Γράφει ο Γιώργος Λακόπουλος
Ένας μεγάλος αριθμός στελεχών του ΠΑΣΟΚ – πέραν όσων αυτομόλησαν στη ΝΔ- εγκατέλειψαν τις αξίες που ανέδειξε ο Ανδρέας Παπανδρέου στο δημόσιο βίο. Μαζί και το πολιτικό ήθος, την διεκδικητική κουλτούρα και την προσήλωση στα λαϊκά.
Μια ώρα μετά τα μεσάνυχτα στις 22 προς 23 Ιουνίου του 1996, ο Ανδρέας Παπανδρέου άφησε στην Εκάλη την τελευταία πνοή του. Η πιο συγκλονιστική συγκέντρωση που έγινε για λογαριασμό του ήταν αυτή που ο ίδιος δεν θα έβλεπε ποτέ: το τριήμερο προσκύνημα στην κηδεία του.
Υπήρξε η πιο χαρισματική προσωπικότητα στο δημόσιο βίο της μεταπολεμικής Ελλάδας. Ευγενής, αξιοπρεπής, οξυδερκής στα 35 χρόνια της πολιτιστικής δράσης του ήταν πάντα πρωταγωνιστής.
Πότε με τις πολιτικές πρωτοβουλίες του, τις ρήξεις, τις ανατροπές και τις αλλαγές που επέφερε και πότε με τον προσωπικό βίο του, τις αντινομίες και τις μεταπτώσεις του χαρακτήρα του.
Το αγωνιστικό φρόνημα, η γοητεία του λόγου του, η αναλυτική σκέψη του και τη διορατικότητα των πολιτικών χειρισμών του, τον έκαναν αποδεκτό από όλους- είτε ήταν φανατικοί οπαδοί του, είτε ορκισμένοι αντίπαλοί του.
Η σχέση του με την πολιτική και την εξουσία υπήρξε συναρπαστική. Ο πολιτικός λόγος του που συμπυκνώθηκε στο σύνθημα «Η Ελλάδα στους Έλληνες», βρήκε ακροατήριο, ιδίως στη νεολαία, και πήρε χαρακτηριστικά αγωνιστικής αντιπαράθεσης με το κατεστημένο.
Η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ με ιδεολογικό πλαίσιο το τετράπτυχο Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Απελευθέρωση, Δημοκρατική Διαδικασία άλλαξε τον τρόπο άσκησης της πολιτικής και οργάνωσης των κομμάτων και ο εκλογικός θρίαμβος του 1981 άλλαξε την πορεία της χώρας.
Ο Παπανδρέου διαμόρφωσε ο ίδιος τις προϋποθέσεις που ανέδειξαν το μύθο του. Η αντιδικτατορική του δραστηριότητα του προσέδωσε μαχητικό φωτοστέφανο. Ήλθε σε επαφή με επαναστατικά ρέματα της εποχής και κινήθηκε στα όρια του ακραιφνούς αντιαμερικανισμού που συνόδευε τη δράση του και μετά τη Μεταπολίτευση- στην οποία έβαλε την προσωπική σφραγίδα του μαζί με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.
Ωστόσο η πορεία των πραγμάτων μετά τον θάνατό του, τόσο στο κόμμα του όσο και στη χώρα δεν ήταν όπως την επιδίωκε και την προέβλεπε. Ο πολιτικός που συνάρπαζε τα πλήθη και επέβαλε με την παρουσία του στο σεβασμό στη διεθνή πολιτική σκηνή, είδε τους επιγόνους του να συμπράττουν με τους αντιπάλους του για να ανασκευάσουν τις παρακαταθήκες του, παρότι στα λόγια συνεχίζουν να τον εξυμνούν.
Για να αρχίσουμε από την οικογένειά του και οι τρεις σύζυγοι από τους τρεις γάμους του, έγραψαν βιβλία και τον εξέθεσαν– η κάθε μια με τον τρόπο της, ενώ το ίδιο έκανε και μια από τις νύφες του. Η Χριστίνα Ρασιά, η Μαργαρίτα Τσαντ η Δήμητρα Λιάνη και η Εύα Ζησιμίδου, παρέδωσαν στην Ιστορία τον Παπανδρέου που εξυπηρετούσε τις δίκες τους επιδιώξεις, τα πάθη και τις ιδιαίτερες αντιλήψεις για τις σχέσεις τους.
Από τα πέντε παιδιά του, τα δυο σταδιοδρόμησαν στον τομέα που διάλεξαν με το όνομά του, αυθαιρετώντας ο καθένας με τον τρόπο του. Ακόμη και με τη άσκηση επαγγελματικού «συναξαρισμού»- όπως ο Νίκος Παπανδρέου που αναδείχθηκε ως συγγραφέας με υλικό την πολιτική παραμόρφωση της ιστορικής διαδρομής του πατέρα του.
Ο Γιώργος Παπανδρέου– που υπήρξε και υπουργός του-συνέπραξε με τον άνθρωπο, που ο πατέρας του δεν θα ήθελε να γίνει διάδοχός του, με ανταλλάγματα που κατέλυσαν το δόγμα του για το κόμμα του: «το ΠΑΣΟΚ δεν κληρονομείται, σε χαρίζεται, δεν τιμαριοποιείται».
Το 1996 ο Γ. Παπανδρέου- που μαζί με τον Κ. Σημίτη και τη Βάσω Παπανδρέου– δεν πήγαν μάρτυρες υπεράσπισης στο Ειδικό Δικαστήριο, όπου τον έστειλε ο αιώνιος αντίπαλός του Κώστας Μητσοτάκης.
Ο Σημίτης είχε αίσθημα ιστορικού ρεβανσισμού απέναντί του και με τη συνδρομή εκδοτών και ισχυρών του χρήματος, προσπάθησε να διαμορφώσει μεταξύ τους σχέση του τύπου Τρικούπης -Δηλιγιάννης.
Το 1990 στην ιστορική σύνοδο της Κ.Ε. του ΠΑΣΟΚ στο ξενοδοχείο «Πεντελικό», προσπάθησε να του υφαρπάξει το κόμμα με εκτελεστικά όργανα τον Κώστα Λαλιώτη, τη Μέλινα Μερκούρη και τον Παρασκευά Αυγερινό.
Ο τελευταίος, παρότι ευεργετήθηκε πολλαπλά από την Ανδρέα Παπανδρέου, εξέδωσε βιβλίο στο οποίο επιχειρούσε τον ευτελισμό του, αναφερόμενος σε ψυχική πάθηση του και την προσωπική σχέση του με στέλεχος του ΠΑΣΟΚ.
Ο Λαλιώτης ήταν ανάμεσα σ’ αυτούς που ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε καταγγείλει ότι «επιχείρησαν να τον εκβιάσουν» στο Πεντελικό, αλλά γράφει πύρινα άρθρα στη μνήμη του.
Παραβλέποντας ότι αν έχανε εκείνη η μάχη – την όποια κέρδισε με τη στήριξη του Γ. Γεννηματά– ίσως η ασθενική υγεία του θα τον πρόδιδε και καθώς ήταν υπόδικος για το σκάνδαλο Κοσκωτά, θα περνούσε στην Ιστορία στιγματισμένος.
Αντίστοιχη ήταν και η συμπεριφορά του Θόδωρου Πάγκαλου που μετείχε μαζί με τους Σημίτη, Αυγερινό και Βάσω Παπανδρέου στο «προνουτσιαμέντο» της «ομάδας των τεσσάρων» που ο Παπανδρέου χαρακτήρισε «κύκλο αυτοκραστροφής», όταν επιχείρησαν να τον θέσουν υπό κηδεμονία.
Ο Πάγκαλος, παρά το χρίσμα του υποψήφιου για το Δήμο Αθηναίων που έλαβε, ως προβάδισμα για τη μετά Παπανδρέου εποχή, δεν δίστασε να τον χαρακτηρίσει «δωρολήπτη» που «έκτισε σπίτι με λεφτά που δεν είχε» και «ζει στην περιοχή των πλουσίων».
Ένα άλλο σπίτι, στο Ψυχικό έγινε αφορμή να εμπλακούν τα παιδιά του, πλην του πρωτοτόκου, σε μια δικαστική διαμάχη που έχει ως βάση ότι ο πατέρας τους κληροδότησε κάτι που δεν του ανήκε- επικαλούμενα μια νεότερη διαθήκη της μητέρας του.
Ωστόσο, τη δική του διαθήκη δεν σεβάστηκε κανείς. Ιδίως στο σκέλος που αφορούσε την τελευταία σύζυγό του, στην οποία ουδείς «συμπαραστάθηκε» όπως ήταν η επιθυμία του, την όποια αγνόησαν. Ανεξάρτητα από τις δικές της επιλογές μετά τον θάνατό του.
Το ίδιο αγνόησαν και την πολιτική παρακαταθήκη του. Πρώτος ο γιος του συνεργάσθηκε με τον Κ. Σημίτη, τον οποίο στήριξε για Πρωθυπουργό και πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ το 1996, για να του το ανταποδώσει το 2004 με την παράδοση του κόμματος στο…διαμέρισμά του σαν…αγροτεμάχιο.
Ως επίγονός του στο ΠΑΣΟΚ επικαλέστηκε πολλές φορές το όνομά του, αλλά διέπραξε ανοσιουργήματα, όπως η διάσπαση του κόμματος που ίδρυσε ο πατέρας του και η εγκατάσταση του ΔΝΤ στη χώρα. Πράξη αδιανόητη για τον Α. Παπανδρέου, μαζί με τον φιλοαμερικανισμό και την ενδοτικότητα απέναντι την Τουρκία, του υιού του.
Πρώτος από όσους ανήλθαν στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ που προσπάθησε να ικανοποιήσουν την επιθυμία Σημίτη να εξαφανιστεί ότι θύμιζε τον Παπανδρέου ήταν ο Βαγγέλης Βενιζέλος. Μετονόμασε το ΠΑΣΟΚ σε «Ελιά» στις ευρωεκλογές του 2014 με πρωτοπαλίκαρο τον Νίκο Ανδρουλάκη, που υπήρξε από τους ενθουσιώδεις οπαδούς της από-παπανδρεοποίησης. Αλλά σήμερα ισχυρίζεται ότι είναι πρόεδρος στο κόμμα του Ανδρέα Παπανδρέου.
Την απομάκρυνση από τα ιδρυτικά χαρακτηριστικά του ΠΑΣΟΚ ολοκλήρωσε η Φώφη Γεννηματά. Κατέβασε το όνομα και τα σύμβολα και το μετονόμασε σε ΚΙΝΑΛ, συμπράττοντας με ορισμένους από τους πιο σκληρούς επικριτές τους Ανδρέα Παπανδρέου- όπως άλλωστε είχε κάνει και ο γιος του.
Στην αποκαθήλωση συνήργησαν πολλοί, και μεταξύ τους ο Κώστας Σκανδαλίδης, πολιτικό τέκνο και κουμπάρος του Ανδρέα Παπανδρέου που εύρισκε το ΠΑΣΟΚ «ξεπερασμένο».
Στον ίδιο τόνο κινήθηκαν και άλλα στελέχη που αναδείχθηκαν δίπλα στον Ανδρέα Παπανδρέου, με τιμητική εξαίρεση τον Μιλτιάδη Παπαϊωάννου, που προτίμησε να αποχωρήσει από την πολιτική, για να μην συνυπογράψει τη κατάργηση του κόμματος που είχε υπηρετήσει.
Υπήρξαν και άλλοι που ευεργετήθηκαν από τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ και τον υμνούσαν για να σταδιοδρομήσουν με αριβισμό στην πολιτική, όπως αποδείχθηκε. Ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, είναι σήμερα βουλευτής της Δεξιάς και υπήρξε υπουργός του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Η Άννα Διαμαντοπούλου, την οποία διόρισε νομάρχη στα 25 της, έγινε ευνοούμενη του Σημίτη, πέρασε στον Γ. Παπανδρέου με το σύνθημα «Παπανδρέου ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ και Παπανδρέου μπορεί να το αλλάξει», αλλά σήμερα εξυμνεί τον υιό- αλλά και τον …πατέρα- Μητσοτάκη και συναγελάζεται με τον Άδωνι Γεωργιάδη.
Ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ, λατρεύτηκε από τον ελληνικό λαό, κατέκτησε με το έργο του θέση στην Ιστορία, αλλά προδόθηκε από τους επιγόνους του, που εγκατέλειψαν αβασάνιστα τις πολιτικές αρχές και τις ιδέες του. Σε αντίθεση με τον ιδρυτή της ΝΔ Κωνσταντίνο Καραμανλή που τιμάται – ως τώρα τουλάχιστον- με ειλικρίνεια στη Συντηρητική Παράταξη,
Η ιδρυτική Διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη εγκαταλείφθηκε, μαζί με την αδέσμευτή εξωτερική πολιτική και την πολιτική για τους μη προνομιούχος του Ανδρέα Παπανδρέου. Η πίστη του στην ενότητα της Δημοκρατικής Παράταξης και η τακτική σύμπραξη με την Αριστερά στο μαζικό χώρο, μετατράπηκε σε ωσμώσεις με τη Δεξιά-, που παίρνει μορφή αυτοεξευτελισμού του ΠΑΣΟΚ όταν αφορά την οικογένεια Μητσοτάκη.
Πάνω από όλα ένας μεγάλος αριθμός στελεχών του ΠΑΣΟΚ – πέραν όσων αυτομόλησαν στη ΝΔ- εγκατέλειψαν τις αξίες που ανέδειξε ο Ανδρέας Παπανδρέου στο δημόσιο βίο. Μαζί και το πολιτικό ήθος, την διεκδικητική κουλτούρα και την προσήλωση στα λαϊκά.
Περισσότερο από ένα τέταρτο του αιώνα από τον θάνατό του, ο πολιτικός ηγέτης που υπήρξε εκλεκτός της Ιστορίας, στην πράξη έχει εγκαταλειφθεί από το κόμμα του- που τον θυμάται μόνο για να καπηλευθεί την ακτινοβολία του …
ΑΠΟ ΤΟ IEIDISEIS.GR
