Του Βασίλη Βενιζέλου
Η προσπάθεια να αποσυνδεθεί σήμερα το Λύκειο από την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί μία οφθαλμοφανέστατη επιχείρηση η οποία θα μπορούσε να περιγραφεί απλώς ως εξής: Ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με τις καλύτερες προθέσεις!
Ποιές είναι οι καλύτερες των προθέσεων; Μα, ασφαλώς η μετατροπή του Λυκείου σε αυτόνομο μορφωτικό χώρο και θεσμό, σε αυτοτελή εκπαιδευτικό θάλαμο και ουχί σε προθάλαμο για το Πανεπιστήμιο.
Ένας υπουργός Παιδείας έχει από την αρχή κιόλας την υποχρέωση να απαντήσει με σαφήνεια και επάρκεια στο εξής ερώτημα, το οποίο σχετίζεται απολύτως με τις ως άνω αγαθές προθέσεις: Είναι καθαρά εκπαιδευτικοί οι όροι οι οποίοι προσδιορίζουν σήμερα τον ρόλο και την θέση του Λυκείου στο εκπαιδευτικό συνεχές;
Πριν από μερικά χρόνια, νομίζω στην εφημερίδα «Τα Νέα», ο επιφανής Έλληνας καθηγητής Ιστορίας Βασίλης Κρεμυδάς είχε διατυπώσει την άποψή του σχετικά με την συνεχή πορεία του Λυκείου προς την ουσιαστική εκπαιδευτική ανυπαρξία, καθώς η φοίτηση σε αυτό δεν είναι τίποτε περισσότερο από αναμονή και προγύμναση για την εισαγωγή και την φοίτηση στο Πανεπιστήμιο.
Είναι προφανές επίσης, ότι ζούμε σε μία διεθνή κοινωνία η οποία έχει ήδη απαξιώσει και αφήσει ιστορικά πίσω της το Λύκειο, το απολυτήριο του οποίου δεν μαρτυρά τίποτε λιγότερο και τίποτε περισσότερο από το ισχυρό ενδεχόμενο του σύγχρονου λειτουργικού και γνωστικού αναλφαβητισμού.
Ο δρόμος προς την κόλαση δεν είναι άλλος, λοιπόν, παρά η προσπάθεια να αποσυνδεθεί το Λύκειο από την μοναδική σημερινή εκπαιδευτική προσφορά του, με άλλα λόγια να αποσυνδεθεί το Λύκειο από την εισαγωγή και την προγύμναση για την φοίτηση στο Πανεπιστήμιο. Εάν εκλείψει ακόμη και αυτή η τελευταία λειτουργία του Λυκείου, και μάλιστα στο όνομα μίας αγαθής προσπάθειας για την αναγέννηση του Λυκείου, δεν θα οδηγηθούμε πουθενά αλλού, παρά στην πλήρη εξαφάνιση κάθε μορφωτικού και εκπαιδευτικού ρόλου του ιδίου του Λυκείου, το οποίο θα μετατραπεί τότε και αυτομάτως σε… χαμένο χρόνο.
Είναι προφανές ότι η σύγχρονη λειτουργία του Λυκείου δεν προσδιορίζεται σε καμία περίπτωση από εσωτερικές εκπαιδευτικές προϋποθέσεις και όρους, αλλά ετεροπροσδιορίζεται από κοινωνικές και ευρύτερα γνωστικές παραμέτρους. Με δεδομένο, μάλιστα, ότι, πάντα στο όνομα του αυτοτελούς μορφωτικού ρόλου του Λυκείου, η πλειονότητα των αποφοίτων του φθάνει σήμερα στο Πανεπιστήμιο χωρίς να διαθέτει την βασικότερη των δεξιοτήτων, δηλαδή την δεξιότητα να μαθαίνει κανείς, να εντρυφεί, να ερευνά, να λογίζεται και να καταλήγει σε προσωρινά συμπεράσματα, ιδού πεδίον λαμπρόν για το Λύκειο, να δώσει στους μαθητές και τις μαθήτριες τα εργαλεία εκείνα τα οποία θα οδηγούν στην κατά το δυνατόν κατάκτηση της εν λόγω απαραίτητης για τη φοίτηση στο Πανεπιστήμιο δεξιότητας.
Έτσι, το Λύκειο θα αποκτήσει, πράγματι, αυτόνομο μορφωτικό ρόλο. Θα αποκτήσει περιεχόμενο και λειτουργία, πάντα σε στενή συσχέτιση με την εισαγωγή και την φοίτηση στο Πανεπιστήμιο. Με αυτόν τον τρόπο, ακόμη και εκείνοι από τους αποφοίτους του Λυκείου οι οποίοι δεν θα συνεχίσουν την φοίτησή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα έχουν μετάσχει της γνώσης εκείνων των εργαλείων τα οποία απαιτούνται για την διαμόρφωση ενός τρόπου σκέψης και μελέτης, αλλά και συμπερασμού, ο οποίος βασίζεται στην λογική, το επιχείρημα, την σύγκριση, την κριτική αποδοχή και την κριτική απόρριψη, την προσωρινότητα των θέσεων.
Κάθε άλλη προσπάθεια, αγαθών προθέσεων, για την αποσύνδεση του Λυκείου από το Πανεπιστήμιο θα οδηγήσει μόνον -και με μαθηματική ακρίβεια- στο πραγματικό τέλος του Λυκείου και στην ανακήρυξη των ιδιωτικών φροντιστηρίων σε ουσιαστικό και σταθερό βραχίονα του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Και σε απαραίτητο θάλαμο προγύμνασης για την εισαγωγή και τη φοίτηση στο Πανεπιστήμιο, ρόλος ο οποίος παραμένει ακόμη σήμερα υπό καθεστώς αμφισβήτησης και – πράγματι; – προσωρινότητας…
