρα μας. Άλλωστε, μέρος αυτού του έπους υπήρξε και ο ίδιος.
Από 17 κιόλας χρονών οργανώθηκε στο ΕΑΜ και λίγο μετά στο ΚΚΕ, παίρνοντας μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Τον Δεκέμβρη του ‘44 πολέμησε στη μάχη της Αθήνας, που πνίγηκε στο αίμα και μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού μοιράστηκε με τους συντρόφους του τις άγριες διώξεις του αστικού κράτους ως εξόριστος στην Ικαρία και τη μαρτυρική Μακρόνησο, όπου βασανίστηκε άγρια. Στη συνέχεια, αγωνίστηκε μέσα από την ΕΔΑ και τους Λαμπράκηδες για την πολιτιστική αναγέννηση, ενώ «πλήρωσε» με νέες δοκιμασίες, φυλακές και εξορίες, την παράνομη δράση του ενάντια στη δικτατορία των συνταγματαρχών το 1967.
Συγκλονιστικές ήταν οι συναυλίες που έδινε στο εξωτερικό μέχρι την πτώση της δικτατορίας και στη συνέχεια σε όλη την Ελλάδα. Το 1978 ήταν υποψήφιος δήμαρχος του ΚΚΕ στην Αθήνα, ενώ το 1981 και το 1985 εκλέχτηκε βουλευτής του Κόμματος. «Τα πιο δυνατά και όμορφα χρόνια μου τα έζησα στις γραμμές του ΚΚΕ» είχε δηλώσει στην εκδήλωση που διοργάνωσε το Κόμμα για να τιμήσει τα 90 χρόνια της καλλιτεχνικής και κοινωνικής προσφοράς του”.
Είναι σαφές ότι λείπουν ολόκληρα κεφάλαια από την πολιτική ζωή του Μίκη και το Κομμουνιστικό Κόμμα αφιερώνει την ανακοίνωση στο μουσικό του έργο που “έφερε την ποίηση στο τραπέζι του λαού, πλάι στο ποτήρι και το ψωμί του», όπως έγραφε γι’ αυτόν ο Ρίτσος.
” Με τη μουσική του Μίκη θα συνεχίζουμε να πορευόμαστε ώσπου… «να σημάνουν οι καμπάνες» της κοινωνικής απελευθέρωσης. Αλλά και όταν «τελειώσει ο πόλεμος» δεν θα τον ξεχάσουμε… Θα είναι μαζί μας και όταν «κοκκινίζουν τα όνειρα» καταλήγει η ανακοίνωση.
Ένας αρχαίος κομμουνιστής
Ο ίδιος ο Μίκης σε συνέντευξη του παλιότερα -που δημοσιεύθηκε στο ΑΠ έχει πει:
Δεν πιστεύω ότι στην Ελλάδα του άκρατου λαϊκισμού, της λατρείας της μετριότητας, της βασιλείας της κομπίνας και της ως θανάτου καταδίκης του Ωραίου και Αληθινού, με τις σημαίες και τα εξαπτέρυγα όλων των εξουσιών από την δεκαετία του ογδόντα μέχρι σήμερα, δεν πιστεύω ότι ο μέσος Έλληνας έχει τη δυνατότητα να σκεφθεί σοβαρά το μείζον πρόβλημα της διακυβέρνησης και τον ιδεολογικό χαρακτήρα που θα πρέπει να έχει μια ιδανική διακυβέρνηση με στόχο την εγκαθίδρυση νόμων που θα εξασφαλίσουν τις αρμονικές σχέσεις ανάμεσα σε πολίτες και θεσμούς.
Ας μην πετάμε λοιπόν τίτλους συστημάτων όπως κομμουνισμός, σοσιαλισμός, καπιταλισμός, φασισμός κλπ. Άλλωστε για τους πολλούς οι τίτλοι παραμένουν τίτλοι χωρίς την βάσανον για την ανάδειξη της ουσίας”
“Το συμπέρασμα-πρόβλεψη που διακινδυνεύω να υποστηρίξω είναι ότι η σημερινή κρίση θα εξαπλωθεί και θα βαθύνει. Για να σας βοηθήσω, κυκλοφόρησα πρόσφατα δύο βιβλία που περιέχουν το απόσταγμα 70 χρόνων συσσωρευμένης πείρας. Τους «Μονολόγους στο Λυκαυγές» και τους «Διαλόγους στο Λυκόφως», όπου θέτω όλα τα καυτά προβλήματα του σήμερα και του αύριο της Ελλάδας και του κόσμου.
Το συμπέρασμα-πρόβλεψη που διακινδυνεύω να υποστηρίξω είναι ότι η σημερινή κρίση θα εξαπλωθεί και θα βαθύνει. Τα έθνη που στηρίζουν τα επίπεδα ζωής των κατοίκων τους στην εξαγωγή του μαύρου θανάτου με την παραγωγή όπλων ολοένα και πιο καταστρεπτικών, τα έθνη που ο πόλεμος είναι γι’ αυτά ζωτική ανάγκη, θα οδηγήσουν την ανθρωπότητα σε βιβλική καταστροφή. Κάπου εκεί στα αδιέξοδα προβλέπω τη χρήση πυρηνικών όπλων. Οπότε η ανθρωπότητα θα μπει μπροστά στο δίλημμα: Ολική καταστροφή ή Ολική αναγέννηση.
Εάν και όταν υπάρξει κατάφαση για την δεύτερη εκδοχή, τότε θα έρθει η ώρα του σημερινού ουτοπικού κομμουνισμού, που τότε μπροστά στο χάος θα καταστεί αναγεννητικός.
Σας παρακαλώ να μην αντιδράσετε με τη λέξη «κομμουνισμός», εννοώ την κοινωνία στην οποία δεν θα υπάρχει χρήμα, δεν θα υπάρχει Κράτος, Κυβέρνηση, Αστυνομία, Στρατός. Αλλά μόνο η συνείδηση του Ανθρώπου. Και φυσικά όλα τα αγαθά κοινά για όλους με τον όρο ότι όλοι θα δουλεύουν όσο μπορούν και θα παίρνουν ελεύθερα, χωρίς χρήματα όσα έχουν ανάγκη, με μοναδικό ελεγκτή όπως είπα, τη συνείδησή τους.
Προϋπόθεση, να υπάρχει διεθνώς τόση αφθονία αγαθών, ώστε τα αγαθά θα πάψουν να έχουν χρηματική και αγοραστική αξία.
Όπως ακριβώς το μέγιστο αγαθό, το οξυγόνο που αναπνέουμε και που δεν έχει εμπορική αξία ακριβώς γιατί είναι άφθονο.
Θα ρωτήσει κανείς, είναι δυνατόν όλα τα αγαθά να είναι τόσο άφθονα, ώστε να μην χρειάζονται χρήματα για να αγορασθούν; Η απάντησή μου είναι ότι η εξέλιξη της τεχνολογίας θα είναι τόσο μεγάλη, δεδομένου ότι οι πολεμικές βιομηχανίες που εκμεταλλεύονται αποκλειστικά και δι’ ίδιον όφελος όλες τις μεγάλες επιστημονικές-τεχνολογικές ανακαλύψεις θα έχουν μεταλλαγεί σε βιομηχανίες ειρήνης παράγοντας μαζικά υλικά αγαθά, ώστε σε συνδυασμό με μέτρα πλήρους προστασίας της γης, των θαλασσών και του αέρα, να μπορεί να εξασφαλιστεί η αναγκαία αφθονία αγαθών για πολύ περισσότερους πολίτες από αυτούς που υπάρχουν σήμερα”.
Ο Μίκης δεν χωρά στο Μουσείο
“Ο Μίκης είναι ένας ιλιγγιώδης στροβιλισμός. Που σε αυτόν τον ιλιγγιώδη στροβιλισμό υπερβαίνει όλες τις πάγιες οριοθετήσεις και ο πολεμικός Μίκης γίνεται οικουμενικός. Δεν μπόρεσε η αριστερά να τον διαχειριστεί. Ήταν μικρή μπροστά στο μέγεθος και την εκρηκτικότητα του Μίκη. Δεν μπόρεσε να τον αφομοιώσει και να τον διαχειριστεί” ανέφερε μεταξύ άλλων ο Μίμης Ανδρουλάκης, παρουσιάζοντας παλαιότερα το βιβλίο του “Ο μυστικός Μίκης”. “Ο Μίκης δεν ανήκει στους γραφειοκράτες της πολιτικής και τους γραφειοκράτες των μηχανισμών της αριστεράς- τονίζει. Ο πιο πολυδιάστατος Έλληνας, μετά τον Ελευθέριο Βενιζέλο”.
Μάλλον θα χρειαστεί πολύς καιρός για να αποτιμήσουμε τον Μίκη Θεοδωράκη, ένα φαινόμενο υπερφυσικό για πολλούς που πεθαίνοντας γνωρίζει την απο-θέωση. Όταν γράφεται στον ξένο τύπο πως πέθανε ένας “μαρξιστής επαναστάτης” ο Σκάι τον διορθώνει κι όταν ο Μητσοτάκης κηρύσσει εθνικό πένθος μάλλον το κάνει για κάποιον άλλον.
Αλλά η αμηχανία του Κόμματος για τον πολιτικό Μίκη, ακόμα και για τον κομμουνισμό του-καθώς προτιμά να μιλήσει για την μουσική του, τον Ρίτσο, τον Σεφέρη και τον Ελύτη- δείχνει πως μέσα σε δοξαστικούς για τον Μεγάλο, τον Τελευταίο Έλληνα και άλλες απόπειρες να μπει στο μουσείο ένας ανεμοστρόβιλος με τον πραγματικό Μίκη -που αισθανόταν σαν τάνκερ στη Λίμνη Ιωαννίνων, δεν τελειώσαμε ακόμα.
Μάλλον δεν χωράει στα μουσεία όπου επιχειρούν να τον βάλουν κόβοντας λίγο από δω λίγο από κει: στο εθνικός κάτι λείπει, στο μεγάλος μουσικός κάτι αποσιωπάται και περισσεύει το …καλάσνικοφ με το οποίο θάβγαινε λέει στις πλατείες…
Χιλιάδες εκπομπές, εκατοντάδες χιλιάδες δημοσιεύματα, τιμές εν ζωή και μεγαλύτερες στο θάνατο, αναλύσεις και δοξαστικοί, αλλά πάλι κάτι λείπει. Βέβαια φταίει και το ότι παρα -ήτανε ψηλός.
